Б.Сумъяа: Санхүүгээр дэмжсэн бол шигшээ багийн 4 тамирчин 4-үүлээ олимпт оролцох байсан

“Пёнчан-2018” оны өвлийн олимпийн тухай дуулиан тасрахгүй байсаар өдийг хүрч байгаа билээ. Тухайлбал, хоёрхон тамирчныг 10 гаруй дарга нар дагаж яван хэрээс хэтэрсэн зардал гаргасан. Мөн медаль хүртэх боломжтой байсан ОУХМ Б.Сумъяа зэрэг тамирчныг санхүүгийн зардал байхгүйн улмаас явуулаагүй зэрэг асуудал байгаа юм. Тэгвэл энэ тухай дулианы эзэн болсон ОУХМ Б.Сумъяатай ярилцлаа.

-2016 онд Залуучуудын өвлийн олимпоос алтан медаль хүртэж Монгол түмнээ баясгаж байсан. Чамайг “Пёнчан-2018” өвлийн олимпд оролцоно гэж бодож байлаа?

-2016 оны залуучуудын олимпт оролцож ирээд 2018 оны Пёнчаны олимпт оролцох зорилт тавьсан. Улмаар бэлтгэл сургуулилтаа ч хийж эхэлсэн. 2016 оноос хойш холбооны зүгээс ямар ч дэмжлэг байгаагүй. Дэмжихгүй байгаа тухай нь хэлэхээр хэл ам хийлээ гэдэг. “Монголын тэшүүрийн холбоо” нь дотроо хэрүүл маргаан, хагарал ихтэй байдаг. Нийгэмд бас зарим нэг буруу ойлголт байгаа бололтой байсан. Намайг олимпийн эрхээ хангасан байхад явуулаагүй гэж ойлгосон хүмүүс байгаа юм билээ. Гэхдээ энэ нь худлаа. Дэлхийн цомын тэмцээнд орж байж олимпийн эрх хийдэг. Улмаар эхний 32-т багтах ёстой. Олимпийн эрхийг авсан эхний 32-т багтахгүй  тохиолдол бий. Би ОУХМ Зоригтбаатартай хамт бэлтгэлээ хийж байсан. Зоригтбаатар 2016 оны залуучуудын олимпт эрхээ авч чадсан ч шилдэг 28-д багтаагүй учир олимпт оролцож чадаагүй. Үүнээс л олимпийн шалгуур ямар өндөр гэдэг нь харагдаж байгаа юм. Тухайлбал, олимпийн эрхээ хийхээс гадна, хэдэн удаа тэмцээн уралдаанд оролцсон байдал, бэлтгэлийн тоо зэргийг харж байж олимпт оролцох үгүйг шийддэг. Бид олимпийн эрхээ авахын тулд бэлтгэлээ маш сайн хийж, олон тэмцээнд оролцсон байх шаардлагатай байдаг. Тэгээд тэмцээн уралдаанд оролцъё гэхээр төсөв байхгүй гэсэн хариулт өгдөг. Олимпийн тэмцээн нь 4 жилийн циклтэй. Дөрвөн жилийн турш тасралтгүй бэлдэж байж амжилт гаргана. Гэтэл холбооноос бэлтгэл хийх боломжоор төдийлөн сайн хангаж өгөөгүй. Хэрвээ бэлтгэл сайн байсан бол илүү сайн амжилт гаргах байсан.

-Монголын тэшүүрийн холбоо ямар учраас дотроо хагаралтай байдаг юм бэ?

-Миний сонссоноор хууль бус холбоо болон ерөнхийлөгчийн тухайд асуудалтай байдаг гэсэн. Дөрвөн жилд нэг удаа болдог ээлжит их хурлаар батлагдаагүй гэдэг. 2015 оны “Залуучуудын дэхийн цом”-ын цуврал тэмцээнд ороход олимпийн хорооноос бүх зардлыг даасан. Харин Тэшүүрийн холбооноос төдийлөн дэмжлэг үзүүлээгүй. Тус олимп оролцохоосоо өмнө Солонгос руу очиж ес хоног бэлтгэл хийсэн. Тухайн үед бэлтгэлийн замын зардлыг гаргаж л дэмжлэг үзүүлж байсан. 2016 оны 11 дүгээр сард Беларус улсын уралдаанд оролцсон. Тус оны гуравдугаар сард болсон Канадын тэмцээнд оролцоход бүх зардлыг хувиараа гаргасан. Тухайн үед одоо байгаа холбооны Ерөнхийлөгч намайг амжилт гаргахгүй тэмцээнд явуулахгүй гэж байсан. Харин шигшээ багаас онгоцны тал зардлыг гаргасан юм. Хэрэв намайг амжилт гаргахгүй бол шигшээ багаас хасна гэсэн. Би харин Канадад болсон тэмцээнд амжилттай оролцон улсынхаа залуучууд болон насанд хүрэгчдийн рекордыг шинэчилсэн.

