Монголчууд аваргадаа хайргүйдээ биш ХУУЛЬ ТЭГШ ҮЙЛЧЛЭХ зарчим нэхэж байна

Олимпын алт, мөнгөн медальт, Монголд аваагүй шагнал байхгүй Найдангийн Түвшинбаяр аваргадаа монгол түмэн хайртай.

Монголчууд хайр нь дотроо, хал нь гаднаа ард түмэн учраас сүүлийн хэдэн сарын турш хууль, хяналтын байгууллагаас шударга ёс нэхэж байна.

Учир нь өчигдрийн Хөдөлмөрийн баатар Н.Түвшинбаяр өнөөдрийн яллагдагч. Эрүүгийн хууль зөрчсөн гэмтэн. Олон нийт хүндэтгэлээ өгсөн шигээ бас авч чаддаг аж. Тиймдээ ч олон нийт түүнээс хүн ёсны зарчим нэхэх болсон. Энэ дашрамд хууль, хяналтын байгууллагаас шударга ёс шаардсаар байгаа.

Үндсэн хуулийн дагуу хууль хүн бүрд тэгш үйлчлэх ёстой.

Гэтэл цаасан дээрх энэ тунхаглал бодит амьдралд эд баялаг, эрх мэдэл, алдар хүнд харж үйлчлээд байгаа нь маргашгүй үнэн. Жишээ нь, хүнийг хэвтэрт орж, ухаангүй болтол нь зодсон Н.Түвшинбаяр өнгөрсөн найман сарын хугацаанд гадуур чөлөөтэй байсан бол яг ижил хэрэг үйлдсэн өөр нэг аавын хүү шүүхээр хэдийн алх цохиулчихсан сууж байгаа.

Олон нийт Н.Түвшинбаяраас хууль ёсны гэм зэмээ хүлээхийг шаардсаар байгаа энгийн шалтгаан энэ. Мөн олны танил хүнээс хүлээж буй ёс зүй. Олон нийтийн зүгээс хэрвээ Н.Түвшинбаяр олимпын аварга, Чингисийн одонт, Хөдөлмөрийн баатар, гавьяат тамирчин, нийгэмд нөлөө бүхий хүн биш байсан бол цагдаа, прокурорууд өнөөдрийг хүртэл онц хэрцгийгээр зүйлчлэгдсэн хэрэгтнийг гадуур зугаалуулах уу гэх асуудлыг өнгөрсөн хугацаанд тавьсаар ирсэн. Хохирогчийн эхнэрийн зүгээс ч энэ талаар удаа дараа үгээ хэлж байлаа.

Тэрбээр өнгөрсөн наймдугаар сард “Н.Түвшинбаяр теннис тоглоод, хүүхдүүдээ эрхлүүлээд, юу ч болоогүй мэт явж байна. Миний гурван хүүхэд өдөр бүр бурхнаас аавыгаа ухаан орохыг, хөл дээрээ босохыг чин сэтгэлээсээ уйлаад гуйдаг. Бяцхан биедээ байхгүй тэвчээр ухааныг гаргаж, аавыгаа видео каллаар хараад “Аав минь одоо босоод ирээч” гээд гуйгаад, ээжийгээ уйлахаар нулимсыг минь арчиж аргадаж байгаа үрсээ хараад шүд зуугаад аль болох сайхан зүйл бодож өдөр хоногийг өнгөрөөж байна” хэмээн олон нийтийн сүлжээнд бухимдлаа илэрхийлсэн байдаг.

Үнэхээр Н.Түвшинбаяр нийгэмд нөлөө бүхий нэгэн биш байсан бол хийсэн үйлдэл нь тодорхой ийм хэрэг олны анхааралд удаан өрнөх байсан болов уу. Цагдаа, прокурорынхон ийм удаан хугацаанд хоорондоо бичиг шидэлцэх байсан гэдэг нь эргэлзээтэй. Үүний цаана мөнгө төгрөгийн асуудал ч байхыг үгүйс­гэхгүй. Өмнөх практикаас харахад, цагдаа, прокурорынхон хооронд цаас шидэлцсэний ард хэргийн зарим хэсэг, бодит байдал бүдгэрсэн түүх бий.

Нөгөө талаар өмнө нь эрх мэдэлтэн, хөрөнгө мөнгөтэй хүн холбогдсон дуулиан дэгдсэн тохиолдолд хууль хүн бүрд тэгш үйлчлэх зарчим хөндөгддөг байсан бол Н.Түвшинбаярын хэрэг дээр нийгэм арай өөр хандлага гаргаж байгаа. Монголын хууль алдар хүнд, албан тушаал, баян ядуу хамаарахгүй тэгш үйлчлэх ёстой жишгээр Н.Түвшинбаярыг хэрэг өөр нэг Түвшинбаярын хэрэгтэй адил хуулийн дагуу шударга шийдэгдэх ёстой.

