Т.Баасанцогт: МАН-ыг хөрөнгө мөнгө, албан тушаалд шунасан БҮЛЭГЛЭЛ удирдаж байна

МАН-ын "Ээлжит бус онц их хурлын төлөө" хөдөлгөөн МАН-ын дарга М.Энхболдод МАН-ын ээлжит бус хурлыг яаралтай хуралдуулах шаардлагыг хүргүүлээд байгаа билээ. Энэ талаар тус хөдөлгөөний зохицуулагч Т.Баасанцогттой ярилцлаа.

 -“МАН-аас байгуулагдсан засгийн газар мөрийн хөтөлбөрөөсөө ухарсан, цөөнхийн эрх ашгийн төлөө ажиллаж байгаа" зэрэг МАН-ын дотоод асуудлыг шударгаар шийдвэрлэхийн тулд  та бүхэн МАН-ын "Ээлжит бус онц их хурлын төлөө"  хөдөлгөөнийг эхлүүлээд байгаагаа мэдэгдсэн. Тус хөдөлгөөнийг зүүний хүчний буюу У.Хүрэлсүхтэй холбоотой гэх хардлагыг олон нийтэд төрүүлээд буй. Энэ талаар ярилцлагаа эхлүүлье.

-Тийм ээ. Хардлага байхыг үгүйсгэхгүй. Товчхондоо, бидний нөхдүүд 1997 онд МАСЗХ-г хамтран үүсгэн байгуулалцаж явсан түүхтэй.1990-ээд оны эхэн үеэс МАХН-ын (хуучнаар) гишүүд нь намаасаа гарч залуучууд “МАХН-ыг хөгшчүүл, цагаан толгойтнуудын нам” гэж нэрлэж зугтдаг байх үед МАХН-ын гишүүд, дэмжигчдээ бэхжүүлэх, үзэл баримтлал, үйл ажиллагааг нь сурталчилан таниулах нэн шаардлагатай цаг үе байсан. Энэхүү түүхэн  үүргийг  МАСЗХ гүйцэтгэж, анхны ерөнхийлөгч нь У.Хүрэлсүх юм.  Тухайн үед бид бүгдээрээ намынхаа төлөө өөрсдийн хөрөнгө мөнгө, итгэл сэтгэлээ зориулж явсан. Тэр ч байтугай манай зарим залуус энэ байгууллагыг босгож бэхжүүлэхийн төлөө өөрт байгаа өмч хөрөнгө болох зурагт, телевизээ ломбарданд тавьж хөрөнгө мөнгөө босгон зүтгэж байсан болохоор бидний дунд 20 жилийн үерхэл нөхөрлөл бий. Тийм болохоор нийгэмд  дээрх хардлага байгаа болов уу.  Хэрвээ тухайн үед МАХН-ыг шинэ залуу боловсон хүчнүүдээр бэхжүүлж, намаа авч үлдээгүй бол өдгөө ардчилсан нам дангаараа улс төрийг удирдаад явсан бол өнөөдөр Монгол Улсын хувь заяа хаана байх байсан бол гэдгийг бид дор бүрээ бодох хэрэгтэй.Засагт МАН гарвал МУ-ын эдийн засаг өсч байдаг харин АН гарвал эсрэгээрээ буурч байдаг үзэгдлийг бид өнгөрсөн хугацаанд хэд хэдэн удаа  олж харлаа шүү дээ.Тийм ч учраас бид намынхаа төлөө дуугарах эрхтэй гишүүд нь юм. МАН УИХ болон орон нутгийн сонгуульд үнэмэхүй ялалт байгуулж, УИХ-д 65 суудал авсан. Гэтэл жилийн хугацаанд энэ рейтинг хэрхэн яаж  буурав. УИХ-д 65 суудал авсан явдал бол МАН-ыг мэргэжлийн засгийн газар байгуулах юм байна гэдэгт, хоёрт, улс орноо эдийн засгийн хүндрэлээс аваад гарчих чадвартай нам юм гэж итгэсний үндсэнд мөрийн хөтөлбөрөө  бүрэн хэрэгжүүлэх боломжийг ард түмэн  олгосон. Гэтэл бодит байдалд МАН-аас байгуулагдсан засгийн газар мөрийн хөтөлбөрөөсөө ухарч, цөөнхийн эрх ашгийн төлөө ажиллаж байгаа нь "Ээлжит бус онц их хурлын төлөө" хөдөлгөөнийг өрнүүлэхэд хүргэж байгаа юм.

-МАН-ын дотоод ардчилал, эв нэгдэл үгүй боллоо гэж ярилаа. Үүнийгээ хэзээ, хаана гээчихэв?

