ХЭҮК: 26 хүний эцэг, эх байх эрхийг хасчээ

Хүний эрхийн олон улсын өдөр өнөөдөр (2018.12.10) тохиож байна. Хүний эрхийн өдрийг тохиолдуулан Хүний эрхийн үндэсний комисс /ХЭҮК/-оос мэдээлэл хийж, хүний эрхийн зөрчил, нөхцөл байдлын талаар мэдээлэл өглөө. Монгол Улс хүний эрхийн олон улсын 50 гэрээ, конвенцид нэгдэн орсон хэдий ч хүний эрх төдийлэн хангагдахгүй байгааг ХЭҮК-ын дарга Ж.Бямбадорж онцолсон юм. Түүний хэлснээр улсын хэмжээнд хууль, дүрмийн хэрэгжилт, хүний эрхийн зөрчил илрүүлэлт, тэмцэх байдалд бага боловч ахиц гарсан байна. 2017 онд хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдийн тоо 198 байсан бол 2018 онд 345 болж нэмэгджээ. Үүнийг хэргийн илрүүлэлт, мэдээлэл сайжирсантай холбон тайлбарласан юм. Мөн хүүхдийнхээ эрхийг зөрчсөн 26 хүний эцэг, эх байх эрхийг шүүхийн шийдвэрийн дагуу хассан талаар энэ үеэр мэдэгдсэн юм.

***

• Жил бүрийн арванхоёрдугаар сарын 10-ны өдөр Хүний эрхийн Олон Улсын Өдрийг дэлхий нийтээрээ тэмдэглэн өнгөрүүлдэг билээ. Энэ жил Хүний эрхийн түгээмэл тунхаглал батлагдсаны 70 жилийн ой тохиож буйгаараа онцлог юм. 2018 оны Хүний эрхийн олон улсын өдөрт зориулан Монгол Улсын ХЭҮК-ын дарга Ж.Бямбадорж, НҮБ-ын Хүний эрхийн дээд комиссар, хатагтай  Мишэлл Бачэлэт нарын илгээсэн мэндчилгээг энэ дашрамд танилцуулъя. 

МЭНДЧИЛГЭЭ

(Монгол Улсын Хүний эрхийн үндэсний комиссын дарга Ж.Бямбадорж)

Хүн төрөлхтний түүхэнд шинэ эргэлт болж, хүний эрх, эрх чөлөөг баталгаажуулсан анхны олон улсын баримт бичиг, хүний эрхийн дэлхийн үндсэн хууль болох Хүний эрхийн Түгээмэл Тунхаглал батлагдсаны 70 жилийн ойн болон хүний эрхийн олон улсын өдрийн мэндийг хүн бүрт өргөн дэвшүүлье.

Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын Ерөнхий Ассамблей 1948 оны 12 дугаар сарын 10-ны өдөр Хүний эрхийн Түгээмэл Тунхаглалыг баталсан бөгөөд энэ нь дэлхийд анх удаа хүний эрхийг хамгаалах бүх нийтээр дагаж мөрдөх олон улсын стандарт болжээ. Улмаар Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын Ерөнхий Ассамблей Иргэний болон улс төрийн эрхийн тухай олон улсын пакт, Эдийн засаг, нийгэм, соёлын эрхийн тухай олон улсын пакт зэрэг заавал дагаж биелүүлэх хүний эрхийн хэм хэмжээг агуулсан конвенциудыг батлан гаргасан билээ. Өнөөдөр дэлхий дахинд Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын болон Олон улсын Хөдөлмөрийн Байгууллагын олон арван гэрээ, конвенцийг улс орнууд соёрхон баталж, нэгдэн орж хэрэгжүүлэх үйл ажиллгагаа өрнөж байна.

 Хүний эрхийн талаарх гэрээ, конвенцийн хэрэгжилтийг хангах Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын Хүний эрхийн зөвлөл, Гэрээний хороод, Хүний эрхийн Дээд комиссарын газар, Хүний эрхийн үндэсний байгууллагуудын Дэлхийн холбоо, бүс нутгийн байгууллагуудын институт зэрэг олон улсын механизм бүрдэн үр нөлөөтэй үйл ажиллагаа явуулснаар хүний эрхийг хамгаалах, хөхиүлэн дэмжих, зөрчигдсөн эрхийг сэргээн эдлүүлэх талаар дэлхий дахинд болон улс орон бүрт дэвшил гарч байна.  Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын гишүүн улс болгон Үндсэн хуульдаа хүний эрх, эрх чөлөөний асуудлыг хэрэгжих баталгааны хамт тусган, хэрэгжилтийг хянах ямар нэгэн механизмтай болжээ.

