Г.Уянга: С.Баярын эхнэр ил гарч ирснээрээ мөнгө угаасан баримтын баталгаа болж байна

 УИХ-ын гишүүн  асан, ТусгаарТогтнол, Эв Нэгдлийн Намын Дарга Г.Уянгатай ярилцлаа.

-       УИХ-ын 2016 оны сонгуулиас хойш та тэр бүр олон нийтэд ил гарсангүй. Ямар ажил амжуулж явна вэ?

-       Сонгуулиас  хойш олон нийтэд хамгийн их нээлттэй байгаа, зогсоо зайгүй ажиллаж байгаа хүн гэж өөрийгөө бодож байна. УИХ-ын гишүүн байхдаа эхлүүлсэн ажлуудаа үргэлжлүүлж байна. Ерөнхийлөгчийг огцруулах асуудлаас эхлээд Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийн асуудлаар идэвхтэй ажилласан хэвээр байна.  

-       Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржийг шалгуулахаар гурван зүйлтэй мэдээллийг саяхан Авлигатай Тэмцэх Газарт хүргүүлсэн байсан. Энэ асуудалтай холбоотойгоор АТГ-аас таныг дуудсан. АТГ-аас ерөнхийлөгчтэй холбоотой асуудлыг юу гэж байх юм бэ? 

-       АТГ-ын мөрдөн байцаагч Бат-Олзвой өгсөн мэдээлэлтэй холбогдуулж тайлбар авсан. Мэдэх бүх зүйлээ нэгэнт би АТГ-т өгсөн болохоор нэмж хэлэх зүйл байгаагүй. Би АТГ-т мэдээлэл биш баримт өгсөн. Үүнийг цааш лавшруулж шалгана гэж найдаж байна. Бат-Олзвой мөрдөн байцаагч Ерөнхийлөгчид эрүүгийн хэрэг үүсгэх эсэх саналаа прокурорт явуулах байх. Эрүү үүсгэх эсэхийг Прокурор эцэслэн шийдвэрлэнэ. Гэхдээ мөрдөн байцаагчийн анхны санал маш чухал гэж бодож байна. Одоо тэдний хийх ажил үлдсэн. Хуулийн хугацаанд шалгаж хариу мэдэгдэх ёстой, хэрхэх нь ирэх долоо хоногоос тодорхой болно.

-       Ерөнхийлөгч Оюутолгой компаниас 36 сая 369 мянган төгрөг гаргуулж, “Брой Хаус” хотхоны 7 тоот байрыг авсан тухай баримт та гаргалаа.  Энэ нь хэр бодитой баримт вэ? Ийм хямд үнэтэй байр байдаг юмуу гэдэг талаас нь харах хүн байна л даа?

-       Баримтыг АТГ шалгаад хариу хэлэх байх. Аливаа зүйл тохирсон л үнэтэй байх ёстой биз? Хэтэрхий хямд бол авлига, хэт өндөр үнэтэй бол шахаа л байдаг.

С.БАЯРЫН ХЭРЭГ БҮРМӨСӨН ХААГДААГҮЙ, ЦАГ НЬ ИРЭХЭД СӨХӨГДӨНӨ 

-       АТГ эр зориг гаргаж, ерөнхийлөгчийг шалгаж чадах болов уу. Өмнө нь та С.Баярыг шалгуулахаар хандаж байсан ч үр дүнд хүрээгүй. Танд ерөнхийлөгчийг хуулийнхан шалгана гэсэн итгэл үнэмшил байна уу?

-       Таагаад яахав. Харъя. АТГ авлигатай тэмцэх нь үү яахнав, харъя. С.Баярын тухайд асуудал хуучрахгүй байгааг  харж байгаа байх. АТГ хэрэг үүсгээгүй ч олон нийт түүнд хэрэг хэдийн үүсгэхээр барахгүй яллачихжээ. АТГ-ын дарга байсан Н.Ганболд хурандаа ажлаа өгөхдөө УИХ-д хэлсэн үгийг би "Яах аргагүй шалгах ёстой асуудал. Одоохондоо дарамттай, улстөрийн  нөхцөл үүсээгүй байна, цаг нь ирэхээр дахин сөхөж хэрэг үүсгэх боломжтой" гэж хоёргүй утгаар ойлгосон. 

