Каори Ишикава: Залуустаа хөрөнгө оруулалт хийхгүй бол Монгол улс ирээдүйд эрсдэлд орж болзошгүй

Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагаас жил бүрийн наймдугаар сарын 12-ны өдрийг “Олон Улсын Залуучуудын Өдөр” болгон тэмдэглэн өнгөрүүлдэг. Энэхүү өдрийг энэ жил “Нийгмийг өөрчлөх боловсрол” сэдвийн хүрээнд тэмдэглэн өнгөрүүлж байгаа бөгөөд “Залуучуудын хөгжлийн сарын аян”-ыг өнөөдрөөс эхлүүлээд байна. Ирэх есдүгээр сарын 25 хүртэл үргэлжлэх энэхүү аяны хүрээнд цуврал арга хэмжээг төлөвлөн хэрэгжүүлэх бөгөөд энэ тухай НҮБ-ын “Хүн амын сан”-ын тэргүүн Каори Ишикава, Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яамны харьяа “Гэр бүл хүүхэд залуучуудын хөгжлийн газар”-ын “Залуучуудын хөгжлийн газар”-ын дарга О.Сэлэнгэ, “Монголын залуучуудын эвсэл” ТББ-ын зохицуулагч С.Давааням, Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яамны хүн амын хөгжлийн газрын дарга С.Тунгалагтамир нар мэдээлэл хийлээ.

Монгол улсын хүн амын гуравны нэг хувийг буюу 34 хувийг залуучууд эзэлдэг. Тэдний боловсролын түвшин хэр байхаас шалтгаалан улс орны хөгжил, цаашдын ирээдүй тодорхойлогддог учир залуусын бүх төрлийн боловсрол, хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжиж ажиллах нь нэн тэргүүний шаардлага гэдгийг тэд энэ үеэр онцлон тэмдэглэж байлаа. 

НҮБ-ын “Хүн амын сан”-ын тэргүүн Каори Ишикава: Залуустаа хөрөнгө оруулалт хийхгүй бол Монгол улс ирээдүйд эрсдэлд орж болзошгүй     

Өнөөдөр олон улсын залуучуудын өдөр. Залуучууд маань нийгмийн маш чухал хүн ам. Гэхдээ дан ганц өнөөдөр залуучууддаа анхаарал хандуулж байгаа хэрэг биш. Бид өдөр бүр залуучуудад чиглэсэн ажил хийж, анхаарлаа хандуулдаг. Монгол улсад залуучуудад чиглэсэн төрийн болон төрийн бус байгууллагууд хамтраад олон улсын залуучуудын өдрийг тэмдэглэж байгааг харахад таатай байна. Ялангуяа дэлхийн бусад оронд ганцхан өдөр тэмдэглэн өнгөрүүлдэг байхад Монгол улсад бүхэл бүтэн сарын аян зохион байгуулж байгааг харах маш таатай байна. Энэ өдөр ололт амжилтуудаа ярих нь чухал. Гэсэн ч залуусын өмнө тулгамдаад байгаа асуудлуудын шийдлийг олох нь мөн чухал гэж бодож байна. Энэ жилийн хувьд НҮБ-ийн “Хүн амын сан”-ын зүгээс дэлхийн хэмжээнд залуучуудын асуудлаар баримтлах шинэ стратегийг танилцуулж  байна. Энэхүү “миний амьдрал, миний ертөнц” гэдэг стратегийг дэлхийн өнцөг булан бүрээс ирсэн залуусын санал дээр тулгуурлан боловсруулсан. Залуусын эрүүл мэнд, эрхийг хамгаалах, эрх мэдэлжүүлж өөрийнхөө ирээдүйг өөрөө тодорхойлох, улс орны ирээдүйг өөрөө тодорхойлох стратеги байгаа.

Монгол улсын хувьд залуу хүн ам маш чухал. Яагаад гэвэл нийт хүн амын гуравны нэг нь залуус байгаа. Залуусынхаа төлөө өнөөдөр л бид хөрөнгө оруулалт хийхгүй юм бол  Монгол улсын ирээдүй цаашдаа аюул эрсдэлд орж магадгүй. НҮБ-эээс энэ жилийн залуучуудын өдрийн сэдвийг боловсрол гэж сонгосон байгаа. Тэгэхээр боловсролыг залуусын онцгой хэрэгцээнд илүү уялдаатай, тэгш хүртээмжтэй болгосноор бид тогтвортой хөгжлийн зорилтуудыг биелүүлэх боломжтой гэж үзэж байна. НҮБ-ын “Хүн амын сан”-ын хувьд нийгмийг өөрчлөх боловсрол гэдэгт жишээ нь бэлгийн цогц боловсролын асуудал ордог. Тэгэхээр залуу хүмүүсийн өмнө тулгамдаад байгаа асуудлын хувьд төлөвлөөгүй жирэмслэлт, бэлгийн замаар дамжих халдвар, хүчирхийлэл зэрэг нийгэм эрүүл мэндийн олон асуудлын урт хугацааны шийдэл нь өөрөө бэлгийн цогц боловсрол байдаг юм. Тэгэхээр бид бэлгийн боловсролын олон улсын удирдамж баримт бичгийг танилцуулах томоохон арга хэмжээг зохион байгуулах гэж байна.  

Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яамны хүн амын хөгжлийн газрын дарга С.Тунгалагтамир: Залууст тулгараад байгаа тулгамдсан асуудлыг голчлон ярилцаж шийдэлд хүрэхийг чухалчилж байна

Монгол улсад 2018 оны жилийн эцсийн байдлаар нийт хүн амын 34 хувийг залуучууд эзэлж байна гэсэн судалгаа бий. Залуучуудын ажилгүйдлийн түвшин 15.3 хувь байна. Хөдөлмөр эрхлэлтийн түвшин 48 орчим хувьтай байгаа. Сарын аяны хүрээнд “Хүчээ нэгтгэе”, “Залуучуудын манлайлал” залуучуудын хөгжлийн үндэсний чуулганыг зохион байгуулах гэж байна. Залуучуудын хөгжлийн үндэсний чуулганыг таван жилийн турш жил бүр зохион байгуулж ирсэн. Үүгээр бид залууст тулгараад байгаа тулгамдсан асуудлыг голчлон ярилцаж шийдэлд хүрэхээр төлөвлөөд байна. Мөн өсвөр насны залууст зориулсан “Мэргэжил сонголт” аяныг ажил олгогч байгууллагуудтай хамтран хийх гэж байна. Хүүхдүүд ажил олгогч байгууллагуудаар аялан үйл ажиллагаатай танилцаж ирээдүйн мэргэжлээ сонгох тал дээр мэдээлэл авах болно.

Залуучуудын хөгжлийн сарын аяны хүрээнд дараах цуврал арга хэмжээг зохион байгуулна: 

• “Хүчээ нэгтгэе” Залуучуудын хөгжлийн үндэсний 5 дугаар чуулган,08 дугаар сарын 20-ны өдөр, Үндэсний Соёл Амралтын Хүрээлэн дэхWhite Rock төвд;
• Үндэсний томоохон үйлдвэрүүд, аж ахуйн нэгж, байгууллагуудаар ЕБС-ийн 9, 10 дугаар ангийн сурагчид, МСҮТ-ийн суралцагчдыг аялуулж, танилцуулах “Мэргэжил сонголтын аян”, 08 дугаар сарын 15-25-ны өдрүүд;     
• Эрүүл мэндийн даатгалын ашиг тус, ач холбогдлын талаар оюутан, залуучуудын мэдлэг, ойлголт, хандлагыг сайжруулах, эрүүл мэндийн даатгалд хамрагдалтыг нэмэгдүүлэх зорилготой “Шинэ оюутан” Оюутны эрүүл мэндийн өдөрлөг, 08 дугаар сарын 15-20-ны өдрүүд;
• ЛГБТ зэрэг нийгэмд ялгаатай байдлыг хүндлэхэд залуучууд, иргэд, олон нийтийг уриалах, бэлгийн цөөнхийн талаарх үнэн бодит мэдээллийг түгээх, ЛГБТ хүмүүсийн хүний эрхийн зөрчлийг зогсооход олон нийтийн анхаарлыг хандуулах зорилготой “Тэгш эрх, бахархлын өдрүүд”,08 дугаар сарын 24-ний өдөр;
• Хөдөлмөрийн үзэсгэлэн яармаг, гарааны бизнес, ажил мэргэжлийн чиг баримжаа олгох зөвлөх үйлчилгээ, “Өглөөний цай” бизнес уулзалт зэрэг багц үйл ажиллагааг багтаасан “Залуучуудын ажлын байран дахь эрх” цуврал арга хэмжээ”, 08 дугаар сарын 25-ны өдөр;
• Залуу гэр бүлүүдийн арга хэмжээ, Онлайн давлагаа – эерэг санал, уриалга, Залуучуудыг сайн дурын үйл ажиллагаанд оролцуулах гарын авлага гаргах, сургагч багш бэлтгэх, холбогдох журмыг танилцуулах, сурталчлах зэрэг аймаг, дүүргийн Залуучуудын хөгжлийн төвүүдэд зохион байгуулах цуврал арга хэмжээ, 09 дүгээр сарын 02-06-ны өдрүүд;
• Ялгаварлан гадуурхалтын талаарх мэдлэг, ойлголтыг дээшлүүлэх, ялгаварлан гадуурхалтын аливаа хэлбэрийн эсрэг иргэд, олон нийт, залуучуудын оролцоог нэмэгдүүлэх зорилготой"Итгэл найдвар ба боломж" марафон, 09 дүгээр сарын 05-ны өдөр;
• Эрүүл мэнддээ анхаарах, эрүүл амьдралын хэвшил, дадлыг залуучуудад олгохын зэрэгцээ хог хаягдлыг түүж цэвэрлэснээр байгаль, хүрээлэн буй орчинд хүний үзүүлэх сөрөг нөлөөг бууруулж, байгаль, эх  орноо хайрлах сэдэл, санаачилгыг нэмэгдүүлэх “Гүйе, түүе” аялал,08 дугаар сарын 27-ны өдрөөс 09 дүгээр сарын 13;
• Үе тэнгийн дээрэлхэлтийн талаарх өсвөр үе, залуучуудын ойлголт, мэдлэгийг дээшлүүлэх, үе тэнгийн дээрэлхэлтэд өртсөн, хохирсон, анзаарсан аль ч тохиолдолд мэдээлэх, тусламж хүсэх боломж, гарцыг нэмэгдүүлэх Хамтдаа.мн вэбсайтын нээлт, 09 дүгээр сарын 12-ны өдөр;
• НҮБ-ын Хүн амын сан, ЮНЕСКО, НҮБ-ын Хүүхдийн сан, Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллага, БСШУСЯ хамтарсан “Бэлгийн цогц боловсролын Олон улсын арга зүйн удирдамжийг танилцуулах арга хэмжээ”, 9 дүгээр сарын 12-ны өдөр, НҮБ-ын Их Танхимд;
• Эрхийн аливаа зөрчил, тулгамдсан асуудлын талаар залуучууд байр сууриа илэрхийлж, сайн дурын ажилд оролцох оролцоог дэмжих “Дэмокрейзи карнавал”, 09 дүгээр сарын 14-ний өдөр;
• Залуучуудын эрх, хөгжил, хамгааллын хууль, эрх зүйн орчин, хөтөлбөр арга хэмжээ, үр дүн, цаашдын зорилтын талаар сэтгүүлчдийн ойлголт, мэдээллийг нэмэгдүүлэх, улмаар иргэд, олон нийт, залуучуудад хүрэх дээрх чиглэлийн мэдээллийн чанар, хүртээмжийг сайжруулах зорилготой залуучуудын хөгжлийн чиглэлээрх “Сэтгүүлчдийн сургалт”, 09 дүгээр сарын 09-14-ний өдрүүдэд зохион байгуулагдана.  

