Гурван жил хэрэгжих зээлийн сахилга батыг гуравхан сарын дотор ингэтлээ алдагдуулах гэж!!!

-ОУВС гэрээгээ цуцалбал хариуцлагыг нь хэн үүрэх вэ, Ерөнхий сайд аа-

Хэлсэн, ярьсандаа байдаггүй, хийсвэр нэгнийг бид хөнгөн зантай хүмүүс хэмээдэг. Тийм хүмүүс төрийн эрхэнд байгаа тохиолдолд дагаад тухайн улс орон Олон улсад тунч тогтворгүй харагддаг нь тодорхой юм. Эл бүхнийг эшлэл болгон өгүүлдгийн учир нь Монгол Улсын Засгийн газар, ОУВС-ийн хоорон дахь гэрээ хэлэлцээрт үүсээд байгаа үл ойлголцолтой шууд холбоотой. Үл ойлголцол ч гэж дээ, үнэндээ бол хэлэлцэж тохирсондоо байгаагүй манай улсын Засгийн газар, түүний тэргүүн Ж.Эрдэнэбатын л хийж буй балаг л даа.

 ОУВС-ийн хөтөлбөрийн эерэг үр дүн

Монгол Улсын Засгийн газар өнгөрсөн оны наймдугаар сараас ОУВС-тай хэлэлцээ хийж, энэ оны тавдугаар сарын сүүлээр “Өргөтгөсөн санхүүжилтийн хөтөлбөр”-ийг албан ёсоор хэрэгжүүлж эхэлсэн. Ингэснээр

• Монголын зээлжих зэрэглэл буурахаас хамгаалсан. Энэ оны эхэнд зээлжих зэрэглэл тогтоогч “Moody’s” агентлаг Монгол Улсын зээлжих зэрэглэл буурч болзошгүйг анхааруулж байсан. Тэгвэл ОУВС Монголд зээл олгох шийдвэрийг гаргаснаар манай  улсын зээлжих зэрэглэлийн хэтийн төлөв сэргэхэд тусалж чадсаныг шинжээчид онцолсон. 
• Хөгжлийн банкны бонд өссөн. Монголын Засгийн газар ОУВС-гийн хөтөлбөрт багтсаны дараа дэлхийн зах зээл дээр Хөгжлийн банкны бонд өссөн үзүүлэлт гарсан. Тодруулбал,  уг бондыг Засгийн газар нь своп хэлэлцээрээр шинээр солих сураг дуулдсан даруйд үнэ нь хоёр центээр чангарсан байна. Харин 2018, 2021 болон 2022 оны бондуудын үнэ 1.1, 3.9 болон 4.2 центээр тус бүр өссөнийг “Tradeweb’’-ийн мэдээллээс харж болно.

• Тус хөтөлбөрийн хүрээнд Монгол Улсын Засгийн газар ОУВС, Дэлхийн банк, Азийн хөгжлийн банкнаас нийтдээ 5.5 тэрбум ам.долларын хөнгөлөлттэй зээл авахаар болоод буй.
• Түүнээс гадна Монгол Улс ОУВС-тай гэрээ хийснээр бусад улс орнууд, олон улсын байгууллагаас нэг тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулалт орж ирэх боломж бүрдэхийг эдийн засагчид онцолж байгаа.
• Үүгээр зогсохгүй ОУВС-тай хийсэн гэрээгээ амжилттай хэрэгжүүлж эхэлбэл, Монголоос нүүр буруулаад байсан гадны хөрөнгө оруулагчид ч шийдвэрээ эргэн харж, манай улсад нааштай хандах таатай нөхцөл бүрдэнэ.

Энэ бүхэн бол ОУВС-ийн хөтөлбөрийг дагаж, Монголын эдийн засагт  ирсэн хийгээд ирэх эерэг үр дүн юм.

ОУВС-аас олгосон боломжийг алдсанаар Монголд...

Монгол Улсын Засгийн газар ОУВС-тай зөвшилцсөнөөр эдийн засагтаа дээр дурдсан эерэг үр дүнгүүдийг авчрах боломжтой. Эхнээсээ ч эерэг үр дүнг хүртэж байлаа. Байлаа гэдэг нь одоо байхгүй болох эрсдэлд орсон болохоор тэр. Өөрөөр хэлбэл, Ж.Эрдэнэбатын Засгийн газрын үйл ажиллагаанд ОУВС онцгой сануулга өгсөнд оршино. Хэрвээ ОУВС-аас олгосон боломжийг Монгол Улсын Засгийн газар  алдвал манай улсын эдийн засагт асар хүнд цохилт өгөх нь тодорхой. Жишээ нь,

• Монголын зээлжих зэрэглэл буурах магадлал өндөрсөнө
• Монголын Засгийн газраас Олон улсын зах зээл дээр гаргасан бондын үнэ унана
• ОУВС-ийн хөтөлбөрийн хүрээнд орж ирэх хөнгөлөлттэй зээлийн мөнгөний урсгал зогсоно
• Гадны хөрөнгө оруулагчид Монголоос бүр мөсөн нүүр буруулна... гэх зэрэг Монголын эдийн засагт сөрөг үр дагавар ар, араасаа хөврөх болно.

