О.Баасанхүү: Миний хүчинд МАХН жилд 124 сая төгрөг авч хэрэглэдэг

 УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүүтэй ярилцлаа.

-Танай намын удирдлагууд  хоёр талд өчигдөр хэвлэлийн хурал зарлалаа.  Нэг тал нь Их хурал хийх тухайгаа мэдэгдлээ. Гэтэл нөгөө тал нь үүнийг няцааж “Их хурал зарлах эрхгүй” гэдэг эсрэг тэсрэг байр сууриа илэрхийллээ. Энэ нь МАХН-ын гишүүдийг төөрөгдөлд оруулж байх шиг. 

-Би  МАХН-аас  сонгогдсон цорын ганц төлөөлөл. Сүүлийн үед хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр анзаарч байгаа байх. Ялангуяа ТВ-9 телевизээр бүтэн 14 хоног миний эсрэг гүтгэлэг, доромжлолыг намын даргын явуулгаар  нэвтрүүллээ. Улс төрийн намын тухай хуулинд “Аливаа улс төрийн нам нь дүрэмтэй байна” гэж заадаг. Үүний дагуу манай нам ч гэсэн дүрмээ боловсруулж дүрэмдээ "Хоёр жилд нэг удаа намын Их чуулганыг хуралдуулна" гэж заасан. МАХН 2011 онд намын дүрмээ баталж, үйл ажиллагаагаа эхэлснээс хойш зургаан жил болж байна.  Анх 2013 онд Бага хурлын  гишүүд намын Их хурлыг хуралдуулъя гэдэг  шаардлагыг хүргүүлж байсан. Харамсалтай нь тухайн үед намын дарга Солонгост байсан шалтгаанаар  хойшилсон. Ингэж явсаар намын Их хурал хуралдалгүй өнөөдрийг хүрсэн.  Энэ хугацаанд намын дүрмийг зөрчих хандлага хэрээс хэтэрлээ. Нэг жишээ дурдвал, Эрдэнэжамъян МАХН-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга,  Орхон аймгийн намын хорооны дарга мөн СБД-ийн намын хорооны дарга гэсэн гурван албан тушаал зэрэг хашиж байна. Гэтэл Орхон аймгийн иргэдээс сонгогдоогүй атлаа 20-30 хүн суулгаад л намын даргаар томилогдчихсон. Дөнгөж сая 30 минутын өмнө МАХН-д гишүүн элсүүлээд намын дэд даргыг ХҮН намын хүнээр тавьчихаад байна. Улс төрийн намын тухай хуулиар бүх анхан шатны нэгжээр хэлэлцүүлэг өрнүүлээд, тэндээс төлөөлөгчөө сонгох ёстой.   Намын Их хурлаа хийе гэдэг шаардлагыг тавьсаар хамгийн сүүлд аравдугаар сарын 17-нд мөн л хүргүүлсэн. Гэтэл эсрэгээрээ намын дүрмэнд өөрчлөлт оруулж, шаардлага тавьсан хүмүүсийг намаасаа хөөхийг оролдсон.

-О.Баасанхүү нарын зарлан хуралдуулж байгаа Их хурал Улс төрийн намуудын хуулиар, намын дүрмээр ч тэр хууль бус гэдгийг  танай намын Хяналт, ёс зүйн хорооны дарга Г.Давааням мэдэгдсэн шүү дээ. Тэгэхээр 9,10 нд зарлагдсан Их хурал хүчин төгөлдөр байж чадах уу?

-МАХН идэвхтэй 30 мянга гаруй гишүүнтэй.  Сонгуулийн үеэр  100 мянгаас дээш дэмжигчидтэй гуравдагч хүчин. Гэтэл энэ гуравдагч хүчнийг нэг гэр бүл, нэг хүний дохиогоор ажилладаг хувийн компани шиг байхыг эгэл жирийн гишүүд  нь зөвшөөрөхгүй байна. Зөвшөөрөхгүй байгаа учраас Их хурлаа хийхийг шаардаж байгаа. Манай намын Бага чуулган аравдугаар сарын 30-нд хуралдаж МАХН-ын Их чуулганыг 12 дугаар сарын 9, 10-нд хуралдуулах шийдвэр гаргасан.  Их хуралд 1,000 орчим төлөөлөгч оролцоно.  Хяналт ёс зүйн хорооны дарга Давааням руу би залгаж хэлсэн. Сүүлдээ  миний дуудлагыг авахгүй байна. Бид Их чуулганаар намын дүрмээ өөрчилж батлахаас гадна намын даргаа шинээр сонгоно. Гэтэл өнөөдөр намын Их хурлыг аль болох хийхгүй, бултах, үйлдлүүд гарч байна. 