-       Монгол Улсаас ИБУИНВУ-д суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд С.Баярын эхнэр Э.Сувдыг Английн хатан хаан II Элизабетад хүндэтгэлгүй хандсан, дипломат алдаа гаргасан гэж олон нийт шүүмжилж байна. Э.Сувдын гаргасан үйлдэл нь үнэхээр дипломат алдаа мөнүү?

-       С.Баяр гуайн АНУ-д мөнгө угаасан баримтууд дотор түүний эхнэр хүүхдүүдээс гадна Э.Сувд гэдэг бүсгүйн нэр дурдагдсан байсан. Элчин сайдын гэргий олон нийтэд гарч ирснээрээ тэр баримтын баталгаа болж байна гэж хамгийн түрүүнд харсан.

-       Мүүний шашинтай Ерөнхийлөгч холбоотой гэдэг нь тодорхой болсон. 2005 онд тус шашиныг үндэслэгч Сан Мён Мүүнийг Монголд ирэхэд нь тосч авч уулзсан баримт хүртэл бий. Гэхдээ авлига авсан байх баримт танд олдсон юм уу? 

-       Нийгмийн сүлжээгээр тархсан баримтыг АТГ-т хувилж өгсөн. Ерөнхийлөгч БНСУ-д МҮҮН-ийн байгууллагад очиж санхүүжилт босгосон талаарх дүрс бичлэг бий. АТГ энэ бичлэгийг хэрхэн үнэлэхийг удахгүй харна.

-       Баримт материалаас ерөнхийлөгчийг гэмт хэрэгт буруутгах үндэслэл харагдвал огцруулах асуудлыг прокуророос УИХ-д оруулна гэсэн үг үү? 

-       Прокурор асуудлыг УИХ-д оруулдаггүй, харин яллах дүгнэлт үйлдэж шүүхэд шилжүүлдэг. Шууд шүүхийн асуудал болно. УИХ-ын  тухайд нэг гишүүний санаачлагаар, эсвэл ямар ч дурын бүтцээрээ дамжуулаад асуудлыг хэлэлцэж ҮХЦ рүү дүгнэлт гаргуулахаар хандаж болдог.  

- С.Жавхлан гишүүн Ерөнхийлөгчийг огцруулах асуудлыг УИХ-д оруулна гэж тантай хамт хэвлэлийн хурал хийж байхдаа хэлсэн. Энэ асуудал юу болж байгаа вэ?

-УИХ-д оруулах бичиг баримт нь бэлэн байгаа. Гишүүн нэгэнт олон нийтэд амласан тул хийнэ биз дээ. Миний хувьд "одоо Жавхлан гишүүний ажил" гэж алмайралгүй гишүүндээ нэмэр болж мэдэх ажлуудыг хийж л байна, баримтуудыг АТГ-т өгөх, олон нийтийг мэдээллээр тасралтгүй  хангаж байх гээд.

Үндсэн хууль бол суурь зарчим, суурь гэрээ учраас

нийгмээрээ хэлэлцэж өргөн бүрэлдэхүүнтэй батлах ёстой 

 -       Ярианыхаа сэдвийг өөрчилье. Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах асуудлыг сүүлийн жилүүдэд ярьсаар ирлээ. Та Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах асуудалд ямар байр суурьтай явдаг вэ?

-       Үндсэн хуулийн өөрчлөлт, суурь өөрчлөлт хэрэгтэй тухай арав гаруй жилийн өмнөөс анх өөрийн эрхлэн гаргаж байсан "Монгол таймс", "Улстөрийн сонин"-доо бичиж байлаа. 2012 онд УИХ-д ормогцоо анхны чуулганы өмнө нэгэн уриалга гаргаж байлаа. Авсан  суудлынхаа пропорцоор хамтарч түр засгийн газар, мөн шинэ тавдугаар Үндсэн хуулийг хэлэлцэх шинэ бүтэц бүрэлдэхүүн байгуулаад УИХ тарах ёстой гэсэн.  