Хүн бүр хуулийн өмнө эрх тэгш, адил байх зарчмын баталгаа болгож Үндсэн хуульд хүний эрхийн байдлыг ялгаварлан гадуурхаж болохгүй шалгууруудыг “үндэс, угсаа, хэл, арьсны өнгө, нас, хүйс, нийгмийн гарал, байдал, хөрөнгө чинээ, эрхэлсэн ажил, албан тушаал, шашин шүтлэг, үзэл бодол, боловсрол” гэж нэр заан тодорхойлсон байдаг.

Энэ нь хэнийг ч эрхэлж байгаа ажил, албан тушаал зэргээр ялгаварлаж, аль нэг хэсэгт нь давуу эрх олгох, илүү үүрэг хүлээлгэх буюу үүргээс чөлөөлөх хууль гаргаж болохгүй гэсэн үг. Харин Н.Түвшинбаярын хувьд олимпод гаргасан амжилт, эх орныхоо нэрийг олон улсын тавцанд өндөрт өргөсөн гавьяаных нь асуудал яригдаж байгаа. Гэвч энэ бол онц хэрцгийгээр бусдын биед халдаж болно гэсэн үг бүр биш.

Яг энэ мэт шударга бус гэмээр зүйл нийгмийн аль нэг хэсэгт цухалзах бүрд өнөөдрийн шүүх эрх мэдэл дэх номер нэг хүний “Нийгэмд цэвэр агаар, цэнгэг ус мэт үгүйлэгдэж байгаа зүйл бол нийгмийн шударга ёс. Шударга ёс төлөвшсөн нийгэмд хүн эрх чөлөөтэй, хүсэл тэмүүлэлтэй, сэтгэл хангалуун, аз жаргалтай амьдрах жамтай. Ийм нийгэм байгуулахыг Монголын ард түмэн хүсэж, мөрөөдөж,  бас шүүх эрх мэдэл, хууль сахиулагчдаас  шаардаж байна” гэх үг санаанд буудаг болсон.

Сүүлийн хэдэн жил олон нийтийн дэмжлэг авсан хууль тогтоогчид, түүнийг хэрэгжүүлэгчид ч үүн шиг шударга ёс л ярьж гарч ирсэн. Харин хэрэгжилт нь хэн нэгэн алдартан дээр ирээд гацахгүй гэдэг найдлага олон нийтэд байгаа нь энэ удаагийн онц хэрцгий хэрэг явдлаас харагдах болсон. Өөрөөр хэлбэл, олон нийт хяналт дуулиант хэргүүдийг тойрдоггүйтэй адил бүхий л шатанд бий болж байна. Өнгөрсөн хугацаанд зөвхөн шүүх шүүмжлэл амсдаг байсан бол Н.Түвшинбаярт үзүүлсэн зөөлөн бодлогоороо прокурор, цагдаагийнхан амны бай болж дууслаа. 

Шударга хуулийн гэсгээл хэнд ч, хэзээ ч ирж мэднэ. Тэр нь өнөөдөр Монгол түмний хайртай хүү Н.Түвшинбаярт ирлээ.

Өнөөдөр Хан-Уул дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд Н.Түвшинбаярын хэргийн  урьдчилсан хэлэлцүүлэг болох тов гарсан.

Үүнээс найман сар гаруйн өмнө буюу 2021 оны дөрөвдүгээр сарын 2-нд Н.Түвшин­баяр согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ багын анд, багийн хамтрагч, үндэсний бөх сонирхогчдын хайртай хүү Н.Энхбатын биед онц ноцтой гэмтэл учруулсан. Н.Энхбат начин тэр цагаас хойш ухаангүй хэвтэрт байгаа. Эмч нарын зүгээс олон сарын турш эмчилгээ хийлгэсэн хохирогчид эцсийн гэгдэх онош тавьсан гэдэг харамсалтай мэдээлэл ч байна.

Ийнхүү хэрэг гарснаас найман сарын дараа прокурорын байгууллагаас Н.Түвшинбаярт яллах дүгнэлт үйлдэж, шүүхэд шилжүүлсэн. Тодруулбал, Хан-Уул дүүргийн прокурорын газраас Н.Түвшинбаярт холбогдох хэргийг хянаад, Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.1 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.1-т үндэслэн яллах дүгнэлт үйлджээ. Уг зүйл ангиар онц харгис хэрцгийгээр хүний амь нас хороосон бол 5-12 жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэхээр заасан.

Тэгвэл шүүхээс үүнд үндэслэн Н.Түвшинбаярыг хорьж шалгасан хугацааг хасаад, дор хаяж дөрвөн жилийн хорих ял өгөх магадлалтай гэдгийг хуульчид тайлбарлаж байна. Өөрсдийгөө эгэл ард түмний төлөөлөл гэдэг УИХ-ын гишүүдийн түвшинд өрнүүлсэн шүүхийн шинэчлэл өнгөрсөн хугацаанд хэрхэн хэрэгжснийг энэ удаагийн хэрэг явдал харуулах биз.