МАХН-ыг залгих ээлжит төлөвлөгөө

Улстөрд өндийх хандлага бүхий гуравдагч этгээдийг дарах нь олигархи бүлэглэлийн гол үнэт зарчим байдаг бололтой. Дэлхийн улстөрийн түүхэнд ч өндөр авсан гуравдагч этгээд тун ховор гэдэг. Нийгмийн ил тод байдал, олон ургальч үзэлд эрх биш шинэчлэл  бий болох тусам олигархиуд гуравдагч этгээдийг улам л ад үзэх болжээ. Үүний нэг жишээ нь МАХН-ыг үгүй хийх, саармагжуулах ажиллагаа гэж болно. Өнгөрөгч 2012 онд Сонгуулийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулж, холимог буюу пропорцониаль системээр явуулсан нь гуравдагчдын орон зайг бүрдүүлэхэд ихээхэн нөлөөлсөн. Энэ системийн буянаар МАХН, МҮАН-ын “Шударга ёс” эвслийн бүлгээс УИХ-д 10 орчим суудал алдаж, сүүлдээ тэд Засгийн газарт хамтарч гээд бараг л толгой дээрээ гаргачих шахсан. Хорооны Засаг дарга л сайдын суудалд заларч байв даа. Тиймээс олигархиуд сандарч, 2016 оны сонгуулийн өмнө хуульд дахин өөрчлөлт оруулж мажоритар тогтолцоонд тулгаж тэднийг шахсан. Үүний үр дүнд МАХН-аас ганцхан О.Баасанхүү, бие даагч С.Жавхлан гэсэн хоёрхон дүрийг УИХ-д тодруулсан юм.

Нийгэмд МАН, АН хэмээх хоёр их айлаас уйдах хандлага нэгэнт бий болсныг нуух хэрэггүй. Энэ хэрээр гуравдагчдын орон зайд тодорсон аль ч намыг сонгоход бэлэн болж, нийгэм өөрөө эрэлхийлэлд нэгэнт морджээ. Ийм хандлагыг анзаарсан олигархиуд гуравдагч этгээдийн орон зайд тодорч болохуйц МАХН-ыг үгүй хийх бодлого эхнээсээ хэрэгжиж байна гэх судлаачид цөөнгүй бий. Үүний нэг жишээ нь хэтэвч нимгэн О.Баасанхүүг хатгаж, МАХН-ын Их хурлыг хоёр талцуулан зохион байгууллаа гэх таамаг оволзож байна. МАХН-ын гишүүд дэмжигчдийн зардал чирэгдлийг дааж, өндөр үнэтэй зочид буудалд байрлуулан намын Их хурал зохион байгуулна гэдэг О.Баасанхүүгийн хийчих ажил биш аж. Энэ нь эдийн засгийн чадавхийн хувьд шүү дээ. О.Бум-Ялагч “Зөвхөн Баянгол зочид буудлын зардалд 120 мянган ам.доллар зарцуулна. Үүний цаана ямар нэгэн хөшүүрэг бий” гээд тооны машинд хийчихснээс харвал нийт хурлын зардал хагас тэрбумын өртөг лав давж тусна.

Тэдний хувьд Бага хурлаасаа эхлээд Н.Энхбаярын эсрэг бүхий л ажиллагааг өндөр түвшинд зохион байгуулж ирсэн. Бага хурлаа Бага Тэнгэрийн аманд, Их хурлаа Төрийн ордонд зохион байгуулсан. Олон нийт МАХН-ын Их хурлын тансаглал, өртөг зардлын цаана хэн байв гэсэн хардалтын цаанаас Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын дүрийг тодруулах гэж хичээдэг. Шууд утгаараа бол бизнес улстөр хослуулж өнөөдөрт золгосон Ерөнхийлөгчид гуравдагч этгээд огтхон ч хэрэггүй нь зарчмын хувьд үнэн. Тэр тусмаа Н.Энхбаяр огт хэрэггүй. Тэгэхээр мөнгөөр угжаад байдаггүй юм гэхэд сэмхэн дэмжих учиртай хүний нэг бол яах аргагүй Х.Баттулга мөн. Ерөөсөө олигархи бүлэглэлийн “шүдний өвчин” болсон Н.Энхбаяр гуравдагч хүчнийг өндийхөд ихээхэн гай удаж байгаа юм. Ийнхүү МАХН-ын тамгатай, тамгагүй дарга нарын маргаан эцэстээ Улсын Дээд шүүхэд очсон, ирэх тав дахь өдөр энэ асуудлыг нэг талд нь гаргах мэдээлэл бий.