-Намын даргын тамга, тэмдэг нь Энхбаяр даргад бий. Тиймээс намын даргын зарласан хурал илүү хүчин төгөлдөр гэдэг ойлголт намын гишүүдын дунд байхыг үгүйсгэхгүй юм. Үүнд тайлбар өгвөл?

-Асуудлын гол нь дүрмээ л бодох хэрэгтэй. Намын их хурлыг 40-өөс доошгүй хоногийн өмнө зарлах ёстой. 70 гаруй гишүүд маань Энхбаяр даргад шаардлага хүргүүлсэн.  Шаардлага хүргүүлсэн 70 настай хөгшнийг  Уламбаяр гэдэг 30 настай залуугаар шанаадаж унагаасан тохиолдол хүртэл бий. Дараа нь бид  хэвлэлийн хурал хийх гэхээр настай хүмүүсийг айлгаж сүрдүүлэх, биед нь халдах гэх мэт янз бүрийн явуулга хийгдсэн. Иймээс  намын гишүүд маань надад хандаж, "УИХ дахь ганц  гишүүн минь  биднийг хамгаалаач" гэж  хүссэн.  Манай нам ялзралын туйлдаа хүрчихсэн гэдгийг энэ мэт жишээ харуулж байгаа юм. 

-Таныг Их хурлыг дур мэдэн зарлаж, ирсэн хүнд 100 мянган төгрөг өгнө гэх мэдээлэл байна?

-Би мөнгөтэй хүн биш шүү дээ. Мөнгөтэй хүн биш учраас л нөхдүүд мөнгөтэй холбож нэр хугалах гээд байна. Би хулгайч хүн биш. Тийм болохоор надад хулгайн мөнгө байхгүй. Гэхдээ би УИХ-ын гишүүн. Надад олон найз нөхөд, танил бий. Намынхаа шударга ёсны төлөө явахад минь тус болох найз нөхөд надад бий. Би түмэнтэй хүн.  Хадам аавынхаа зургийг хүртэл зараад би орлого олчихдог хүн. Тэр утгаараа ямар нэгэн байдлаар би сул мөнгө хэн нэгэнд өгөхгүй. Бид энэ Их хурлыг хийхийн тулд нэлээд их өр тавьж, зээл авч байна.

МАХН-ын хурлыг үндсэндээ хоёр зорилгоор хийж байна. Нэгдүгээрт, бид мөрийн хөтөлбөрөө батлах ёстой. Яагаад гэвэл манай намын дүрэмд үндсэн мөрийн хөтөлбөрөө намын Их хурлаар батална гэж байдаг. Өмнө нь манай намын мөрийн хөтөлбөр, анхдугаар хурлаар МАНАН-ийн эсрэг таван хувьсгал хийе, 15 олгархитай тэмцэх гэж байсан. Тэр 15 олигархи дотор Дэмбэрэл, Нямдорж гуай хүртэл байсан шүү дээ. Одоо бүгдтэй нь найз болчихоод, нөгөөхөө мартчихсан, МАНАН-тайгаа нийлж засагт оролцоод, Эрдэнэтийн 49 хувийг хулгайлаад сууж байсан. Энэ мөрийн хөтөлбөрөө засахгүй юм бол дахин таван хувьсгал гэж яриад сонгуульд ороод бүтэхгүй. Иймд таван үйлдвэр, таван хувьсгал өрнүүлнэ. Өөрөөр хэлбэл, манай нам  таван үйлдвэр баръя. Энэ таван үйлдвэрийн төлөө МАХН аж үйлдвэржилтийн хувьсгал хийнэ гэсэн үг. Түүхийг сөхвөл, МАХН боловсролын хувьсгал хийж байсан. Үүний үр дүнд хүн бүр бичиг үсэгтэй болсон. Тэгвэл энэ удаад  МАХН ажилгүйдлийг шийдье. Ажилгүйдлийг 100 хувь шийдэхийн тулд таван үйлдвэр барьж, 50 мянган хүнийг ажилтай болгоё,  250 мянган хүнийг амьдралтай болгоё.

-Хэрвээ намын Их хуралдаа Энхбаяр дарга оролцохгүй бол намын даргаа солих асуудал хэрхэх бол?

