Тэд явлаа

Чөлөөт бөхийн хоёрын хоёр сайн дасгалжуулагч тун ойрхон хугацаатай Монголоос явлаа. Монголын дасгалжуулагчид гадаадад уригдаж байгаа нь нэг талаар таатай, нөгөө талаар таагүй мэдээ. Дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээний хошой мөнгөн медальт, Монгол Улсын гавьяат тамирчин Оюунбилэгийн Пүрэвбаатар Хятадад уригдаж, өнгөрсөн долоо хоногт хилийн дээс алхав. Ооска гавьяат Ганьсү мужийн Ланьжоү хотод чөлөөт бөхийн дасгалжуулагчаар ажиллана.

Чөлөөт бөхийн дасгалжуулагч Ц.Цогтбаяр түүнээс өмнө мөн л БНХАУ-ын Өвөрмонголын Хөх хотод дасгалжуулагчаар ажиллах саналыг хүлээж авсан. “Алдар”-ын зааланд амьдралынхаа ихэнх хугацааг өнгөрүүлдэг байсан Цогоо багш өнөөдөр өвөрлөгч шавь нарт бөхийн эрдэм зааж явна.

Ц.Цогтбаяр, О.Пүрэвбаатар нар 2012-2016 оны олимпийн циклд Монголын эрэгтэйчүүдийн шигшээ багийг удирдан дасгалжуулж байсан багш нар. Тэднийг ажиллаж байх хугацаанд ДАШТ-ээс чөлөөтийн эрэгтэй тамирчид 30-аад жил тасраад байсан медалийн буухиаг үргэлжлүүлж байлаа. Энэ хоёр дасгалжуулагчийн өөрсдийнх нь гарын шавь нараас гэхэд Г.Мандахнаран, Б.Номин, Т.Түвшинтулга нарын бөхчүүд сүүлийн зургаан жилийн хугацаанд дэлхийн медальтнууд болжээ.   

• 2013 он: Г.Мандахнаран (Хүрэл)
• 2014 он: Э.Ням-Очир (Хүрэл)
• 2014 он: Г.Мандахнаран (Хүрэл)
• 2015 он: Э.Бэхбаяр (Хүрэл)
• 2015 он: Б.Номин (Мөнгө)
• 2015 он: П.Өнөрбат (Мөнгө)
• 2017 он: Э.Бэхбаяр (Хүрэл)
• 2018 он: Т.Түвшинтулга

Хятадууд Монголын бөхийн төрлүүдийн шилдэг дасгалжуулагчдыг алдахыг хүсдэггүй. Монголын шилдэг жүдоч, Гавьяат тамирчин, Гавьяат дасгалжуулагч Халиуны Болдбаатарыг Монголын шигшээ багийн дасгалжуулагчаас чөлөөлөгдсөн даруй тэд санал тавьж байлаа. Бээжингээс Лондонгийн олимпийн мөчлөгт Монголын жүдочдыг дасгалжуулж, Н.Түвшинбаяр аваргыг олимпод бэлтгэсэн Х.Болдбаатар 2014 онд ӨМӨЗО-ы шигшээ багтай гэрээ байгуулж, тийш явсан. Риогийн олимпийн өмнө буюу 2015 онд түүнийг “тушаал” дэвшүүлэн, БНХАУ-ын эрэгтэйчүүдийн шигшээ багийн туслах дасгалжуулагчаар томилж байсан юм. Ингээд зогсохгүй өнгөрсөн жил Хятадын шигшээ багийн ахлах дасгалжуулагчаар ажиллуулах санал тавьсан ч Х.Болдбаатар дасгалжуулагч гэрээгээ дуусган, Монголдоо эргэж ирээд байгаа.