Монгол Улс дэлхийн хамтын нийгэмлэгийн бүрэн эрхт гишүүний хувьд олон улсын гэрээ, конвенцуудыг соёрхон батлах, нэгдэн орсон үзүүлэлтээрээ дэлхийд тэргүүлэх байранд явж байна. Тухайлбал, хүний эрхийг хамгаалахад чиглэсэн олон улсын 30 гаруй гэрээ, конвенц, Олон Улсын Хөдөлмөрийн байгууллагын 20 конвенцид нэгдсэнээс гадна олон улсын хүмүүнлэгийн эрх зүйн тухай Женевийн 4 конвенцийн оролцогч тал болсон байна.  Мөн  Нэгдсэн Үндэстний байгууллагаас батлан гаргасан хүний эрхийн үндсэн 18 гэрээний 17-д нь нэгдэн орсон эхний 10 улсын нэг юм. Манай оронд хүний эрхийг хамгаалах тогтолцоо бий болсон ч хүний эрхийн зөрчил, ялангуяа хүүхэд, эмэгтэйчүүдийг хүчирхийлэх, ялгаварлан гадуурхах зэрэг ноцтой зөрчил буурахгүй, хүний эрхийг хамгаалах чиглэлээр явуулж байгаа төр, нийгмийн байгууллага, иргэдийн үйл ажиллагаа, хүчин чармайлт тэр бүр үр дүнд хүрэхгүй байна.

Ард иргэд ээ! Бидэнд “оюун ухаан, өрлөг сэтгэл заяасан бөгөөд өөр хоорондоо ахан дүүсийн ёсоор харилцах ёстой” гэсэн Хүний эрхийн Түгээмэл тунхаглалын заалтыг ямагт мөрдлөг болгоцгооё. Хүний эрхийн Түгээмэл Тунхаглалын үзэл санаа, хүний эрх, эрх чөлөөг удирдлага болгон олон улсын хамтын нийгэмлэг 2030 он хүртэл хэнийг ч үл орхих, хүн бүрийг хөгжлийн үйл явцад оролцуулж, үр шимийг нь хүртээх, аль болох гачигдах зовлон, айх аюулгүй дэлхий ертөнцийг бий болгох зорилгоор “Эх дэлхийгээ шинэчлэе: Тогтвортой хөгжлийн хөтөлбөр - 2030” баримт бичгийг батлан хэрэгжүүлж эхлээд байна. Монголчууд бидэнд үлдэж байгаа 12 жилийн хугацаанд урд өмнөхөөсөө хэд дахин илүүг бодож, илүүг сэтгэж, илүүг хийж байж энэ зорилгод хүрэх сорилт тулгараад байна.

Үргэлж санацгаая, эрчимтэй, үр нөлөөтэй ажиллацгаая,  үр дүнг нь үзэцгээе, тэгээд үр шимийг нь хамтдаа хүртэцгээе.

 ***

МЭНДЧИЛГЭЭ

(НҮБ-ын Хүний эрхийн Дээд Комиссар Мишэлл Бачэлэт)

70 жилийн өмнө улс орнууд дайн дажинд нэрвэгдэж үнсэн товрог болж, фашистууд еврей хүмүүсийг үй олноор нь хомроглон устгаж, эдийн засгийн хямралд өртөсний дараа дэлхийн удирдагчид нэгдэн нэгэн төлөвлөгөө боловсруулсан байдаг.

Энэхүү төлөвлөгөө нь Хүний эрхийн Түгээмэл Тунхаглал байсан бөгөөд дэлхий дахиныг зөрчил маргаан, зовлон зүдгүүрээс ангижруулж, нийгэм, улс орон хоорондын харилцааг тогтвортой, энхтайван байх явдлыг хангахын тулд гаргасан нэг ёсны сайтар боловсруулсан газрын зураг буюу чиглүүлэгч юм. Тус Тунхаглал нь эрх чөлөөний хөдөлгөөнийг хийх гол хөшүүрэг болж, шударга ёс, нийгмийн хамгаалал, эдийн засгийн боломж бололцоо болон улс төрийн оролцооны хүртээмжтэй байдлыг нэмэгдүүлэхэд хүргэсэн хүчин зүйл билээ. Үүрэг хариуцлагаа ухамсарлаж хүндэтгэж байгаа аль ч газар сая сая хүний нэр хүнд, эрхэм зэрэг дээдлэгдэж, зовлон зүдгүүр холуур өнгөрч, илүү шударга нийгмийн суурь тавигддаг юм.

Бид улам бүр урагш тэмүүлэх ёстой. Дэлхий дахинд гарч буй томоохон өөрчлөлтөөс хүмүүс эмээж байна. Харин яг энэ үймээн самуунтай, эргэлзээтэй үед Хүний эрхийн Түгээмэл Тунхаглал нь биднийг зөв чигт нь чиглүүлж чадах юм. Алхам алхмаар Хүний эрхийн Түгээмэл Тунхаглал нь бидний замыг гэрэлтүүлсээр байна. Бидэнд илүү их хүндэтгэл, шударга ёс хэрэгтэй байна. Бид хүний эрх тэгш байдлыг хангаж, хүний нэр төр, эрхэм зэргийг хүндэтгэх ёстой. Бид үүнийг хийж чадна.

Бид бүгд дэлхийн хаана ч байсан хүн бүрийн хүний эрхийн төлөө бат зогсож, өөрчлөлтийг авчирч чадна.

Д.ДАМДИН

WWW.ZINDAA.MN