Одоо Үндсэн хуулийг өөрчлөх тухай асуудал нэгэнт шулуудаж байх шиг байна. Гэсэн ч "дагуулж тонгорно" гэдэг мэх хийх гээд байх шиг. Энэ хүсэл шаардлагыг нь дагуулаад нэг намын дийлэнх олонхоос бүрдсэн парламент ҮХ-ийн өөрчлөлтийг дангаар хийж, нөгөө бидний салахыг хүсээд байгаа олигарх цөөнх дахин ноёрхлоо тогтоох санаагаа гүйцэлдүүлэх гээд байна уу гэмээр үйлдлүүд ажиглагдаад байна.

- Харин ч нэг нам 65 гишүүнтэй байгаа дээрээ өөрчилсөн нь дээр, дахиж ийм парламент бүрдэхгүй гэдэг байр суурь бас олон байна?

-Үндсэн хууль бол зүгээр нэг хууль биш, нийгмийн суурь гэрээ. Үүнийг л нийтээрээ зөвшөөрчихвөл бүх хуулиуд энэ гэрээний дагуу гарах учиртай. Нийгмээрээ хүлээн зөвшөөрч мөрдөх шаардлагатай энэ суурь гэрээг нэг нам дангаар баталж яагаад ч болохгүй, ингэдэг юмаа гэхэд удаан хугацаанд үйлчилж чадахгүй, нийгмийн ужиг хямралыг дагуулах болно. Нийгэм буруу замаар будаа тээсэн, хямрал ужгирч гацаанд орсон нь энэ гэрээгээ илүү нухацтай хийх ёстой гэсэн үг болохоос яарч залхаад өөрчилсөн нэр зүүж "халтуурдчих" шалтгаан байх ёсгүй.

-       Өмнөх парламентад ажиллаж байсан хүний хувьд одоогийн Засгийн газарт ямар дүн тавьж байна вэ?

-       Засгийн газар яаж ч ажилласан, түүнээс шалтгаалж нийгэм онцгой сайжрах, эсвэл муудах зүйлгүй болсон. Бид эдийн засгийн хямралыг, улстөрийн хямралыг түрүүлж шийдсэнээр л гарна. Өөр гарцгүй. Өнөөгийнх шиг өр зээлээ илүү өндөр хүүтэй зээл авч төлчихөөд "Сүх далайтал үхэр амар" сууж байгаад энэ байдлаас гарч чадахгүй. Өндөр хүүтэй зээлээр л өрөө дараад явах уу, ерөөс дампуурлаа зарласан нь дээр үү гэж ярилцах хэрэгтэй байх.

Ерөнхийлөгчид 1,6 сая сонгогчийн төлөөлөл

нэр дэвшүүлэх боломжгүй

-       Тусгаар Тогтнол, Эв Нэгдлийн Нам Ерөнхийлөгчийн сонгуульд хэрхэн оролцох вэ?

-       ТТЭНН парламентад суудалгүй тул Ерөнхийлөгчийн сонгуульд бие даан нэр дэвшүүлэх боломжгүй. Ерөөс энэ удаагийн Ерөнхийлөгчийн сонгууль олон нийтийн хүлээлтийг хангаж чадахгүй. МАН АН-аас л нэр дэвшинэ. МАН АН бол нийгмийн хүсэл зоригийг бүрэн илэрхийлж чадахаа байсан. Өнгөрсөн сонгуулиар сонгогчдын тоо 1,9 сая гэж гарсан. Энэ хоёр намын гишүүд нийлээд их сайндаа 300 мянга. 1,6 сая сонгогч буюу бусад болон нам бус дийлэнх олонхийн төлөөлөл зүгээр л нэр дэвшиж чадахгүй. Тэгэхээр энэ бол сонголт биш тулгалт болно. Энэ сонгуулиас том нөлөөлөл, өөрчлөлт хүлээхгүй байна.

