Хохирогч бол ЯЛТАН БИШ

Саяхан ах руугаа мөнгө шилжүүлсэн юм. Гэтэл өөр данс руу андуурч хийснээ нэг цагийн дараа мэдэв. Ингээд эхлээд тухайн банканд хандах ёстой гэж бодож, өөрт хамгийн ойр “Хаан” банкны салбарт очиж өргөдөл гаргалаа. “Хаан” банк “Харилцагчтай нь холбогдох боломжгүй байгаа тул хуулийн байгууллагад ханд. Данс эзэмшигчийн бүртгэлтэй байгаа утасны дугаарын орох ярианы эрх хаагдсан байна” гэв. Энэ дагуу цагдаагийн байгууллагад өргөдөл гаргалаа.

Хэн ч байсан аль болох гэртэйгээ ойрхон цагдаагийн байгууллагад хандах байх. Очоод “Өргөдлөө хаана өгөх вэ” гэж асуутал өмнөөс “Өргөдлөө бичсэн юм уу” гэж зандрахад нь хиртхийн цочив. Уг нь бид чинь “цагдаа намайг хамгаална” гэж итгэдэг, найддаг. Тэр итгэл, найдвараараа ханддаг шүү дээ. Гэтэл дүрэмт хувцас өмссөн цагдаа гэхээр л бусадтай хүнлэг энэрэнгүй харилцах гэх зүйлийг мартчихдаг бололтой. Хохирогч байтугай шүүхээр эцэслэн шийдвэрлэгдээгүй бол сэжигтэн, гэмт хэрэгтэн  ер хэнтэй ч цагдаа хуулийн дагуу, хүн ёсоор харилцах учиртай баймаар. Гэтэл цагдаагийн газарт өндөр албан тушаалтан, сайд, дарга, олны танил хүмүүс л “хаан”, “заан” байдаг. Хэрэг нь ч цайрч, энхийн цагаан тагтаа болоод “нисчихдэг”. Энгийн иргэд хэн ч биш, бүр хүн биш байдаг бололтой юм.

Болсон явдлыг ярихад “Залуу хүн байж ухаан санаа чинь хаана явж байсан юм бэ” хэмээн өмнөөс нүүр нүдгүй загнахад нь айж, ичээд гараад гүймээр санагдсан. Тэгээд залгуулаад “Ажилгүй зүгээр сууж байгаа хүмүүс дээр ирж байгаа юм шиг л байх юм. Чадахгүй бол банкан дээр очоод чаддаг хүнээр нь хийгэхгүй яасан юм, чи” хэмээн дахиад л загнаастай. Гэтэл залуу хүн гэхээрээ алдаж болохгүй байх  ёстой юм биш шүү дээ. Залуу ч гэсэн бид адилхан л хүн шүү дээ. Хүн л юм болохоор ядарна, өвдөнө, алдана, ононо. Мэдүүлэг өгч байхдаа “Яг энэ газар автобусанд явж байхдаа хийсэн юм” гэтэл “Өөр хорооны нутаг дэвсгэрт  явж байхдаа хийсэн юм уу” хэмээн дахиад л зандрангуй асуух жишээтэй.

Энэ бүхнээс хохирогч атал яг л ялтан мэт сэтгэгдэл авсан. Мөнгөө биедээ авч яваад алдаагүй болохоор уг нь аль хорооны нутаг дэвсгэрт  явж байсан нь нэг их  хамааралгүй мэт санагдах юм. Мэдүүлэг өгснөөс хойш цагдаагаас сураг алга. Тэмдэглэж авсан утасны дугаар руу нь хэчнээн залгавч холбогдох боломжгүй. Би ч гэсэн хийх юмгүй, хэтэрхий завтайдаа цагдаад өргөдөл өгөөгүй. Андуурч өөр дансанд шилжүүлсэн мөнгө оюутан хүнд тийм ч бага юм биш. Алдах онох юм хүнд бишгүй л тохиолдоно. Алдаагаа дахин давтах биш алдаанаасаа суралцаж, дахиж алдахгүй л байхад болно.

Харин цагдаагийн алба хаагч үүргээ гүйцэтгэхдээ бусадтай хүндэтгэлтэй  харилцаж байгаасай. Дүрэмт хувцас, мөр дэс гэдэг бусдыг доромжлох, дээрэлхэх, үл тоох, заналхийлэх хэрэгсэл биш. Цагдаагийн үүрэг ч гэсэн бусдыг үл тоосон, заналхийсэн, доромжилсон үг хэллэг, үйл хөдлөл эрхлэхгүй байх гэж хуулиар заагдсан байдаг. Үүргээ мартсан цагдаа үнэнч шударга ажилладаг гэдэгт ч итгэл төрөхгүй юм. Хохирогч бол ялтан биш гэдгийг ялгаж ойлгоогүй цагт цагдаа нар маань цагдаа биш байсаар дуусах байх даа.

Г.УРАНЗАЯА