-Дотоод хямрал олон жилийн өмнөөс яригдсан. Үүнийг засах гэж намын гишүүд намын дотооддоо  шинэчлэл, хөдөлгөөнгүүдийг хэдэнтээ өрнүүлж байсан. Ер нь шинэчлэл гэдэг нь өөрөө байнгын үйл явц. Бидний хүсээд байгаа шинэчлэлт өөрчлөлт нь бодит үр дүнд хүрэх ёстой. Манай намд хариуцлагаа хүлээж чаддаг. шударга хүмүүс олон байсан. Гэтэл сүүлийн жилүүдэд энэ шударга ёс нь  алдагдсан учраас ийм байдалд хүрээд байгаа юм. Нэгдүгээрт, албан тушаалын төлөөх, хоёрт, хөрөнгө мөнгөнд үйлчилсэн цөөн хэдэн нөхөд намыг удирдаад байна.

-Тэдгээр хүмүүсээс нэрлэвэл?

-Тэдний хэн нь хэн бэ гэдэг нь нийгэмд хэдийнээ ил болсон. Тухайлбал, М.Энхболд дарга төрийн албыг үнэлж, худалдах замаар  60 тэрбумыг босгох тухай бичлэг олон нийтэд ил болсон нь Ерөнхийлөгчийн сонгуульд ялагдахад хүргэсэн гол шалтгаан боллоо. Мөн мэргэжлийн засгийн газрыг байгуулна гэж мөрийн хөтөлбөртөө тусгасан  атал нөгөө л олигархи бүлэглэл хувалз шиг шигдсэн. Угтаа Ерөнхий сайд нь мөрийн хөтөлбөрөө хэрэгжүүлэх ёстой гол субъект нь.  Иргэд татварын дарамтад ноёлуулах гэж манай намыг сонгоогүй биз дээ. Гэтэл бодит байдал  ийм болчихоод л  байна. Энэ мэт хэлснээсээ буцаж, шударга бус үйлдлүүд гаргаж буйд нь эрхгүй бид бухимдаж байгаа юм. Одоо дуугарах цаг болсон.

-Өнгөрсөн сарын сүүлээр МАН-ын дарга М.Энхболд өөрийн нүүр хуудастаа “Бага хурлыг ирэх есдүгээр сард хуралдуулах" тухай мэдээлсэн байдаг ч энэ нь ташаа мэдээлэл болж хувирсан. Үүнээс харахад,  шинэ дарга томилох асуудалд нэг их яарахгүй байгаа бололтой?

-Ер нь ямар ч тохиолдолд нүүр номын хуудас болон твиттер хуудаст нийтлэгдсэн мэдээлэл МАН-ын албан ёсны баримт бичиг биш, үүгээр үзэл бодлоо илэрхийлэх нь намын үзэл баримтлалын ёс зүйд  ч нийцэхгүй тул намын даргын албан ёсны байр суурь гэж үзэхгүй. Тийм учраас намын дарга энэ талаар албан ёсны байр сууриа илэрхийлж шийдвэр гаргаагүй гэж үзэж байна. Үүнээс харахад М.Энхболд дарга Бага хурлыг хуралдуулахад яаравчлуулахгүй санаатайгаар удаашруулж буй хардлагыг бидэнд төрүүлж байгаа юм. МАН-ын үнэт зүйл гэж бий. Энэ нь асуудал гарвал даруй гишүүдээрээ хэлэлцэж засаж залруулдаг, шүүмжлэх тал дээр ч зоригтой хэлж, ярьж шийдлээ олж чаддаг тийм л нам байсан. Гэтэл энэ үнэт зүйлээ одоо алдаж байна. Магадгүй бусдын ярьж байгаагаас харахад, Их хурлыг он дамнуулж хойшлуулах сонирхол цөөн хэдэн хүн байна гэх хардлагыг бусдад төрүүлж буйг  энд нуух юун. Ингэж намын эрх ашгаар тоглолт хийж болохгүй. Цаана нь бүхэл бүтэн улс орны  эрх ашиг гэж бий. Өөрөөр хэлбэл  тариаланчдын  ургац хураалт мөн малчдын өвөлжилтийн бэлтгэл ажил, улсынхаа төсөв төлөвлөгөө батлах зэрэг их ажлууд байдаг. Тиймээс эдгээрээс урьтаж, 2017 оны наймдугаар сарын 25-ны өдөр МАН-ын бага хурлыг зарлан хуралдуулж их хурлын товоо зарлахыг шаардаж байгаа юм.  МАН-ын дээд байгууллага нь Их хурал. Цаг алдаж болохгүй. Иймээс л бид Их хурлыг яаравчлуулаад байгаа юм.