-       МАХН-ын дарга Н.Энхбаяртай та нэгэн үе ойр дотно улс төрийн харилцаатай явсан үе бий. Одоо хэр харилцаатай байдаг вэ. Уулзаж байна уу?

-       Энхбаяр даргатай сонгуулиас хойш уулзаагүй.

-       Ярилцлагын төгсгөлд, асуухгүй өнгөрч болохгүй нь. УИХ-ын гишүүн асан Л.Эрдэнэчимэг Төрийн ордонд тамхи татаж буй бичлэгийг хэн хийсэн, цацсан маргаантай асуудлыг шалгуулахаар та Улсын ерөнхий прокурорт хандаж байсан. Энэ асуудал хэрхэн шийдэгдсэн бэ?

-       Үүнийг эрүүгийн гэмт хэрэг гэж үзэх боломжгүй, шалгах хуулийн зүйл заалт алга гэдэг хариу өгсөн.

-       Тэр үед Л.Эрдэнэчимэгтэй хамт та байсан. Өөр олон хүн байсан гэдэг. Тэр бичлэгийг хэн хийснийг та мэдэж байгаа даа. Та олон нийтэд хэлж болдоггүй юм уу. Тэгэхгүй бол өөрийг чинь тэр бичлэгийг тараасан, утсан дээр нь байсан гэдэг ойлголт олон нийтэд хүрчихсэн шүү дээ?

Ер нь таныг энэ бичлэгийг тараасан гэж хэн анх ярьсан юм бэ?

-Идсэн эрүү хувхайрч идүүлсэн бут ургадаг гэдэг. Цаг хугацааны уртад асуудлын үнэн мөн тодорч цагаадна гэдэгт эргэлздэггүй. Бичлэг миний утсанд байгаагүй, тийм юм зарж явдаг хүн би биш. Сандрахдаа намайг урдаа  барьж ганцаараа үхэхээр хамт үхье гэсэн, бичлэгийг улстөрийн ашиг хонжоо болгосон, олон нийтэд тарааж ашиг олох гэсэн тэр хүмүүс бүгд намайг биш гэдгийг мэдэж байгаа. "Шударга ёсны төлөө" тэр бичлэгийг цацсан хүмүүс шударгаар л үнэнийг хэлэх хэрэгтэй байсан юм, уг нь. Тийм л шударга юм бол Бат-Ялалт анх надтай утсаар бичлэгийн тухай ярихдаа хэлсэн шигээ "Бичлэг хийсэн хүн нь чи биш байсан. Энэ чамд ямар хамаатай юм бэ" гэж  яагаад олон нийтэд хэлж чадахгүй байгаа юм бэ. Шударга гэж бүтэн шударга байхыг хэлдэг, хагас шударга гэдэг ойлголт байдаггүй юм. Бүтэн шударга хүн бол архи тамхи хэрэглэснийг нь илчилсэн бол ардын хөрөнгийг  өм цөм хулгайлсныг түүнээс ч илүү үзэн ядах ёстой бус уу? Архи тамхи, авгай хүүхэнтэй зууралдахаас өөр шидгүй "шударга" хүний тухай би дахин дахин яримгүй байна. Иймэрхүү хүмүүсийг би эр хүнд тооцдоггүй. Эмээс дор эр олширсон цаг юм даа.