-Танай холбооноос бэлтгэл хийх нөөц боломжоор хэр сайн хангаж өгдөг вэ?

-2018 оны Пёнчаны олимпт оролцохын тулд дэлхийн цомын тэмцээнүүдэд оролцох ёстой байдаг. Эдгээр тэмцээнд оролцохын тулд долдугаар сараас  мөсөн дээр гарч бэлтгэл хийх хэрэгтэй. Гэтэл бид 10 дугаар сарын дундуур 14 хоног л Хятадын Чанчуньд мөсөн дээр гарсан. Бусад орны тамирчид 7 дугаар сараас хойш мөсөн дээр гарч бэлтгэл хийсэн. Тэгэхээр 7 дугаар сараас хойш бэлтгэл хийсэн тамирчидтай 14 хоног бэлтгэл хийсэн тамирчин уралдана гэж байж болохгүй асуудал. Дэлхийн шилдгүүдтэй уралдахын тулд маш сайн бэлтгэл хийсэн байх хэрэгтэй. Гадагшаа явж бэлтгэл хийхэд онгоцны зардлаас гадна мөсний төлбөр их гардаг. Мөнгө санхүүгийн боломжгүйн улмаас бэлтгэл хийх нөөц боломжоор хангагдаж чадаагүй. Хэрэв санхүү байсан бол Канадад бэлтгэл хийгээд Канад болон Америкийн дөрвөн цуврал тэмцээн уралдаанд оролцох байсан. Ерөнхийдөө 10 дугаар сард тэмцээн уралдаанд оролцоно гээд зориод бэлтгэлээ хийж байсан.

"Олимпийн эрх авч чадаагүй гээд шигшээ багийг татан буулгасан"

-Ер нь, нэг тамирчны гадагшаа явж тэмцээн уралдаанд оролцох зардал хэд байдаг вэ. Тэшүүрийн холбоо нь ямар нэгэн газраас санхүүжилт авдаг уу?

-Тамирчны зардлыг сайн хэлж мэдэхгүй байна. Гэхдээ 6-12 сая төгрөгийн хооронд багтдаг байх. Ер нь тэмцээн уралдаанд оролцох зардал янз бүр. Мөсний төлбөр нь тухайн орон орноосоо шалтгаалаад өөр байна. Солонгосын мөсөн талбай хамгийн хямдхан нь байх. Харин Хятадын Чанчуний мөсөн талбайн төлбөр өдрийн 70 юань, Канад болохоор өдрийн 30 доллар гэх мэт байдаг. Тамирчдыг ганц удаа гадагшаа бэлтгэлд явуулаад хангалтгүй. Бүтэн дөрвөн жилийн турш бэлтгэлийг нь сайн хангаж байж амжилт гаргана. Гэтэл ганц удаа бэлтгэлд явуулаад дэмжээд байхад амжилт гаргасангүй гэж байгаа нь өрөөсгөл ойлголт. Саяхан шигшээ багийн гишүүд олимпийн эрх авч чадаагүй гээд шигшээ багийг татан буулгасан.   Шигшээ баг маань 2016 оны 7 дугаар сард дөрвөн тамирчинтай байгуулагдаж байсан юм. Харин энэ оны нэгдүгээр сарын нэгнээс тэшүүрийн шигшээ баг татан буугдсан. Тэшүүрийн холбооноос хангалттай дэмжлэг байхгүй байгаа тухай намайг хэлэхэд миний тухай мэдээллийг нийгмийн сүлжээгээр цацсан байсан. Мөн намайг амжилт гаргаагүй гэх мэт зүйлсийг хэлсэн байсан нь сонин санагдсан. Санхүүжилтийн тухайд “Дэлхийн тэшүүрийн холбоо”-ноос манай холбоонд жил бүр 50 мянган долларын тэтгэмж өгдөг. Тэр мөнгөө юунд зарцуулсан нь тийм ч ил байдаггүй. Хэрэв бэлтгэл сургуулилт хийх боломжоор минь хангаж өгсөн бол тодорхой хэмжээнд амжилт гаргах байсан байх гэж боддог. Ер нь,бэлтгэл хийхэд санхүүжилт, дэмжлэг байгаагүй. Хэрэв бэлтгэл хийх боломж байсан бол шигшээ багийн дөрвөн тамирчин маань дөрвүүлээ оролцох боломжтой байсан.

