Хамбатныг тойрсон хачин хэргүүд хар гэрийн хаалга татуулав

“Монголын бурхан шашинтны шинэ төв” хэмээх хийдийн хамба лам З.Санждорж гэж дуулианы эзэн бий. Түүнийг хачин хэргүүд “тойрсоор” эцэс сүүлд нь 8-15 жил хүртэл хорих ялаар шийтгүүлэх зүйл ангиар яллагдаж шүүхэд шилжээд байна. Шүүхийн шийдвэр гарвал хамбатан ийм хугацаагаар хар гэрт заларч таарах болоод байгаа юм.

Эртхэн үедээ бол тэрбээр Гандантэгчинлэн хийдийн дээд лам хуврагуудтай маргаан “өдөж” цагаан сарыг наана, цаана хийлээ хэмээн зурагтын сувгуудаар зурхайн ухаанаар цэц булаалддаг байв. “Бас ч үнэн байх талтай” гэж түүнийг дэмждэг хүн цөөнгүй байсан. Сүүлдээ мань хамба “Зодуулсан” хэмээн нүүр нүдэндээ хөх сүүдэртэй үзэгдэх болов. Шашны сургуульд сурч байхдаа бурхан хулгайлсан гэсэн яриа ч тарсан. Бүр байчихаад хүчингийн хэрэгт ч орооцолдсон.  Хувь төөргөө үзүүлэх гэж очсон мөргөлчин бүсгүйг “Багш нь” гэж дасгаж байгаад алсдаа дарамталж, удаа дараа өвөртөө хүчээр оруулсан ч гэх шиг. Адал явдалтай цуврал шиг л болсон доо, сүүлдээ. Энэ бүхэн нь Гандантэгчинлэн хийдийн тэргүүн хамба асан Хамба Номун хан Д.Чойжамцыг үүрэгт ажлаас нь буулгаж, орны хүнийг томилуулах талаар З.Санждорж хамбатаны зүгээс шаардах бичиг илгээж, энэ сэдвээр хэлсэн ярьсны хариу “шан” болгож дээрээс нисгэсэн чулуу ч гэх яриа гарч байв.

Энэ бүхэнтэй зэрэгцээд хамба лам З.Санждорж нэр бүхий лам нартай нийлж, Хятадаас санхүүжилт авч, хөдөө орон нутгийн сүм хийдүүдийн хамба нарт тараасан гэдэг шуугиан ч дэгдээд орхисон.

Ийн явсаар өнгөрсөн хаврын гуравдугаар сараас З.Санждорж хамбыг гадаадын тагнуулын байгууллагатай хамтран ажилласан гэсэн хэрэгт сэжиглэж, зөвлөх Д.Бямбажавтай нь баривчлан шалгаж эхлэв. Ингээд Монгол Улсын Эрүүгийн хуулийн 19.4-т заасан гадаадын тагнуулын байгууллага, иргэнтэй хууль бусаар хамтран ажиллах гэмт хэрэгт холбогдуулан саатуулсан. З.Санждорж, Д.Бямбажав нарыг гадны тагнуулд мэдээлэл дамжуулж, Х Богдыг тодруулах үйл ажиллагааг удаашруулахад нөлөөлж байсан гэдэг үндэслэлээр шалгаж, ШШГЕГ-ын харьяа Урьдчилан хорих 461 дүгээр ангид хорив. Иймэрхүү хэргээр хоригдож буй яруу найрагч Ц.Хулантай ч хамсаатан байж мэднэ гэсэн яриа гарч байв. Олон хавар нэгэндээ гэгчээр хэрэг ийнхүү даамжирсны учрыг эргэн сануулъя.

“Монголын бурхан шашинтны шинэ төв” хийдийн хамба лам З.Санждорж, түүний зөвлөх Д.Бямбажав нарыг гадаад орны тагнуулд нууцын зэрэглэлтэй мэдээлэл дамжуулж, Х Богдыг тодруулах ажлыг удаашруулахад нөлөөлж байсан гэдэг үндэслэлээр шалгаж үргэлжлүүлэн хорих саналыг прокуророос тухайн үед хүргүүлж байсан юм.