Олон нийтийн тухайд, хүн итгэхийг хүссэн зүйлдээ л итгэдэг. Намайг гэж итгэхийг хүссэн хүмүүс л үүнд итгэсэн. Хэрэв үүнд тархиа угаалгаж байвал хүссэн хүн нь хүссэн зүйлээрээ таны тархийг угааж чадна гэсэн үг. Таны тархи дархлаагүй байна гэсэн үг. Намайг гэж итгүүлэхийг хүссэн хүмүүсийн зорилго биелсэн. Гэсэн ч ийм юманд нурдаг шалчгар амьтан би биш. Намайг нэг унагааж болно, алж чадахгүй. Түүнээс хавьгүй том зорилго намайг хөтөлж байгаа болохоор яаж ч унасан босгоод л ирнэ. Үнэндээ хэдий өөрийгөө хатамжлан зоригжуулж байсан ч нийгэм даяар намайг буруугаар ойлгож, түүндээ итгэж, хүмүүсийн харц хүртэл өөрчлөгдөхөд ямар ч хүнд тийм амар биш, хэн ч сэтгэлээр унана. Тайлбарлая гэхнээ төвөгтэй асуудал, тайлбарлах тусам би л биеэ өмгөөлөх гээд байгаа юм шиг харагдаад, зарим сэжигтэй харсан хүнд үнэн ч юм шиг санагдаад байдаг. Хамт 4 жил нэг танхимд суусан хүмүүс, хамгийн дотнын найз нөхөд маань хүртэл эргэлзчихсэн, зарим нь итгэчихсэн байсан. Би чинь мах цусны хүн шүү дээ. Нэг хэсэг гэрийнхнээсээ хүртэл нуун дотроо эмзэглэж, хэцүү л байсан. Одоо бол больсоон, нэгэнт үнэнийг мэдэхээр хүн тайвшраад уужраад сайхан болчихдог юм билээ. Энэ хүнд давааг би ямар ч байсан давсан. 

-Та тэр мэдсэн үнэнээ хэлчихгүй юм уу?

-Хүний нэр хэлээд яахав дээ. Одоо нэг их ач холбогдолтой биш. Би энэ талаар яримааргүй байна. Одоо болъё тэгэх үү? Хангалттай ярьчихлаа гэж бодож байна.

-Бичлэгийг одоогийн хотын дарга Су.Батболдын гар утсанд байсан тухай мэдээлэл сайтуудаар нэлээд явсан шүү дээ. Энэ үнэн үү? Та үүнд л хариулчих. Тэгээд ярилцлагаа дуусгая.

-Монголд үнэхээр нууц юм гэж байдаггүй юм байна. Намайг зовоолтгүй та мэдчихсэн л юм байна шүү дээ.

-Сайтуудаар, сошиалаар тийм мэдээ явсан л даа. Та ч анх Су.Батболдын өрөөнд болсон гэж хэлж байсан?

-Та нэгэнт нэрийг нь хэлчихлээ. Тэгээд ч тарчихсан юм бол би маяглаад яахав. Тэр бичлэг хаанаас гарсан байж болох, тэр үеийг нэг бүрчлэн буулгах гэж олон сар тархиа зангируулсан. Гэтэл саяхан өмнөх Их хуралд байсан МАН-ын хэд хэдэн гишүүн надад аминчлан энэ тухай хэлсэн. "Бичлэгийг нилээн дээр Су.Батболд гар утаснаасаа бүлгийн хурал дээр гишүүдэд үзүүлээд яваад байсан. Чамайг биш гэдгийг манайхан бол мэдэж байгаа. Чамайг хэлмэгдээд байхаар дотроос юм хатгаад хэлэхгүй байж болохгүй байна. Ямар ч байсан чи үнэнийг мэдээд ав" гэж хэд хэдэн хүн хэлсэн. Нэг гишүүн "Чи үнэхээр тууштай байгаа чинь хүндлэл төрүүлж байна. Чамд нэг үнэн юм хэлье, яаж ашиглахаа өөрөө мэд" гэж байгаад хэлсэн.  Нэг хүнд биш хурал дээр хэсэг хүмүүст үзүүлсэн болохоор нууцалж болдоггүй эд байна л даа. Хэдий надтай бусдаас дотно сайн харилцаж байвч намдаа оноо авах гээд хоёр бүсгүйг зүгээр л юу ч бодохгүй дэвсэлж чаддаг хүн байж болдгийг мэдэж авлаа. Миний амьдралд, хүн таних хамгийн том сургууль энэ үйл явдал болсон. Харин надад үнэнийг хэлсэн гишүүдэд би маш их баярласан. Өөрөө л үнэн зөв байвал туслах сайн санаат хүн ямагт дэргэд байдгийг бас эндээс дахин нэг ухаарсан. Би үнэнийг мэдсэн, энэ надад хангалттай.

Танд баярлалаа.

Т.Түвшин