Сануулга сайны дохио биш

ОУВС, Монгол Улсын Засгийн газар хоорондын байгуулсан гэрээний дунд үүсээд байгаа нөхцөл байдлыг товчхон өгүүлье.  ОУВС-гаас хөтөлбөрийнхөө хэрэгжилтийг нягтлаж, урьдач нөхцөлүүдийн хэрэгжилтэд улирал тутамд хяналт тавьдаг жишгээр  энэ сарын 19-ний өдрөөс эхлэн манай улсад ажиллаж эхэлсэн билээ. Шинжээчдийн бүрэлдэхүүнд ОУВС-гийн Монгол Улсыг хариуцсан ажлын хэсгийн ахлагч Коши Матай тэргүүтэй зургаан төлөөлөгч багтаж байгаа аж. Тэд яамд болон Төв банкинд тусгай графикийн дагуу ажиллаж, холбогдох уулзалтуудаа хийж буй юм. ОУВС-гийн “Өргөтгөсөн санхүүжилтийн хөтөлбөр”-т хамрагдахын тулд манай Засгийн газар долоон төрлийн татвар нэмэн, тэтгэврийн насыг 2018 оноос жил бүр зургаан сараар нэмэгдүүлэх зохицуулалт хийсний зэрэгцээ “Хүүхдийн мөнгө”-ийг 60 хувьд нь олгохоор болж, УИХ-аар батлуулсан билээ.

Гэвч Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн өмнө тэтгэврийн насыг уян хатан болгох агуулга бүхий хуулийг УИХ-аар оруулан, улмаар бүх хүүхдэд хүүхдийн мөнгө олгосон билээ. Мөнхүү автомашинд ногдуулах гаалийн албан татварын хэрэгжилтийн хугацааг хоёр сараар сунгаж, нөхөн төлөлтөд 600 гаруй сая төгрөг зарцуулсан юм. Харин ОУВС-гийн шинжээчдийн зүгээс Монгол Улсын Засгийн газрыг энэ мэт хэд хэдэн урьдач нөхцөлүүдээ зөрчиж, хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг сааруулсан гэж үзэж буйгаа илэрхийлээд байна. Шинжээчид тухайлсан нөхцөлүүдийг эргэн харж, ОУВС-тай тохирсон хувилбараар нь явуулах САНУУЛГЫГ өгөөд  байгаа юм.

ОУВС-ийн хөтөлбөрийн мөнгийг юунд зарцуулах ёстой вэ?

Одоогийн байдлаар ОУВС-гаас  38.6 сая ам.долларын зээлийг Монгол Улсын Засгийн газарт шилжүүлэн өгөөд байгаа аж. Тус сангийн зүгээс гурван жилийн хугацаанд 5,5 тэрбум ам,долларын зээл олгохоор төлөвлөөд буй. Тодруулбал, ОУВС-тай хамтран хэрэгжүүлэх “Өргөтгөсөн санхүүжилтийн хөтөлбөр”-ийн хүрээнд ОУВС-аас 441 сая гаруй ам.долларын санхүүжилтийг төлбөрийн тэнцлийн зориулалтаар олгох юм. Мөн Дэлхийн банк, Азийн хөгжлийн банк зэрэг олон улсын санхүүгийн байгууллага, Япон Улс, БНСУ зэрэг хоёр талт түншлэгч орнуудаас хөтөлбөрийн хүрээнд нийт 3 тэрбум гаруй ам.долларын хөнгөлөлттэй зээлийн санхүүжилтийг төсвийн дэмжлэг болон төслийн санхүүжилтийн зориулалтаар, БНХАУ 15 тэрбум юанийн свот хэлэлцлийн хугацаагаа сунгах замаар дэмжиж хамтран ажиллахаар болоод байсан..

Хөнгөлөлтэй зээлээр өгч буй энэ мөнгийг ОУВС-ийн зүгээс улс орны тогтвортой хөгжлийн төслүүдийг санхүүжүүлэх, төсвийн алдагдлыг бууруулах зорилгоор захиран зарцуулах үндсэн шаардлагыг тавьж буй.