-2017 оны хувьд чиний амжилтыг буурсан тухай мэдээ гарсан байсан. Энэ тухайд?

-Яагаад тийм хариуцлагагүй мэдэгдэл хийснийг мэдэхгүй юм. 2017 онд миний амжилт сайн байсан гэж бодож байгаа. Улсын дээд амжилтуудыг эвдсэн. Олимпт оролцоно гэж бодож байсан болохоор бэлтгэлээ маш өндөр түвшинд хийж байсан. 2017 онд бага олон төрөлт улсын аварга болсон.

“Пёнчаны олимпт эмч, сэтгэлзүйч яваагүйг гайхсан”

“Пёнчан”-ы олимпт оролцсон хоёр тамирчныг 10 гаруй төрийн албан хаагч дагалдаж явсан нь иргэдээс нэлээдгүй шүүмжлэл хүлээгээд байгаа. Тухайлбал, дарга нарын зардалд 360 сая төгрөг орсон гэх мэдээлэл бий. Энэ тухайд таны бодол?

-Би тэрхүү зардлын тухай болон яагаад олон хүн дагаж явсныг ойлгоогүй. Намайг Залуучуудын олимпт оролцож байхад Олимпийн хорооны Ерөнхийлөгч, багш, цанын тамирчин дасгалжуулагчтайгаа зургаа хүний бүрэлдэхүүнтэй явж байсан. Саяны олимпт олон хүн хамт явсан тухайд сайн мэдэхгүй юм. Тус тамирчинд ямар нэгэн байдлаар тус дэм болох хүмүүс явсан байх. Түүнээс биш ямар ч хамааралгүй хүн явах нь илүү байх. Гэхдээ эмч, сэтгэлзүйч яваагүйг гайхсан. Тамирчныг дэмжихийн тулд эмч, сэтгэлзүйч хамгийн чухал үүрэгтэй байдаг. Дасгалжуулагч, хоёр тамирчин бусад нь дарга нар явсан байна лээ.

-Бусад улс орны тамирчид ямар бүрэлдэхүүнтэй явдаг вэ?

-Би нэлээдгүй тэмцээн уралдаанд орж байсан. Гадаадын тамирчид эмч, сэтгэлзүйч, массажист, хэд хэдэн дасгалжуулагч, техникч /хувцас, тэшүүрт ямар нэгэн эвдрэл гарахад засдаг хүн/ гэх мэт олон хүний баг бүрэлдэхүүнтэй явж байдаг. Түүнээс биш хамааралгүй дарга нар дагаж явж байхыг хараагүй юм байна.

“Битүү ордонтой болчихвол тэшүүрчдийн мөрөөдөл биелэнэ”

-Манайд өвлийн спорт хөгжих боломжтой хэрнээ яагаад хөгждөггүй юм бол. Тамирчин хүний нүдээр юу гэж харж байна вэ?

