БАЙР СУУРЬ: Гуравдагч хөршийн тухай...
Монгол Улсын улс төрийн гадаад бодлогын нэг хэсэг нь АНУ, Япон, Европын холбоо, Энэтхэг, БНСУ, Турк зэрэг өрнө, дорнын улс орнуудтай “гуравдагч хөрш”-ийн бодлогын хүрээнд түншлэлийн харилцаа, хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн хөгжүүлэх тухай Монгол Улсын гадаад бодлогын үзэл баримтлалд заасан байдаг.
Энэ бодлогыг хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд өндөр хөгжилтэй орнуудтай улс төр, эдийн засаг, батлан хамгаалах, соёл, хүмүүнлэгийн салбарт хоёр болон олон талын харилцаа, хамтын ажиллагааг эрчимтэй хөгжүүлж байгаа гэж салбарын яамнаас мэдэгддэг.
Тэгвэл манай улс аль аль улстай ямар эрх зүйн үндсээр тулгуур хийн, түншлэлийн харилцаагаа өргөжүүлж буйг дараах мэдээллээс хүлээн авна уу.
Дашрамд, “Гуравдагч хөршийн бодлого” гэдэг ойлголттой холбоотой байр сууриудаас хүргэж байна.
Философийн шинжлэх ухааны доктор(Sc.D) Д.Дашпүрэв хэлэхдээ “Улс төрийн хийгээд гадаад бодлогын баримт бичгүүдэд гуравдагч хөрш гэдэг ойлголтыг хэрэглээд удлаа. Хүйтэн дайн дууссаны дараа манай улсад Америкийн Төрийн нарийн бичгийн дарга айлчлахдаа “танайх хоёр хөрштэй юм байна. Бид гурав дахь хөрш чинь болъё” гэсэн үг унагасан тал бий. Түүний энэ үгтэй холбоотойгоор гуравдагч хөрш гэдэг ойлголт гарч ирсэн. Монгол Улсын төрийн бодлогын хувьд XX зууны эхэн үеэс гуравдагч хөрштэй байх сан гэсэн эрмэлзэл, хүсэл мөрөөдөлтэй байсан. Жишээлбэл, Богд хаан болон Монголын уламжлалт төрийн зүтгэлтнүүд Японтой, Америктай, Европын улс гүрнүүдтэй холбоо тогтоох гээд үзсэн. Энэ бол Монгол орон гадаадын том гүрнүүдтэй хөршийн хэмжээний найрсаг харилцаатай байх гэсэн эрмэлзлийн илрэл байсан юм. Манай орны хувьд гуравдагч хөршийн тухай ойлголт тун чухал, ач холбогдолтой ойлголт гэдгийг хэн ч маргах аргагүй юм. Манайх 90-ээд оноос хойш гуравдагч хөршийн тухай бодлогыг хэрэгжүүлээд дэлхийн том гүрнүүд ялангуяа барууны орнуудтай сайн харилцаатай байна. Энэ харилцаагаа цаашид ч хадгалж байх хүсэл эрмэлзэл манай төр Засгийн болоод гадаад бодлогод бий гэж судлаач хүний хувьд харж байна даа” гэсэн байдаг.
Харин "Хоризон Интеллиженс"-д аюулгүй байдлын шинжээчээр ажиллаж байсан Л.Болор өгүүлэхдээ Монгол Улсын “гуравдагч хөрш’-ийн бодлого нь Улаанбаатарт дэлхийн бусад оронтой хоёр талт болон олон талт харилцааг хөгжүүлэх боломж олгодог. Улс төр, эдийн засаг, цэргийн хувьд хүчирхэг Орос, Хятад хоёр гүрний дунд оршдог далайд гарцгүй орныхоо хувьд Монгол Улсын гуравдагч хөршийн бодлого нь эдгээр хөршийнхөө эсрэг чиглээгүй юм. Харин үүний оронд, Монгол Улс стратегийн түвшний олон улсын харилцааны хүрээнд аядуу хүчний бодлого баримталж, боловсрол, шинжлэх ухаан, технологи, уул уурхай, эрчим хүчний дэд бүтэц зэрэг чухал салбаруудаа хөгжүүлэхийг эрмэлзэж байна. 2015 он Монгол Улсын хувьд Зүүн Ази, Персийн булангаар зогсохгүй Америкийн орнуудтай дипломат харилцаагаа мэдэгдэхүйцээр хөгжүүлсэн жил байв. Монгол Улсын Гадаад хэргийн яам Унгар, Иран, Бразил, АНУ, Япон зэрэг оронтой хоёт талт яриа хэлэлцээ, хэлэлцээр хийх замаар гуравдагч хөршийн бодлогоо өргөжүүлсэн юм.
Газар зүйн хувьд, Япон бол Монголын анхны “Гуравдагч хөрш” юм. Бүс нутагт Хятадын нөлөө нэмэгдсэнээр Японтой түншлэл болон эдийн засгийн харилцаа холбооны түвшингээ нэмэгдүүлэх шаардлагатай тулгарснаар Монгол, Японы харилцаа шинэ шатанд гарах үүд хаалга нээгдсэн юм.
Зүүн Хойд Азид Монгол-Орос-Хятадын эдийн засгийн коридор байгуулах төлөвлөгөө яригдаж буй нь АНУ-Япон-Монголын гурван талт харилцаа саадгүй хөгжих үндэс болж байна.
