Эрдэнэтэд хуурамч шатахуун ҮЙЛДВЭРЛЭДЭГ ҮҮ?

Зиндаа.мн сайт "Дуулиан" булангийнхаа ээлжит дугаараар шатахуун импортлогчидтой холбоотой асуудлыг дахин хөндөж байна. Шатахууны зохиомол хомсдолд оруулж, ард түмнийг бухимдуулж Засгийн газрыг буулгаж авсан импортлогчид хуурамч шатахуунаар өөрөөр хэлбэл шатахуундаа нэмэлт бүтээгдэхүүн хийж арвижуулан иргэдээ хулхидаж, өөрсдийнхөө орлогыг арвижуулдаг юм биш  биз гэсэн асуултад хариулт хайлаа.

Шатахуун импотрлогчид “АИ-92”,”А-80” шатахууны зохиомол хомсдол үүсгэж, иргэдийг бухимдуулсаар Онцгой албан татвар нэмсэн Засгийн газрыг буулгаж авлаа. Шатахууны хомсдолтой зэрэгцэн яригдсан зүйл гэвэл шатахууны чанар. Тооцоолсон км-т хүрэхгүй байна. Моторын дуунд өөрчлөлт орлоо, эд ангийн гэмтэл гарч байна. Цөөнгүй жолооч ингэж ярихыг, хэлэхийг сонссон. Шатахууны хомсдолын араас хоёрдахь 60 тэрбум буюу хуурамч шатахууныг импортлогчид борлуулж байж магадгүй гэсэн дуулиан дэгдлээ. Үнэн үү. Үүнийг хэн ч батлаагүй бас эрс үгүйсгээгүй. БНХАУ-ыг дэлхийн брэндүүдийг хуурамчаар, дууриалгаж хийдгээрээ алдартай гэдгийг хүн төрөлхтөн мэднэ. Гэтэл гуравхан сая монголчууд стратегийн гол бүтээгдэхүүнээ хуурамчаар үйлдвэрлэж хэрэглэгчээ хуураад байгаа юм биш биз. Ийм луйвар явсан бол хоёрдахь “60 тэрбумын хэрэг” гэж нэрлэх ч багадна. Энэ бүхэн эртнээс улбаатай байж таарна. Нэршил нь саяхных байж магадгүй.

 Хэвлэл мэдээллийнхэн хэрхэн сэжүүр гаргав

Мэдээж хэрэг хэвлэл, мэдээллийнхэн энэ тухай мэдээллийг  эхэлж гаргасан. Үүрэг, хариуцлага нь ийм юм. 2016 он, 2017 оны эхний есөн сарын байдлаар Монгол Улсын хилээр шатахуун үйлдвэрлэхэд ордог 220.308 мянган тонн үндсэн болон нэмэлт бүтээгдэхүүн орж иржээ. Керосин, хөнгөн фракцын бензин буюу нафта. Ийн дурдсан байна.  Хаана гэж үү. "Өдрийн сонин"-д. Цаашаа “Зөвхөн эдгээр бүтээгдэхүүнийг найруулж, шатахуун гаргаж авахаас гадна дизелийн түлш дээр керосин нэмж арвижуулан зардаг” хэмээн үргэлжилжээ. Анхаарал татахгүй байна гэж үү.

Энд хэвлэл мэдээллийн байгууллага, үүнийг хөндсөн сэтгүүлчийг буруутгах гэсэнгүй. Ингэж үнэнийг хөөцөлдөх нь бидний үүрэг. Хуурамч шатахуун үйлдвэрлэх найрлагад дистиплят, нүүрс-устөрөгчийн  хольц гэх зэргээр 22 нэр төрлийн бүтээгдэхүүн багтдаг гэнэ.  20 сар буюу 1.8 жилийн дотор 200 гаруй мянган тонн бүтээгдэхүүн орж ирсэн нь Монгол Улсад ийм хэмжээний хуурамч шатахуун үйлдвэрлэгдсэн байх магадлалтай гэсэн үг. Энэ бол “Өдрийн сонин”-д гарсан мэдээллийн төгсгөл юм. Хэвлэл мэдээллийнхний таамаглал тэгтлээ зөрөөд байдаггүй л юм. Яагаад гэвэл цаанаасаа эх сурвалжтай учраас. Шалтгаан энэ. Эл мэдээлэл үнэн байваас эмгэнэл биш гэж үү.

Хуурамч шатахууныг хаана үйлдвэрлээд байна вэ?

Ийм асуулт зайлшгүй гарна.  Хариулт нь Орхон аймаг буюу Эрдэнэт хотод гэсэн барьцгүй хариултаар дамжиж ирэх магадлал өндөр. Сүүлийн жилүүдэд шатахуун үйлдвэрлэхэд ордог бүтээгдэхүүний нийлүүлэлт эрс нэмэгдсэн нь өөрийн эрхгүй анхаарал татна.  Керсон, нафта зэрэг газрын  тос үйлдвэрлэх дайвар бүтээгдэхүүний импорт эрс нэмэгдсэнийг “тв8” телевиз мэдээллээ.