-Бид хэн нэгнийг хүчээр оруулна гэсэн юм байхгүй. Намын дарга тайлангаа тавих үүрэгтэй. Бид нар хэвлэл мэдээллээр шууд дамжуулах гэж хөөцөлдөж байна. Харамсалтай нь энэ хэвлэл мэдээллийн зардал асар өндөр юм. Их тэнгэрт болсон Бага хуралд хэвлэл мэдээллийнхэн ирээгүй. Бид нар аргаа бараад өөрсдийн фэйсбүүк хуудсаараа шууд бичлэг хийсэн. 9,10-нд  болох Их хуралд  оролцохоор 21 аймгийн 360 сумаас өнөөдөр 500 гаруй төлөөлөл эхнээсээ ирж байна. Тухайлбал, Завхан аймгийн намын хороон дарга орж ирээд хэлж байна. Сум болгоноос хоёр хүн ирж байна, аймгийн намын хорооны  шинэчлэлээ яаж хийх  үү гэж  асуулаа. Би хэлсэн. Эхлээд төв намын шинэчлэлээ ярих хэрэгтэй. Бид хэн нэгэнд заавар өгч  Завханы дарга тэр болоорой, Ховдын дарга энэ болоорой гэхгүй. Дотроо та нар хурлаа хий.  Тэр дундаас сонгогдсон хүн Доржид таалагдана уу, Энхбаяр даргад таалагдана уу хамаагүй.  Саналаар орж ирсэн хүн бүрийг баталгаажуулаад явна.

-Энхбаяр даргын хувьд Их хурлаа хийх сонирхолгүй  байгаа нь намын даргын байр сууриа л хадгалж үлдэхийг хүсэж байна гэж ойлгож болох уу?

-Мэдэхгүй. Тэр хүнийг яагаад хурлаа хийхгүй байгааг би ойлгохгүй байна. Би ганцхан зүйл хэлсэн. Намын дүрмээ дагаж намын их чуулган хийх ёстой.  Ирэх  2020 оны сонгуульд  бид  намын дүрэм, мөрийн хөтөлбөрөө шинэчилж оролцохгүй юм бол сонгуулийн 18 хоногт мөрийн хөтөлбөр гаргах нь үр дүнгүй. Наана нь хоёр жилийн туршид мөрийн хөтөлбөрөө ярих ёстой. Сонгууль болоогүй ч гэсэн эртнээс ард түмэнд ойлгуулж хэвшүүлж явах ёстой.

-МАХН-ын нөгөө хэсэг АСА циркт хурал зохион байгуулах тухай мэдээллийг та сонссон уу?

-Сураг сонссон. ХҮН намаас маш олон залуучууд МАХН-ын нэрээр шинээр орж ирэх гээд байгаа юм билээ. Тэр надад хамаагүй. Ярилцлагаараа дамжуулан хэлэхэд, намынхаа Их хуралдаа ирж оролцооч ээ Энхбаяр дарга аа. Тусдаа хурал  зохион байгуулж байхаар Төрийн ордонд Оюунбаатар, Давааням, Удвал, Эрдэнэчимэг нарын гишүүдтэйгээ орж ирээд намынхаа 800 гишүүний өмнө суугаад яриач ээ.  Хамтдаа суугаад намын шинэчлэлээ хийе, намын даргад өрсөлд, өрсөлдөөд ялаад гар л гэж уриалмаар байна. Түүнээс  биш намын гишүүнээ цагдаа сэргийлэхэд өгөх, мууг нь үзье шалгуулъя  гэх увайгүй  үйлдэл гаргах хэрэггүй. Би өнөөдрийг хүртэл  намынхаа эгэл жирийн гишүүд, хуучин сайд байсан хүмүүсийнхээ улыг хэзээ ч шагайж яваагүй ээ. Үүнийг бардам хэлнэ.

-Та намын даргад өрсөлдөх үү?