ОУВС-ийн Монголоос татгалзах шалтгаан

Гуравхан сарын өмнө уйлан дуугарч, хөнгөлөлттэй зээл олгож өгөхийг хүсэж байсан Ж.Эрдэнэбатын Засгийн газар өдгөө ийнхүү дураараа дургиж байгаа нь ОУВС-ийнхны дургүйг хүргэхэд хүрчээ. Учир нь ОУВС-аас орж ирсэн мөнгийг зориулалтын бусаар захиран зарцуулж эхэлснийг олон улсын шинжээчид эхний шалгалтаараа тогтоосон нь энэ юм. Уг нь энэ мөнгө улс орны эдийн засагт "эмчилгээ" болох ёстой ч Ж.Эрдэнэбатын Засгийн газрын хэт улс төржсөн шийдвэрийг гүйцэлдүүлэхэд зарцуулагдаж байгаа нь харамсалтай. Үүнийг гэрчлэх хамгийн том жишээ бол, Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн өмнө Хүүхдийн мөнгөний нөхөн олголтод 48,6 тэрбум төгрөгийн зарцуулсан явдал юм. Сонгууль болохоос яг нэг хоногийн өмнө эл мөнгийг тараасан нь Засгийн газар халамжийн бодлогыг зөөлрүүллээ гэхээсээ илүү Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн пиар, улстөржсөн шийдвэр болохыг нь бататгаад өгч байгаа юм.

Сэтгүүлчийн дүгнэлт

ОУВС болон Ж:Эрдэнэбатын Засгийн газрын хооронд байгуулсан гэрээ хэлэлцээрт үүсээд буй нөхцөл байдлыг өгүүлэхэд ийм байна. Олгож буй мөнгөө ОУВС-ийн зүгээс зориулалтаар нь зарцуулж байгааг хянах нь зүйн хэрэг. Харин амлаж, тохирч хэлэлцээр хийчихээд хэлсэндээ хүрэхгүй байгаа Ж.Эрдэнэбатын Засгийн газар Монгол Улсын нэр хүндийг Олон улсад шаварт унагааж байгаа нь даанч харамсалтай. Уг нь ОУВС-ийн зүгээс энэ зээлийг УИХ-д 65 суудал авсан МАН-д итгэж олгосон. Гэвч парламентаасаа давуу эрх эдэлсэн Ж.Эрдэнэбатын Засгийн газар үүрэг хариуцлагаа умартан, өөрсдийн эрх ашгийн төлөө увайгүй аашилж буй нь өнөөдөр ОУВС-ийн хөтөлбөр зогсох хүртэл эрсдэлтэй байдлыг буй болгочихоод байна. Гурван жилийн турш хэрэгжих учиртай зээлийн хөтөлбөрийн сахилга батыг  гуравхан сарын дотор ингэтлээ алдуулж байгаа энэ Засгийн газарт ОУВС-аас итгэх итгэл бүр мөсөн нуран одлоо. Магадгүй зээлийн хөтөлбөрөө зогсоохыг ч үгүйсгэхгүй. Учир нь зээл зогсоох бүрэн эрх нь ОУВС-д буй. Ингэсэн тохиолдолд Монгол Улсын эдийн засаг далайд живж буй хөлөг онгоцын адил улам л уналтад орно. Ийм л эгзэгтэй, эмзэг цаг үед Засгийн эрхийг барьж буй Ж.Эрдэнэбат болон түүнийг тойрон хүрээлэгчид улс орныхоо эрх ашгийг эн тэргүүнд тавих учиртай байлаа. Даанч тэд тэгж чадсангүй. Амлалт өгч Олон улсаас авсан зээлээ хүртэл албан тушаал, амин хувийн тансаглалдаа тавиад туусныг ОУВС-ийнхан олоод тогтоочихлоо. Санхүүгийн сахилга баттай байхыг Ж.Эрдэнэбатын Засгийн газарт онцгой анхаарууллаа.

Гэвч Засгийн газрын тэргүүн маань ОУВС-аас өгсөн сануулгад санаа зовохоосоо  илүү ирэх есдүгээр сард болох МАН-ын Их хурлаар   намын даргад өрсөлдөх гэсэн өөрийн өчүүхэн хүслийг л тээж яваа нь эмгэнэл гэлтэй. Уг нь улс төржилтөөс илүү улс эх орноо боддог Ерөнхий сайдтай байсан бол ОУВС-ийн хөтөлбөрийг амжилттай хэрэгжүүлж, анхны шалгалтад нь ингэж бүдрэхгүй л байлаа. Хэрвээ энэ байдал даамжирч, ОУВС гэрээгээ цуцлах дээрээ тулбал хариуцлагыг нь хэн үүрэх ёстой вэ. Амин хувийн эрх ашиг, албан тушаалын төлөө улайрсан улс төрчид үү. ОУВС-аас орж ирсэн мөнгийг улс төржсөн шийдвэртээ ашиглаж суугаа Ж.Эрдэнэбатын Засгийн газар үүрэх үү... Бодох л асуудал.

С.Баяр

Эх сурвалж: ZINDAA.MN