Сэжиг, эргэлзээ төрөхгүй байна гэж үү. Энэ үйлдэл шинэ тутам биш дээр өгүүлсэнчлэн нэлээд эртнийх байсан бололтой. Гааль, хилийн  мэдээллээс харахад. 2007 оноос алгуур дээшилсээр 2013 оноос эрчимтэй өсчээ. Хамгийн шинэ тутам статистик мэдээлэл. 2017 онд газрын тосны дайвар бүтээгдэхүүн нийт импортын 16 хувийг эзэлжээ. Энэ бол Ашигт малтмал, газрын тосны газрын албан ёсны мэдээлэл. 2016 онд 46 мянган литр керосин, 2017 онд  үүнээс хоёр дахин их керосин оруулж иржээ.  Улсын хилээр 2017 онд шатахуун үйлдвэрлэхэд хэрэглэдэг дайвар болон нэмэлт   бүтээгдэхүүн 202 мянга 300 тонн орж ирсэн. Одоо хаана байна вэ. Эсвэл хуурамчаар үйлдвэрлээд байна уу.  Юунд ашигладаг вэ. Дахиад л хариултгүй асуултууд.

Б.Лхагважав:Хуурамч шатахуун борлуулж байх  магадлалтай

Тус танхимын Ерөнхийлөгч Б.Лхагважав: Авто бензин, дизелийн түлш үйлдвэр бүтээгдэхүүн ямар ч татваргүй учраас их  хэмжээгээр орж ирдэг болсон. Ийм хэмжээний бүтээгдэхүүн хаашаа шингээд байна вэ. Шатахуун импортлогчид шударга бизнес хийх хэрэгтэй.

Ийм бүтээгдэхүүн боловсруулдаг “Петролиум продакшн” гэдэг үйлдвэр ганцхан Эрдэнэт хотод байдаг. Тэр үйлдвэрийн хүчин чадлыг манай улсад орж ирж байгаа дайвар, нэмэлт бүтээгдэхүүний хэмжээтэй харьцуулахад  маш бага тоо гарна. Тиймээс ийм төрлийн бүтээгдэхүүнийг дотооддоо үйлдвэрлээд байх магадлалтай. Үүнийг Мэргэжлийн хяналтын  газар зэрэг байгууллага шалгах ёстой” гэсэн байр суурь илэрхийлжээ. Энэ чиглэлээр Уул, уурхай, хүнд үйлдвэрийн яам бусад байгууллагаас бүрдсэн Ажлын хэсэг гарсан сурагтай. Шалгах байх.

Ч.Чулуунбаатар:  Шатахууны дайвар, нэмэлт бүтээгдэхүүний татвар нэмэхийг судалж байна

Харин нефтийн дайвар бүтээгдэхүүний татвар өөрчлөлт оруулахаар яригдаад эхэлжээ. Уул, уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамны Түлшний бодлогын газрындарга  Ч.Чулуунбаатар “Чанарын шаардлага хангахгүй авто бензин, газрын тосны бүтээгдэхүүн,  керисон, нафтаг Онцгой албан татварт оруулах  тооцоо судалгаа, үзэл, баримтлалыг боловсруулж Сангийн яаманд хүргүүлсэн.

Цаашид УИХ-д өргөн мэдүүлээд явах байх” гэжээ. Хүлээн зөвшөөрсөн гэсэн үг.  Манайхан болсон хойно мөнгө л олж байвал  “би үхэхээр чи үх” гэсэн сэтгэхүйгээр ханддаг. Шатахуун импортлогч зарим аж ахуйн нэгжийн удирдлагын шуналд  хязгаар гэж байна “” гэж өөрийн эрхгүй асуумаар санагдана. Орлого олж, оффшорт мөнгөтэй болж байвал ард түмний амьдрал ядуурах асуух шатахуун импорлогчдод түй ч хамаагүй. Сабларын яамнаас  хүргүүлсэн шаардлага Азийн хөгжлийн  банкны Засаглалыг сайжруулах, агаар орчны бохирдол бууруулах төсөлд  тусгалаа олсон санал ажээ.

Төрд татвар очсон уу?

Сүүлийн хоёр жилээр тооцоолж эл асуултад баримжаалж л хариулт олдох бололтой. Уг нь Гаалийн албан татварт 3.6 тэрбум төгрөг,онцгой албан татварт 55.6 тэрбум төгрөг, хямдралтай үнээр оруулсан  нэмэлт болон дайвар бүтээгдэхүүнд 3.8 тэрбум төгрөг нийтдээ 63 тэрбум төгрөгийг төвлөрүүлэх боломж байсан.

Төсөвт ороогүй. Эндээс л Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн сурталчилгааг санхүүжүүлсэн, хоёрдахь 60 тэрбумаа босгосон. Хуурамч шатахуунаар иргэдээ хуураад зогсохгүй хохироосон гэх  хардлага гараад байгаа юм. Зарим улсад ийм тохиолдол гарсан байдаг. Энэ бүхнийг хуурамчаар үнэхээр үйлдвэрлэдэг бол  машины эд ангийн эвдэрлээс эхлээд агаарын бохирдолд ч сөргөөр нөлөөлдөг гэсэн үг юм. Хариултыг хэн өгөх вэ.

Эх сурвалж: www.zindaa.mn