Монгол Улсын гадаад, дотоод бодлогын хамгийн чухал зорилт нь Алс дорнод дахь эрчим хүчний томоохон эх үүсвэр болох явдал. Эдгээр хэлэлцээр нь Монгол Улс бүс нутагт нөлөөгөө тэлэх үйл явцад чухал нөлөө үзүүлээд зогсохгүй гуравдагч хөршийн бодлогын стратегийн ач холбогдлыг нэмэгдүүлж байна.
Монгол Улсын шинээр хэрэгжүүлж буй гуравдагч хөршийн бодлого нь тус улсын гадаад бодлогын түүхэн дэх хамгийн шинэчлэлт санаачлагуудын нэг юм. Дэлхийн улс төрийн нөхцөл байдал хурдацтай өөрчлөгдөж буй нөхцөлд, Монгол Улсын улс төрийн тогтвортой байдал, эдийн засгийн хөгжил, уламжлалт бус үндэсний аюулгүй байдал, алсыг харсан гадаад бодлогын стратеги зэрэг нь ардчилсан өөрчлөлт шинэчлэлийг үргэлжлүүлэх, Ази Номхон далайн бүсэд шинээр хөгжиж буй орнуудтай зэрэгцэн алхахад чухал нөлөөтэй юм. Тулгарч буй бэрхшээл их ч, хөгжингүй болон хөгжиж буй орнуудаас олж авсан сургамжаасаа үүдэн Монголын удирдагчид, шийдвэр гаргагчид алдах эрхгүй” гэж буй юм.
Холбоотой мэдээ
Сэтгэгдэл ( 5 )
Odoogiin huuhduud uuh tuuhee sain sudlaagui baij sanaan zorgooroo yarij bichih yum daa. Yaaltai ni bilee dee Tuuhee medej baigaa ni ene geed heden zuunii omnoh huchirheg baisnaar ih hooroh yum . Heden zuuni omnoh yavdlaar odoo myanga hoorood tusiig es olno. Oiriin gants hoer zuunii omnoh yavdaliig onoodor bolson meteer nehen bodoj os honzon sanah ni tiim sain bodol bish ee. Tuhain ued bid zuv zugeer haraad suuj baigaagui ni medeej.Tegeed zarim neg zuiliig estoi ongorsond ni uldeej baih zov ch baij medne. Ongorson tuuhiin uil yavdliig onoodor shuuh uurgiig hen negen bidend ogoogui ee.
Odoogiin huuhduud uuh tuuhee sain sudlaagui baij sanaan zorgooroo yarij bichih yum daa. Yaaltai ni bilee dee Tuuhee medej baigaa ni ene geed heden zuunii omnoh huchirheg baisnaar ih hooroh yum . Heden zuuni omnoh yavdlaar odoo myanga hoorood tusiig es olno. Oiriin gants hoer zuunii omnoh yavdaliig onoodor bolson meteer nehen bodoj os honzon sanah ni tiim sain bodol bish ee. Tuhain ued bid zuv zugeer haraad suuj baigaagui ni medeej.Tegeed zarim neg zuiliig estoi ongorsond ni uldeej baih zov ch baij medne. Ongorson tuuhiin uil yavdliig onoodor shuuh uurgiig hen negen bidend ogoogui ee.
Moroodohod mongo tolohgui lni saihan yum aa. Gadaad bodolgoo teleh ni Mongol ulsiin huvid alsiin bodlogo mon ni mon. Gehdee Als dornodiig mongol tsahilgaanaar hangaj noloolloo togtooh geh ni denduu genen ch gemeer yum uu? heterhii romantik sanaa baina.Uls ni bayan mash ih huuts mongotei baij hiih ajil. hiilee gehed tend hun am ni mash suureg geed yarival ih yum bii . Bid chini ooriigoo ch buren tsahilgaanaar hangaj chadahgui baij yun als dornodiig tsahilgaanaar hangah ??? kkk. 1940-ood onii ued garrch baisan Kvantunii bodlogiig huleen zovshoorch urgeljluuleh gesen sanaa bolj baina uu?!
Moroodohod mongo tolohgui lni saihan yum aa. Gadaad bodolgoo teleh ni Mongol ulsiin huvid alsiin bodlogo mon ni mon. Gehdee Als dornodiig mongol tsahilgaanaar hangaj noloolloo togtooh geh ni denduu genen ch gemeer yum uu? heterhii romantik sanaa baina.Uls ni bayan mash ih huuts mongotei baij hiih ajil. hiilee gehed tend hun am ni mash suureg geed yarival ih yum bii . Bid chini ooriigoo ch buren tsahilgaanaar hangaj chadahgui baij yun als dornodiig tsahilgaanaar hangah ??? kkk. 1940-ood onii ued garrch baisan Kvantunii bodlogiig huleen zovshoorch urgeljluuleh gesen sanaa bolj baina uu?!
Moroodohod mongo tolohgui lni saihan yum aa. Gadaad bodolgoo teleh ni Mongol ulsiin huvid alsiin bodlogo mon ni mon. Gehdee Als dornodiig mongol tsahilgaanaar hangaj noloolloo togtooh geh ni denduu genen ch gemeer yum uu? heterhii romantik sanaa baina.Uls ni bayan mash ih huuts mongotei baij hiih ajil. hiilee gehed tend hun am ni mash suureg geed yarival ih yum bii . Bid chini ooriigoo ch buren tsahilgaanaar hangaj chadahgui baij yun als dornodiig tsahilgaanaar hangah ??? kkk. 1940-ood onii ued garrch baisan Kvantunii bodlogiig huleen zovshoorch urgeljluuleh gesen sanaa bolj baina uu?!