Тэрбээр монгол дасгалжуулагчдыг гадаадад гарч ажиллахаар явсны дараа ирдэг олон нийтийн хандлагын талаар “Байгаа үед нь хайрлаж, дэмжээгүй мөртлөө хүнийх, бусдынх болсных нь дараа харамсдаг, шүүмжилдэг дутагдалтай шүү дээ, монголчууд бид. Олимпийн аварга төрүүлсэн дасгалжуулагч өнгө мөнгө хөөгөөд явчихлаа гээд тухайн үед спортын хорхойтнууд төдийгүй хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр таныг нэлээд шүүмжилж байсан?” гэх сэтгүүлчийн асуултад “Намайг хайрлаж, харамласандаа л тэгж байна гээд эмзэглээгүй ээ. Нөгөө талаар өнгө мөнгө хөөж яваагүй болохоор янз бүрийн юм бодоогүй. Монгол хүн ямар ур чадвартай, авьяастайг гадаадын нэг ч болов оронд харуулах бодол, зорилго л надад байсан. Үнэнийг хэлэхэд, БНХАУ-ын эрэгтэйчүүдийн шигшээ багийн ахлах дасгалжуулагч болохоос татгалзсан маань монгол хүний үнэлэмжийг өсгөх гэсэндээ л тэр. Тэд өмнө нь ахлах дасгалжуулагчаар ажилласан солонгос багшаас арай бага цалин надад амласан юм. Тэгэхээр би бус монгол дасгалжуулагчийн үнэлэмж солонгосчуудаас бага болж таарах нь. Тэгээд л зөвшөөрөөгүй” гэж хариулж байжээ. (“Өнөөдөр” сонин, 2017 он)

Х.Болдбаатар дасгалжуулагч урд хөршид ажиллах хугацаандаа “Рио-2016” олимпийн наадмаас олимпийн медальт анхны хятад эрэгтэй жүдоч төрүүлсэн ба түүний удирдаж байсан ӨМӨЗО-ы багийн жүдочдоос таван тамирчин БНХАУ-ын шигшээ багийн бүрэлдэхүүнд багтсан байдаг.

Буудлага. “Барселона-1992”, “Бээжин-2008” олимпийн наадмын хүрэл медальт, Дэлхийн хошой аварга, Гавьяат тамирчин Д.Мөнхбаяр өдгөө Энэтхэгийн буудлага спортын залуучуудын шигшээ багийг дасгалжуулж байгаа. Өнгөрсөн жил зодог тайлсан даруйдаа Энэтхэгт уригдсан түүний шавь нар энэ жилээс хэдийнэ өндөр амжилт үзүүлж эхэлжээ. Өнгөрсөн оны наймдугаар сард болсон Азийн наадмын спорт гар бууны 25 метрийн дасгалд Энэтхэгийн залуучуудын шигшээ багийн тамирчин Рахи Сарнобат шигшээ буудлагад 34 оноо авч, рекорд тогтоон, Азийн наадмын буудлагын төрөлд түрүүлсэн Энэтхэгийн анхны эмэгтэй тамирчин болж байв. Түүний шавь нарын амжилт, залуучуудын олимп, цомын тэмцээнүүдэд үргэлжилсээр байгаа.

Ингээд харахаар Монголын дасгалжуулагчид гадаадад уригдах нь нэр хүнд талаасаа таатай сайхан санагдах. Мэдээж тэд цалин, хангамж, амьдралд хэрэгтэй бусад саналуудыг хувийн зүгээс харж, сонголтоо хийж байгаа. Гэхдээ... Хэрвээ тэд Монголдоо үлдсэн бол юуг алдахгүй өнгөрөх байсныг бид хэлж мэдэхгүй. Тэдэнд нэг адил зүйл байдаг. Дээрх нэр дурьдсан чадварлаг тамирчин, дасгалжуулагчид бүгд эхлээд эх орондоо ажиллах боломж, бололцоог эрэлхийлсэн нь харагддаг.

Монголд спортын топ төрлүүдийн шигшээ баг удирдаж байгаа бусад дасгалжуулагчдыг үгүйсгэх нь зүйд нийцэхгүй. Гэхдээ манай сургалт дасгалжуулалтын төлөвлөгөө, алсын хараа, дасгалжуулагчдын чадвар, ялангуяа спортын боловсон хүчин, мэргэжлийн дасгалжуулагчдыг өндөр хөгжилтэй оронд бэлтгэх зэрэг хамгийн чухал бодлого алдагдсан байх вий гэж харагддаг. Гадаадад сургах. Гадаадад явуулах. Гадаадаас урихаа орхиж болохгүй. Мөн мэргэжлийн, өндөр зэрэглэлийн зодог тайлсан тамирчдаа бодлогоор дасгалжуулалтад сургаж бэлтгэх нь ирээдүйд манай спортыг дасгалжуулагч, тамирчин, тэдний бий болгох амжилтаар дутаахгүй.