 "Нийгмийг өөрчлөх боловсрол" сэдэв нь 2030 он хүртэлх тогтвортой хөгжлийн “Чанартай боловсролыг дэмжих” тухай дөрөвдүгээр зорилтод хүрэхэд шууд нөлөөлөхүйц үндсэн асуудал бөгөөд энэ нь тэгш, хүртээмжтэй, чанартай боловсролыг бүгдэд, ялангуяа бүх залуучуудад хүргэж, насан туршдаа суралцах боломжийг бүрдүүлэх, ингэхдээ тэдгээр залуучуудын оролцоо, хүчин чармайлтыг эн тэргүүнд дэмжихийг чухалчилж байгаа нэг хэлбэр юм. 

Сарын аяны бүхий л арга хэмжээ нь залуучуудын оролцоог дэмжиж, тэдний идэвх санаачилгад суурилсан байхыг чухалчилж байна. Тухайлбал, сарын аяны томоохон арга хэмжээ болох “Хүчээ нэгтгэе: Залуучуудын манлайлал” залуучуудын хөгжлийн үндэсний тавдугаар чуулган нь залуучуудын тулгамдсан асуудлыг судалгаа, дүн шинжилгээнд тулгуурлан хэлэлцэж, шийдвэрлэх арга замыг эрэлхийлэх орон зай, нөлөөллийн үйл ажиллагаа болох юм.

Чуулганыг Монгол Улсын Ерөнхий сайд, Залуучуудын хөгжлийн үндэсний зөвлөлийн тэргүүний ивээл дор Улаанбаатар хотод 08 дугаар сарын 20-ны өдөр зохион байгуулах бөгөөд салбар, орон нутгийн, төр, иргэний нийгэм, олон улсын байгууллагын 600 гаруй зочид, төлөөлөгч оролцоно.

Чуулганыг угтсан хэлэлцүүлгийг бүх аймаг, дүүрэгт зохион байгуулж, залуучуудын эрүүл мэнд, боловсрол, хөдөлмөр эрхлэлт, нийгмийн хамгаалал, нийгмийн оролцооны асуудлуудыг хэлэлцэж,  шийдлийг үндэсний чуулганы тунхаглалд тусгана.Хэлэлцүүлэгт идэвхтэй, ажил хэрэгч оролцсон залуучууд орон нутгаа төлөөлөн үндэсний чуулганд оролцох бөгөөд орон нутгийн залуучуудын дуу хоолой, байр суурийг үндэсний чуулганд хүргэж, оролцоог хангах чухал арга хэмжээ болох хэлэлцүүлэгт орон нутгийн залуучууд идэвхтэй, ажил хэрэгчээр оролцох хэрэгтэй.

Мөн иргэд, залуучууд, олон нийт, төрийн болон иргэний нийгмийн байгууллагууд, аж ахуйн нэгж, байгууллагууд, олон улсын байгууллагууд Та бүхнийг залуучуудын хөгжил, оролцоог дэмжих энэ сарын аяны арга хэмжээнүүдэд идэвх, санаачилгатай, бүтээлчээр оролцох, хамтран ажиллахыг урьж байна.