Тэгэхдээ хамбатан өөрийнхөө нууц хүүг Х Богдод тодруулахаар сэм бэлтгэж, сэнтий суудал, хувцас хэрэглэл зэхээд байсан нь ч илэрч хураагджээ. З.Санждорж хамба мөргөлчин хүүхнийг хүчээр эрхэндээ оруулснаас гадна Зүүнхараагийн гаралтай нэг залуу бүсгүйтэй гэр бүлээс гадуур холбоо тогтоож, улмаар хүү төрсөн юм гэсэн. Мөнөөх бүсгүйн нас өндөр аав ээжид өөрийгөө ганц бие, номын ёс сахисан хувраг хүн хэмээн ойлгуулж, охиныг нь гэргий болгож авна хэмээн хуурч дээ. Тэгээд бүсгүйгээ Офицеруудын ордны хавьд байранд оруулж, нэрийг нь хүртэл сольж, сахилын нэр хайрласан юм байх. Х Богдыг тодруулахаар ил далд ид ярьж эхлэх үед хүүхнээс төрсөн нууц хүү яг л Богдод тодруулах насных байж таарч. Бэлтгэлийг ч эртнээс базааж З.Санждорж хамбатан мөнөөх жаалыг Гандантэгчинлэн хийдэд суулгаж, Монголын бурхан шашинтны төв Гандантэгчинлэн хийдийн Тэргүүн хамба, Номун Хан Д.Чойжамцад хадаг тавин шавь оруулсан гэх. Тэр үеэр гадаад талаас Х Богдыг албан ёсоор тодруулах ажилд “Саад хий” гэсэн даалгаврыг З.Санждорж нарт өгөөд байсан сураг бий. Ингээд хамбатан хүүгээ Богд болгохоор гадны байгууллагатай хамтарч, мөнгөн дэмжлэг ч авч, сэмхэн гэгч нь суух сэнтий, асаах хувцас хунар бэлтгэсэн хэрэг аж. Ямар боловч хүүгээ Богд тодруулах сорилгод оруулж азаа үзэхээр шийджээ. Цаад учрыг нарийн мэдэхгүй ч Бээжинд залардаг хуурамч Ванчин богдоос Богд тодруулах “эрхийг” авахаар хуйвалдсан ч юмсан уу. З.Санждорж нар ч Богд тодруулах ажлыг саармагжуулж, дундуур нь хий гарган хүүгээ шургуулах сэдэл гаргаснаар олон нийтийн дунд ч, бурхны шашинтнуудын хооронд ч Х Богд тодруулах нь хэрэгтэй, хэрэггүй гэх маргаан үүсгэж үйл явдлыг хэсэг зуур саатуулж дөнгөсөн байгаа юм. Шалгалт хийх явцад нууц хүүгээ  Богдоор тодруулахаар бэлтгэж байсны эд мөрийн баримтыг олж тогтооход бүр 2020 онд хүүгээ X Богдод өргөмжлөхөөр зэхэж, тусгайлан зориулсан сэнтий захиалан хийлгэж, ямба ёслолын хувцас өмсгөл, шашны эд зүйлсийг бэлтгэсэн байжээ. Хэрэг биш болмогц зөвлөхдөө уг зүйлсийг устгахыг даалгасан ч зөвлөх Д.Бямбажав алгуурласан уу, мартсан уу, юмыг яаж мэдэх вэ хэмээн хадгалсан уу, мөнөөх эд хэрэгсэл нь шалгалтынхны гарт орох нь тэр. З.Санждорж хамба тэргүүтний энэ мэт үйлдлийг үндэсний аюулгүй байдлын эсрэг гэмт хэрэг. Зохион байгуулалттайгаар үйлдсэн онц ноцтой гэмт хэрэг хэмээн хууль, хяналтынхан үзэж байдал хүндрэх шалтгаан болсон гэдэг билээ.

Х Богдыг Монголд тодруулж ширээнд залах нь зөвхөн шашны хэрэг бус, цаагуураа Монгол Улсын үндэсний аюулгүй байдал,  оюун санааны тусгаар тогтнол, бүр геополитикийн асуудалтай холбоотой учир ийнхүү хэрэг хүндэрсэн байдаг. Богд Монголд ямар хамаатай юм, хаа хамаагүй зүйлд хүнийг орооцолдуулж яллах хэрэггүй гэх хүн ч олон гарч буй. Гэвч Х Богдыг Монголд, монгол Богдоор тодруулах асуудал шашны гэдгээс илүү өргөн хүрээтэйг судлаачид хэлдэг. Монголчууд гадны хараат бус өөрийн Богдыг тодруулах нь дан ганц шашны хэрэг биш. Тухайн орны иргэдийн дийлэнх олонхын шүтдэг шашны өндөр мяндагтныг хэнээс ч хараат бусаар өөрийн орноос тодруулах нь тусгаар тогтнол, геополитикийн асуудалд ч хамаатай. Өөрийн Богдтой болсноор Монгол Улс ямар боловч Бурханы шашны хувьд нэгэн том төв болохоос гадна адгийн наад зах нь мөргөлчид, сүсэгтнүүд харийг зорьж мөргөл үйлдэхээр мөнгөө гадагш цацах нь хумигдана. Ийм байтал гадны нөлөөн дор хуурамч Богд тодруулахаар явсан нь З.Санждорж хамба тэргүүтэнд үндэсний аюулгүй байдлын эсрэг гэмт хэрэгт орооцолдох шалтгаан болжээ.

Хэрэг явсаар сая есдүгээр сарын 27-нд прокуророос тэдэнд холбогдох эрүүгийн хэрэгт 8-15 жил хүртэл хорих ял бүхий заалтаар яллах дүгнэлт үйлдэж хэргийг Сүхбаатар дүүргийн шүүхэд шилжүүллээ. Тэднийг буруутгаж буй Эрүүгийн хуулийн 19.4.1 дүгээр зүйлд "Монгол Улсын иргэн гадаад улсын тагнуулын албатай хамтран ажиллахаар тохиролцсон, хамтран ажилласан, гадаадын байгууллага, иргэнд шилжүүлэн өгөх зорилгоор төрийн нууцад хамаарах мэдээ, баримт, эд зүйлийг хулгайлсан, цуглуулсан, хадгалсан, дамжуулсан бол 8-15 жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ" гэжээ. Нэгэнт үндэсний аюулгүй байдалтай холбоотой хэрэг учир тэдний хэргийг хаалттай шүүх ажээ. Ийнхүү Хамбатныг тойрсон хачин хэргүүд хар гэрийн хаалга татуулах шалтгаан болов.