Н.Энхбаяр: Шинэ Үндсэн хууль батлах ажлыг Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд, УИХ-ын дарга манлайлаасай

Шинэ Үндсэн хуулийн төсөл боловсруулсан Ажлын хэсгээс пүрэв гаригт (2023.01.26) мэдээлэл хийв. Энэ үеэр Ажлын хэсгийн гишүүн, Иргэний зориг, ногоон намын дарга Ц.Ганхуяг "Сүүлийн үед төсөлтэй сайн танилцаагүй байж ташаа мэдээлэл их явлаа.

1992 оны Үндсэн хуулийг шинэчлэх цаг болсон. Зөвлөлдөх уулзалтад орсон хүмүүсийн 70 хувь нь шинэ Үндсэн хуулийг хэлэлцэхийг шаардсан. Төр муу байгаа нь Үндсэн хууль тааруу байгааг харуулж байна. Зөвлөлдөх зөвлөлийг татан буулгая. Шинэ Үндсэн хуулийг батлах эрх парламентад ч байх ёсгүй. Ард түмэнд л байгаа. Бид бүхэн багагүй хугацаанд санхүүгийн нэг ч дэмжлэггүйгээр энэ хуулийг боловсруулж гаргасан. 1992 оны Үндсэн хуулиас бүх талаар илүү болсон гэж бид бодож байна. Энэ хуулийн төсөл ард түмний хэлэлцүүлгээр орж, шүүгдэх ёстой. Ард түмний засаглал тогтоохоор зорин ажилласан. Үүний тулд шинэ Үндсэн хуулийн төсөлд Бүгд найрамдах засаглалын үндсэн зарчим бол ард түмний төлөө, ард түмнээс сонгогдсон засаглал мөн гэж оруулсан.

Улстөрчдөд хариуцлага тооцож огцруулдаг, тогтвортой Засгийн газартай болох, гүйцэтгэх эрх мэдэл олон толгойтой байгааг таслан зогсоох, Ерөнхийлөгчийг парламентаас сонгодог болох, тангарагтны шүүхтэй болох, ҮХЦ-ийг татан буулгаж Дээд шүүхэд нэгтгэх, олон намын тогтолцоонд шилжих, орон нутагт улс төрийн намын үйл ажиллагааг хязгаарлах гэх мэт асуудлуудыг төсөлд тусгасан. Олонхын саналаар гарсан саналыг энэ хуульд тусгасан. Харамсалтай нь 1992 онд батлагдсан хуультайгаа байх сонирхолтой этгээдүүд зохион байгуулалттайгаар дайралт хийж байна" гэсэн юм. Үүний дараагаар Ажлын хэсгийн ахлагч Н.Энхбаяр сэтгүүлчдийн асуултад хариулт өглөө.

-Одоогийн хүчин төгөлдөр Үндсэн хуулийг яагаад чадамжгүй болсон гэж үзэж байгаа юм бэ?

-1992 онд батлагдсан Үндсэн хууль маш чухал байсан. Тэр үед бид цоо шинэ тогтолцоо руу шилжиж орсон. Тиймээс энэ Үндсэн хуулийг хийхдээ нам төвтэй нийгмийн харилцаанаас төр төвтэй нийгмийн харилцаанд шилжинэ гэж томъёолсон байдаг. УИХ бол төр барих дээд байгууллага гэж заасан. Үүгээр бид 32 жил явж үзлээ. Харамсалтай нь энэ тогтолцооноос болоод төр засаг хяналтаас гарсан. Ийм төр засаг чинь ард түмний бухимдлыг төрүүлж байна. Тийм учраас одоо хүн төвтэй, иргэн нь төр, засгаа хянадаг Үндсэн хууль хэрэгтэй гэсэн захиалга гарч байгаа юм. Шинээр боловсруулсан шинэ Үндсэн хуулийн төсөлд ч үүнийгээ тусгасан.

-Шинэ Үндсэн хуулийн төслийг яаж боловсруулсан бэ?

-Нийтдээ 20 гаруй улс төрийн нам Үндсэн хуулиа өөрчилье гэсэн тунхаг бичигт гарын үсэг зурсан. Дээр нь саяхан болсон Зөвлөлдөх зөвлөлийг байгуулах тухай ард түмний уулзалт дээр Ерөнхий сайд илтгэл тавихдаа гурван гарц байгааг хэлсэн. Нэгдүгээрт, юу ч хийхгүй ингээд байж байя гэсэн. Хоёрдугаарт, тодорхой хэмжээний нэмэлт, өөрчлөлт оруулъя. Гуравдугаарт, цоо шинэ Үндсэн хууль хийе гэсэн. Энэ гурвын алийг нь ч сонгосон дэмжээд явна гэдгээ хэлсэн.

МАН болон МАХН нэгдэж байхад ч шинэ Үндсэн хууль баталж, ард түмнээ баярлуулах юм сан, байгалийн баялгийг нь ард түмнээ өгөх юм сан гэж ярьж байсан. Тийм ч учраас У.Хүрэлсүх Ерөнхийлөгч сонгуульд “Баялгийн эзэн Монгол” гэсэн уриатай оролцсон. Мөн нэмэлт, өөрчлөлтөөр хоёр танхимтай парламентыг хийж болохгүй. Тиймээс үндсээр нь өөрчилж байна гэж ойлгох хэрэгтэй. Нэг танхимд нь намууд ордог. Нөгөөд нь нам бус зарчмаар иргэд орж нөгөөхөө хянадаг байг гэсэн зарчим байгаа юм. Ерөнхий сайд сайхан сэтгэл агуулж, эр зориг гаргаж, биднийг нэгдсэн нэг төсөлтэй болооч гэсэн санал тавьсан. Шинэ Үндсэн хуулийг батлах ажлыг Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд, УИХ-ын даргыг манлайлаасай гэж хүсэж байгаа.    

-Үндсэн хуулийн төслөө Элчин сайдуудад хүргэсэн нь шүүмжлэл дагуулаад байна. Яагаад ийм зүйл хийсэн юм бэ?

-Бид нэгдүгээр сарын 3-нд Ерөнхий сайдад захирамжийнх нь дагуу төслөө өргөн барьсан. Монголчууд өнөөдөр ийм Үндсэн хуулийг боловсруулах оюуны чадалтай болжээ, та нартай маргалдъя гэж хүргүүлсэн. Харин Н.Энхбаяр чинь коммунист нийгэм бүтээх гэж байна гэж хэлэх учраас Элчин сайдуудад өгч, коммунист нийгэм биш, хүний эрхийг дээдэлсэн Үндсэн хууль боллоо гэдгийг гадаадынхнаар судлуулъя гэж бодсон.

Т.ДАРХАН

Эх сурвалж: ӨГЛӨӨНИЙ СОНИН