Зээлийн хар жагсаалтад багтсан иргэдийг нэг удаа өршөөх үү

Манай улсын иргэдийн бараг 80 хувь нь арилжааны банкинд  урт болон богино хугацааны зээлийн дарамтанд байгаа нь өнөөдрийн нийгмийн үнэн дүр төрх.  Эдийн засаг хүндэрч, ажилгүйдэл газар авч, бизнес эрхлэгчид дампуурч зээлийн эргэн төлөлт өдрөөс өдөрт муудаж байгаа энэ үед  иргэд барьцаанд тавьсан эд хөрөнгөө хураалгах дээрээ тулж үүнээс үүдэлтэй стресст орж байна. Хүн амын дунд сэтгэц мэдрэлийн гаралтай, дарамтлалын шинжтэй өөрчлөлтүүд ихэссэн гол шалтгаан нь банкны зээлээ төлж чадаагүйгээс үүдэлтэй гэдгийг сэтгэл зүйчид хэлж байгаа юм.

Зээлээ цагт нь төлж чадаагүйгээс Төв банкны мэдээллийн сан буюу бидний хэлж заншсанаар хар жагсаалтад нэр нь  орсноор дахин зээл явах боломж нөхцөл нь хязгаарлагддаг. Өөрөөр хэлбэл, байрны зээлэнд хамрагдъя гэтэл өмнө нь авч байсан зээлээ хугацаанд төлөөгүйн улмаас найдваргүй зээлдэгч хэмээн үзэж зээл олгодоггүй. Тиймээс хар жагсаалтад багтсан хүмүүсийг нэг удаад өршөөе гэдэг саналыг УИХ-ын  зарим гишүүд Төв банкны тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг хэлэлцэх үеэр  гаргаад байгаа юм.

Монголбанк өнгөрсөн онд   нэг жилээс илүүгүй хугацаатай, анх олгосон зээлийн хэмжээ нь хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 12 дахин нэмэгдүүлснээс ихгүй, нэг удаагийн зээлийн эргэн төлөлтийн зөрчил гаргасан зэрэг нийт  25 мянга гаруй иргэний мэдээллийг нь цэвэрлэсэн байдаг. Тэгвэл  магадгүй гишүүдийн дээрх санал дэмжигдвэл хар жагсаалтад орсон иргэдийн  мэдээллийн санг дахин шүүж үзэх юм.

Энэ талаар УИХ-ын гишүүн Я.Санжмятаваас тодруулахад, тэрбээр "Төв банкны тухай хууль хэлэлцэж байгаа энэ үед залуучууд болон гарааны бизнес эрхэлж байгаа хүмүүст холбоотой зээлийн асуудлаар  Монгол банкины Ерөнхийлөгчид уламжилсан. Гарааны бизнес эрхлэгчид 50-100 саяын жижиг зээл авч бизнесээ эрхэлж байтал валютын ханшийн өсөлт болон үнийн хөөрөгдөл бусад хүчин зүйлээс шалтгаалж хар жагсаалтад нэр нь орсон залуус маш их байна.  Гэр бүлээрээ бизнес эрхэлдэг хүмүүсийн хувьд бүр хүндрэлтэй болж байгаа юм. Дахин  арилжааны банкнаас зээл авъя гэтэл өрөө төлж барагдуулсан ч бүртгэл дээр хугацаа хожимдуулсан мэдээлэл нь  хар жагсаалтад орсон гээд зээл олгодоггүй. Ингээд тэд хадгаламж зээлийн хоршоонуудаас өндөр хүүтэй зээл авдаг. Зээлийн хүүгээ төлөхийн төлөө өдөр, шөнөгүй ажиллаж хадгаламж зээлийн хоршоодыг тэжээж байгаа бизнес эрхлэгчид олон  байна. Татвараа төлөөгүй томоохон компаниудын татварыг цайруулж өршөөлийн хууль баталж  байсан шигээ  дөнгөж бизнес эрхлэж байгаа залуучуудад ч бид  боломж олгох хэрэгтэй. Хуулийн үр дүнгээр арилжааны банкуудын зээлийн хүү тодорхой хэмжээгээр буурах хандлага гарна. Иймд мэдээллийн санг шүүж жагсаалтыг гарган банкин дээр эсвэл Засгийн газар шаардлагтай бол УИХ-д оруулж гишүүдтэй хамтран хууль санаачлан нэг удаагийн арга хэмжээг авч залуучуудынхаа нэрсийг хар жагсаалтаас чөлөөлөх энэ ажлыг ойрын хугацаанд зохион байгуулмаар байна" гэлээ.

Ш.АДЪЯАМАА