-Монголд өвлийн спорт хөгжих боломжтой. Жилийн дөрвөн улиралтай. Гэтэл хөгжихгүй байгаа нь төрийн бодлоготой холбоотой болов уу гэж боддог. Өнөөдөр Монголд өвлийн спортыг багаасаа хичээллэсэн эсвэл маш дуртай хүмүүс сонгон хичээллэдэг гэхэд хилсдэхгүй. Өвлийн спорт маш олон төрөлтэй. Гэтэл манайд цөөхөн хэд нь л бий. Манай орны уур амьсгал хэтэрхий хүйтэн болохоор битүү өвлийн ордон л хэрэгтэй байгаа. Тэшүүрээр хичээллэж байгаа өсвөр үеийн 200 гаруй хүүхэд бий. Битүү ордонтой болсноор зөвхөн тэшүүр гэлтгүй хоккей, уран гулгалт гэх мэт маш олон өвлийн спорт хөгжинө гэж боддог. Мөн спортоор хичээллэх хүмүүсийн тоо ихэсч, хөл, хацар зэрэг газраа хөлдөөх асуудал байхгүй болно. Мөн тэшүүрийн хувцас хэрэглэл маш өндөр үнэтэй байдаг. Бид хувцас хэрэглэлээ өөрсдөө бэлддэг. Ямар нэгэн эвдрэл гарах, тэшүүр ирлэх гээд бүгдийг өөрсдөө хийдэг. Харин гадаадын тамирчдын хувцас хэрэглэлийг нь цаанаас нь бэлдэж өгдөг. Тиймээс ч юунд ч санаа зоволгүй зөвхөн бэлтгэлдээ анхаардаг. Миний хувьд битүү ордон баригдаасай гэж хүсч байгаа. Хэрэв битүү ордонтой байвал наймдугаар сараас дөрөвдүгээр сар хүртэл гулгах боломжтой. Харин манай улсад 12 дугаар сарын дундуур дөнгөж гулгах мөсөн талбайг бэлдэж өгсөн. Одоо бараг мөс хайлж байгаа. Битүү ордонтой болчихвол тамирчдын амжилт өснө. Намайг тэшүүрээр хичээллэж эхэлж байхад битүү ордны тухай ярьж байсан.

-Чиний хувьд бэлтгэл хийж байгаад хацар, хөлөө хөлдөөж байсан тохиолдол байгаа юу?

-Байлгүй яахав. Идэр есийн хүйтэнд хүмүүс хамаг зузаан хувцсаа өмсөөд явж байхад бид бэлтгэлээ л хийж байдаг. Бидний өмсдөг уралдааны хувцас их нимгэн. Тэшүүрээ мэргэжлийн тамирчид хөл нүцгэн өмсдөг. Бэлтгэл хийж байхад хөлийн ул хамгийн их хайрагддаг. Хүннү Моллд бэлтгэл хийе гэхээр үнэтэй. Талбай нь жижигхэн байдаг. Гадаа бэлтгэл хийхэд хацар, хамрын үзүүрээ хөлдөөж байсан тохиолдол олон. Ил хэсгүүд хамгийн эхэнд хайрагдаж, хөлддөг. Хөлдөхөөрөө улайгаад ус гүйгээд, арьс хар болчихдог. Гэхдээ бид нар сурчихсан болохоор дор нь арга хэмжээ авдаг. Мөн хүйтэнд бэлтгэл хийхэд бие царцдаг учир бэртэж гэмтэх тохиолдол бий. Зориулалтын мөс биш учир нь шөнөдөө хүйтэн хоноход мөс хагарч ангал үүсдэг. Өдөр болгон мөс тавих хангалттай мөнгөтэй биш. Тиймээс хурдаараа очиж юм мөргөж бэртэх үе бий.

-Хаана бэлтгэл хийдэг вэ?

-Энэ жилийн хувьд Хандгайтад бэлтгэлийн мөсөн талбай зассан. Мөн Төв цэнгэлдэхээс үнэ төлбөргүй мөсөн талбай засаж өгсөнд маш их баярлаж байгаа. Мөсөн талбай тавихад маш их ус шаарддаг. Мөн “Алдар спорт хороо” тэшүүрийн тамирчдыг маш сайн дэмждэг. Манай холбоо зөв зохион байгуулалттай байж, тамирчдаа ялгаварлан гадуурхалгүй дэмжвэл хөгжих боломжтой маш олон тамирчин бий. Энэ жилийн хувьд төв цэнгэлдэхэд маш их баярлалаа гэж хэлмээр байна.

-Цаашдаа ямар ямар тэмцээн уралдаанд оролцохоор төлөвлөж байна. Зорилгоосоо хуваалцаач?

- Бэлтгэл сургуулилтаа сайн хийж Дэлхийн цомын тэмцээнүүдэд оролцоно. Амжилтаа улам ахиулна. 2022 оны олимпт оролцох зорилт бий.

Б.Янжиндулам

www.zindaa.mn