О.Баасанхүүгийн хувьд МАХН-ыг хоёр хувааж чадсан, албан бус ч гэсэн намын дарга болчихсон, өөрөө УИХ-ын гишүүн гээд давуу тал олон байна. Тэгэхээр Н.Энхбаярт ямар шаанс байна вэ. Тийм гээд хэлчих зүйл одоогоор алга. Гагцхүү Гавьяат хуульч Ц.Шаравдорж шүүх прокуророос эхлээд Үндсэн хуулийн цэц хүртэл Н.Энхбаярыг тамгатай нь үлдээх тал дээр сэтгэл чилээн яваа гэх. Н.Энхбаярт үүнээс өөр гэрэл гэгээ огт алга. Хуулийн гаргалгаа чухам хаашаа эргэх, О.Баасанхүүд ямар ар тал байна, хэрвээ байгаа бол хэрхэн ажиллах, Н.Энхбаярын ганц гэрэл гэгээ болсон Ц.Шаравдоржийн нөлөө зангараг аль хүртэл явах гээд олон асуудал хөндөгдөж байна.

Олонхийн таамаглаж байгаа шиг олигархийн далд захиалгаар МАХН-ыг сарниах гэж байгаа бол Н.Энхбаярт ямар ч хуулийн заалт байгаад үйлчлэхгүй. Буруу байсан ч О.Баасанхүүгийн талд шийдвэр гарна. Хэрвээ МАХН-ын хоёр шатны хурал нь  О.Баасанхүүгийн мэлзэж байгаа шиг өр зээл, хандивын хүрээнд боссон гэж үзвэл Н.Энхбаярт тамгаа хадгалж үлдэх боломж байна гэсэн үг. Өөрөөр хэлбэл, О.Баасанхүү нарын ар талд олигархийн салхи сэвэлзээгүй гэж үзвэл шүү дээ. Уг нь Дээд шүүх өнгөрөгч 5-ны өдөр дээрх асуудлаар хуралдах ёстой байсан ч материалтай танилцаагүй гэх О.Баасанхүүгийн хүсэлтээр хойшилсон. Чухам яагаад хурал хойшлуулах сонирхол байв. Анхнаасаа төлөвлөчихсөн бол хурал хойшлуулах шаардлага байхгүй гэх зэрэг олон эргэлзээ бий болж байна. МАХН-аас тамгагүйгээр гал таслаад байгаа эрхмийн ар талд үнэхээр баттай нөлөөлөл байгаа бол Дээд шүүхийн материалтай танилцах хэрэг юун гэж бодогдсон учраас тэр.

Гуравдагчдыг “намнаж” байсан туршлага манай олигархиудад бий. Намуудын жагсаалтад гуравт эрэмбэ эдэлдэг Ногоон намын хувь заяаг мөн ч олон тийш залж саармагжуулсан даа. “Иргэний Зориг Ногоон Нам”, “Иргэний Зориг нам”, “Ногоон Нам” гэх мэтээр хувираад байсан нь хэдэн уйдамтгай гишүүдийн үйлдэл огт биш юм. Олигархиудын хавчиж боосон үйлдлийн дагуу л хувирч байсан акц болов уу. Хамгийн сүүлд гэхэд Г.Уянга нарын ТТЭНН-ыг, С.Ганбаатар нарын ХҮН-ыг гээд юу ч биш болгосон. Дарга нарыг нь ч хэн ч биш болгосон. Г.Уянга Ерөнхийлөгч Х.Баттулгад далд дагаар орж, С.Ганбаатар Н.Энхбаярт ил дагаар орчихсон байх жишээтэй. Гуравдагчдын хувь заяа олигархиуд байсан цагт хэзээ ч сайнаар төгсөхгүй.

С.Ууганбаяр

www.zindaa.mn