-МАН-ын "Ээлжит бус онц их хурлын төлөө" хөдөлгөөн намын даргадаа шаардлага хүргүүлсэн байгаа шүү дээ. Хэрэв шаардлагыг биелүүлэхгүй бол та бүхний  дараагийн алхам юу байх вэ?

-МАН бол жирийн гишүүдийнхээ үгийг сонсдог улс төрийн соёлтой нам. Тийм ч учраас МАН-ын дарга М.Энхболдыг улс төрчийн ноён нуруу гаргаж үндсэн дүрмийнхээ дагуу бидний шаардлагыг хүлээж авна гэдэгт итгэж байна. Хэрэв бидний шаардлагыг хүлээж авахгүй байх аваас энэ нь  МАН-ын удирдлага жирийн гишүүдээ сонсохоо больсон, дотоод ардчилалгүй, намын дарангуйлал тогтсоныг илэрхийлэх болно. Бид энэхүү хөдөлгөөнөө улс төрийн соёл болоод намын үндсэн дүрэмдээ нийцүүлэн илэрхийлж байгаа. Ийм байтал хүсэлт, шаардлагыг маань хүлээж авахгүй бол  тэмцлийн хурц хэлбэрт шилжихээс өөр аргагүйд хүрнэ. Уг нь дарамт шахалт үзүүлсэн популизм  хийхийг хүсэхгүй байна л даа. 

-Танай хөдөлгөөнийг олон нийтийн зүгээс хэрхэн хүлээж авч байна вэ. МАН-д АН шиг шинэчлэл хийх цаг нь ирсэн гэж харах ч нэгэн байна?

-Сошил орчинд янз бүрийн л хандлагууд ажиглагдаж байна.  Хөдөө орон нутаг, нийслэлийн дүүргүүдээс намын гишүүд, найз нөхөд  маш олноороо холбогдон дэмжиж байгаагаа илэрхийлсээр байна. Энэ бол бодит хандлага. Өнөөдрийн байдлаар Дархан, Эрдэнэт, Хөвсгөл, Завхан, Говь-Алтай, Дорноговь, Сүхбаатар, Дорнод, Архангай, Өмнөговь зэрэг аймгуудаас дэмжиж байгаагаа илэрхийлж төлөөлөгчиддөө явуулсан байгаа.  Мөн зарим аймгууд орон нутагтаа зохион байгуулалтад орж  хөдөлгөөн  өрнүүлж байна.

- Өнгөрсөн нэг жилийн хугацаанд МАН-ын засаглал АН-д шинэчлэлийг өрнүүлүүллээ. Үүнтэй адил МАН-ын гишүүд дэмжигчид өөрчлөлт шинэчлэлийг хүсэж байгаа нь өнгөрсөн Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн үр дүнгээс харж болохоор байлаа. Та үүнтэй санал нийлэх үү?

-Тэгэлгүй яахав.  Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн  санал хураалтын үр дүнг  нарийвчлан авч үзвэл,  саналаа өгөөгүй гишүүд манай намд олон байгаа нь яах ч аргагүй шинэчлэлийг хүсэж буй илэрхийлэл. Улс төрийн өөрчлөлт шинэчлэл байнгын явагдаж байдаг гэж дээр хэлсэн. Гэхдээ энэ шинэчлэл далайцтай хийгдэж байж намын нийт гишүүдийнхээ  хүсэл сонирхолд нийцнэ. Бид үүний төлөө л явж байна.

-Монголын ард түмэн МАН-д 65 суудал өгсөн явдал нь сар том итгэл үзүүлснийх. Гэтэл тэр их итгэлийг өнгөрсөн нэг жилийн хугацаанд хэрхэн хариулж байгаа нь тэдний гаргаж буй бодлого, шийдвэрээс илт харагдаж байна. Ийн байтал МАН-ын гишүүд дэмжигчид чимээгүй байгаа нь эргэлзсэнийх үү эсвэл итгэлээ тээсээр л байгаагийнх уу?

-Намын гишүүдийн итгэл үнэмшилтэй л холбоотой. Нам нь өөрөө итгэл үнэмшлээр нэгдсэн бүлэг хүмүүсийн нэгдэл. Итгэл үнэмшил нь эргэлзээнд хүргэснийх. Өөрөөр хэлбэл манай лидерүүдийн гаргаж буй бодлого шийдвэрүүдэд  “Арай үгүй байлгүй дээ” гэсэн эргэлзсэн хандлагаар хандаж байгаа юм. Эргэлзээ үгүй болсон цагт манай гишүүд язгуур эрх ашгийнхаа төлөө нэгдэж дуугарч чадна. Тийм ч учраас энэхүү хөдөлгөөндөө нэгдэхийг уриалж байна.

Ярилцсанд баярлалаа.

Ш.Адъяамаа