-Би хэлж мэдэхгүй байна. Өрсөлдөнө гэсэн бодол ч алга. Намын даргын асуудал чухал биш. Бид  юуны түрүүнд намынхаа  энэ бүтэц зохион байгуулалтаа ярих нь л чухал. Манай намын дүрэм дээр дараагийн Их хурал болох хүртэл бага чуулганы гишүүд хүчинтэй  гэсэн мөртлөө өнгөрөгч 10 дугаар сарын 30-нд хуралдсан Бага чуулганаар хуучин байсан гишүүдийн  ихэнх нь өөрчлөгдсөн байсан. Энэ нь МАХН жирийн гишүүдээ орхиж, даргыг тойрсон бодлого явж буйг харуулж байна.  Гэрээ засаагүй хүн  төрөө засна гэж юу байх юм бэ.  Үүн шиг  намаа засаагүй хүн сонгуульд орно гэж юу байхав. Намаа сайхан засаад явъя гэхээр үнэн үг хэлсэн намын гишүүдээ илт үл ойшоож байна. Өөрт байгаа ганц зэвсэг нь болох  хэвлэл мэдээлэл, мөнгө, дээр нь хууль хүчний байгууллага дахь  өөрийнхөө сүлжээг ашиглаж  эгэл жирийн гишүүдээ битгий айлгаж, доромжилж сүрдүүл. Ингэж болохгүй гэж хэлмээр байна.

-Намын даргатайгаа та  таарамж муутай байгаа гэдэг нь үнэн үү?

 -Дарга бид хоёр сайн харилцаатай байгаа.  Асуудлын гол нь даргадаа байгаа юм биш. МАХН орших уу эс орших уу гэдэг л асуудал. Улс төрийн нам дүрмийн бус үйл ажиллагаа явуулах  юм бол татан буугддаг. Үүнээс санаа зовж, намын Их хурлаа хийж, дүрмээ шинэчлэн баталъя л гэж яриад байгаа юм.

 -МАХН-ын 19 дүгээр Бага хурлаас намын дүрэмд оруулсан гишүүдийг намаас хөөх өөрчлөлтийг бүртгэх асуудлаар  Улсын дээд шүүх хэлэлцсэн. Гэвч Их хурлаараа дүрмийн өөрчлөлтөө хийхийг шаардаж бүртгэхээс татгалзлаа.  Намын нөхөд нь таныг олигархуудын гар хөл болж, намынхаа эсрэг ажилласан хэмээн хөөх үндэслэлээ тайлбарласан шүү дээ?

-Би хэнээс урвасан юм.  Даргаасаа урвасан гээд байх юм. Намаасаа урвасан гээд байх юм, би нам дотроо байж л байгаа биз дээ. Намаа гоё болгоё гээд ярихаар би урвагч болдог юм уу. Эрүүгийн хуулинд хүнийг гүтгэж, доромжилж болно гэсэн заалт орсноос хойш хүн бүр өөр өөрийнхөө аманд орсноор бие биенээ гүтгэн доромжлоод байна. Намын хурлын дараа би нэр төрөө олон газраар сэргээлгэнэ. Намайг дуртай хүн нь доромжилдог, дуртай хүн нь гүтгэдэг гэж бодох хэрэггүй. Үнэн, зөвөө хууль шүүхийн байгууллагаар тогтоолгоно. Өнөөдрийг хүртэл зорьсон миний  үндсэн миний ажил бол 2013 оноос хойш намын Их хурал хийх ёстой гэж л дуугарсан, явж ирсэн.

-Танай намын гишүүдийн хэлж байгаагаар, “УИХ-ын гишүүн хуулийн этгээдийг дангаар төлөөлөх эрхгүй” гэдэгт та юу хэлэх вэ?

- Парламентад суудалтай намд улсаас жилд нэг удаа 124 сая төгрөгийн санхүүжилтийг намын данс руу шилжүүлдэг. МАХН-ын төлөөлөл байгаа учраас тэд жилд 124 сая төгрөг авч байгаа шүү дээ. Тэгсэн атлаа төлөөлөх эрхгүй гээд тэнэгтээд байх юм. Төлөөлөх эрхгүй юм бол тэр мөнгийг нь яах гэж аваад байгаа юм. Тэгвэл авахаасаа татгалзаач. Угаасаа тэдэнд мөнгө нь ихдээд байна. Мөнгө нь ихдээд байгаа учраас өөрийн хүмүүсээ балбаад байна шүү дээ.

-“Балбуулж” байхаар та намаасаа гарч болдоггүй юм уу?

-Би Энхбаяр гэж хүнийг бодоод энэ намд суугаад байгаа юм биш. Би намын 30 мянган гишүүдээ л боддог. Тэднийгээ төлөөлж байгаа ганц төлөөлөл нь би.

Ярилцсанд баярлалаа.

                                                                                                                                                                                             Ш.АДЪЯАМАА

.