Гадаадын хөрөнгө оруулагчид “баастай бурхан” юм уу

Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж  өөрийнх нь жиргэснээр  нэгэн “хүнд” шийдвэр гаргалаа. Тэр бол татвараас зайлсхийж Монголын хуулиар 5-5.6 жилийн хорих ялаар шийтгэгдээд байсан гадаадын хөрөнгө оруулалттай “Саус Гоби Сэндс” компанийн удирдлагыг өршөөсөн шийдвэр юм. Монголын шүүх тэднийг 36 тэрбум төгрөгийн татвараас зайлсхийсэн гэдгийг тогтоож, зохих шийтгэл ногдуулсан. Гэвч тэд давж заалдсангүй, шууд л Ерөнхийлөгчид хандлаа.

“Саус Гоби Сэндс”-ийн захирал урьд нь экс Ерөнхий сайд С.Баярыг зодсон тухай яриа хэдэн жилийн өмнө дуулдаж байсныг санаж байгаа байх. Одоо тэд Монголын хууль журмыг зөрчсөнийхээ төлөө өршөөгдөж байна. 

Өнгөрсөн онд Оюутолгой компанийн татвараа нуусан хэрэг хэсэг шуугиан дэгдээж тэгсхийгээд намдсан. Татварынхны олж тогтоосноор тэд 130 сая ам.долларын татвараас зайлсхийсэн. Далд уурхайн асуудлаар Засгийн газартай яриа хэлцэл хийж байгаа гэхчлэн өршөөх өрөвдүүлэх зэрэгцүүлж байгаад л мөнөөх өрийг нь 30 сая  болтол бууруулаад ч одоо хүртэл авч чадаагүй л байгаа.   

Одоо “Саус Гоби Сэндс”-ийнхэн бас мөнөөх 36 тэрбумын татвараа бас төлөх эсэх нь тодорхойгүй.  Нэгэнт өршөөгдсөн болохоор төлөхгүй байж болмоор ч юм шиг. Гэхдээ хүнийг нь өршөөсөн болохоос аж ахуйн нэгжийг нь өршөөгөөгүй.

Монголд гадаадын хөрөнгө оруулагчид гэж “баастай бурхад” болсныг энэ мэтээс харж болохоор байна.  Тэд хөрөнгөө оруулсан нь үнэн. Гэхдээ Монголын төлөө бус өөрсдийнхөө ашиг орлогын төлөө ажиллаж амьдарч байгаа нь бас үнэн. Баялаг нь Монголынх болохоор үүнийг дагасан татвар орлого нь л бидэнд үлдэнэ. Хууль журам нь ийм. Гэвч энэ өгөх ёстойгоо өгөхгүй нууж хаагаад байна гэдэг хараажаар хууль журам зөрчсөн үйлдэл. Үүнийг нь  шүүх тогтоосон.

Хөрөнгө оруулагчид татвараа төлөөгүй байна гээд барьж хороод байж болохгүй, хуулиа боловсронгуй болгох хэрэгтэй гэсэн санааг Ерөнхийлөгч хэдэнтээ хэлсэн. Энэ зөв байх. Гэхдээ одоо хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа хуулийн заалт нь ийм болохоор  хууль бол хууль. Үүнийг өөрчилтөл бас зай ч бий, лай ч бий. Тэр болтол  хууль зөрчсөн хөрөнгө оруулагчдыг ийм жишгээр эрхлүүлэх үү.

Оюутолгой, Саус Гоби Сэндс-ийн татварыг тойрсон “толгойг нь илсэн” шийдлүүд гадаадын хөрөнгө оруулагчдад ямар ойлголт жишиг төрүүлэх бол гэдэг нь асуудал. Шүүх нь шийтгэдэг, Ерөнхийлөгч нь өршөөдөг,  эсвэл татварынхан нь шалгаж тогтоодог ч дээгүүр нь яриад зохицуулж болдог гэсэн ерөнхий нэг л дүр зураг одоогоор харагдаж байна.

Хууль зөрчсөн гадаадын хөрөнгө оруулагчийг Монголын шүүх зохих ялыг нь оногдуулдаг гэсэн мессеж хөрөнгө оруулагчдыг үргээнэ, энэ нь Монголын нэр хүндэд нөлөөлнө гэж харах нь дэндүү өрөөсгөл. Харин ч эсрэгээрээ усыг уувал ёсыг нь дагаж, Монголын хууль тогтоомжийн хүрээнд ажиллах ёстой гэсэн сануулгыг илүүтэй өгөх биш үү. 

Бид чинь өөрийн гэсэн хууль журамтай бие даасан бүрэн эрхт улс. Иймхэн юман дээр ингэж эмзэглээд сайн нэр олох гэж бусдын өмнө жижгэрээд баймгүй байна.  

 П.Булган