АН-ын тулган шаардалт

Энэ зуны улс төр болж Засагт хамтарсан намууд задрах дээрээ тулаад байна. Хоёр хоногийн өмнө УИХ дахь АН-ын бүлэг МАН-ын бүлгийндарга  С.Бямбацогтод мэдэгдэл хүргүүлэв. Энэхүү мэдэгдэлд “... үлдэж байгаа цөөн хоногуудыг ашиглан гэрээний хэрэгжилтэд анхаарч, төлөвлөсөн хууль, тогтоолын төслүүдийг хэлэлцэн батлахад саад учруулахгүй хамтран ажиллана уу” хэмээн дурджээ. Гэрээний биелэлтийг эргэн харах сануулгад МАН-ын бүлгийн дарга С.Бямбацогт “Эргэж харах нүүртэйгээр шийдвэрээ гаргаарай даа” хэмээн сануулсан тухай мэдээлэл бий.

АН-ын  бүлэг ээлжит хуралдаанаараа  хоёр намын хооронд байгуулсан “Харилцан итгэлцэл, хамтын ажиллагааны гэрээ”-ний хэрэгжилтийг хэлэлцээд “Хангалтгүй” гэж дүгнэсэн.  Анх тохиролцсон асуудлуудаас ердөө ганцхан нь хэрэгжсэн гэх. Тэр  хэрэгжсэн ганц ажил нь албан тушаалын томилгоо гэнэ.  МАН-ыг засгаас гаргах сануулга, шахалт  хүчээ авч эхэлж байгаа нь энэ мэдэгдлээр илэрч байна.  Хэрэв МАН засгаас гарвал  хоёр Энхболдын хоршин тоглолт  хөшгөө хааж байгаа нь тэр болно. Энэ хоёр амьдаа анхнаасаа л ил далд толгой хүзүү холбож Н.Алтанхуягийн Засгийн газрыг  “эв саналаа нэгтгэн” байж огцруулсан билээ.  Тэгээд орон зай, эрх мэдлийг хувааж хүртсэн нь одоогийн Засаглал. Харин тэр үед УИХ-ын гишүүн Ц.Нямдорж “АН бол хэзээнээс найдваргүй, яаж ч урваж шарваж мэднэ. Тиймээс адууны хулгайд хамт явах хэрэггүй” гэдгийг хатуухан сануулж байсан нь билээ. Нөхцөл байдал одоо түүний хэлснээр эргэж, Ц.Нямдоржид  ам асуулгах байдалд  хүрч байна.  МАН засагт залагдаж ирээд  хөөгдөж гарвал олны ярьдагаар “шившиг” гэгч тэр болох биз.  УИХ-ын гишүүн Я.Содбаатар саяхан телевизээр “АН-аас том том нулимстай, урт урт захидлыг илгээж байсан" гэж ярьж байна билээ.  Уйлж дуулаад байхаар нь л хамтарсан юм байх. Ардын намынхны анхнаасаа илгээж байсан мессеж  “Бид ард түмнээ бодсондоо л Засагт хамтрахаас өөр замгүй болж байна” гэсэн бас л нэг уйлагнаж улцагнасан өнгө  аясыг илэрхийлж байсан. За одоо хамтарчихлаа, ард түмнийхээ талд шийдвэр гаргуулаад болохгүй бүтэхгүй бүхнийг нь зогсоогоод, ёстой үзүүлээд өгөх байх” гэсэн хүлээлтэндээ харин ард түмэн хариулт авч чадаагүй л байна.  Баахан хуулийн төсөл гацааснаас хэтэрсэнгүй.

АН-ын МАН-д өгсөн мэдэгдэл бол үндсэндээ тулган шаардалт юм. “Хамтарвал хамтарсан шиг хамтар, эсвэл Засгаас гар” ийм л тулгалт тэдэнд ирж байна. Дургүй байгаа бол яв, дуртай байгаа бол дуулгавартай бай гэсэн сануулга. Уг нь энэ хоёр нам анх хамтрахдаа бас л баахан мөрөөдлийн жагсаалт гаргасан.  Тухайлбал, Үндсэн хуулинд өөрчлөлт оруулах асуудал байсан.  Аль С.Батболдын Засгийн газрын үеэс яригдсан Үндсэн хуулийн өөрчлөлт одоо хэр ажил хэрэг болоогүй явна. Эндээс харах ганцхан дүгнэлт бол Үндсэн хуулийг ээлжлэн эрх барьж байгаа энэ хоёр нам өөрчилж боловсронгуй болгож чадахгүй.  Зөвхөн өөрсдийгөө хуулиар хуяглахаас хэтрэхгүй.  Харин Үндсэн хуулийг  нийт ард түмний санал асуулга оролцоотой шийдвэрлэх ёстой гэдгийг нотлон харуулж байна.

Хоёр намын хамтын гэрээнд зааснаар Сонгуулийн нэгдсэн хуулийг батлах тухай байв.  Бас л таг чиг. МАН-ынхан энэ асуудлаар ард түмний санал асуулга явуулна гэж тогтоолын төсөл өргөн барьсан ч  чимээ алдарсан. Харин  Сонгуулийн нэгдсэн хуулийн төслийг боловсруулах үүрэг бүхий ажлын хэсгийн ахлагч УИХ-ын гишүүн, Хүнс хөдөө аж ахуйн сайд Р.Бурмаагийн мэдээллээр бол МАН-ын бүлгээс ирүүлсэн 40 орчим саналаас 32-ыг нь Сонгуулийн нэгдсэн хуульд тусгасан гэнэ. Талууд энэ хуулиар зөвшилцөлд хүрсэн ч МАН УИХ-ын сонгуулийг орон нутгийн сонгуультай хамт явуулахгүй гэснээс үүдэн бас гацаа үүсчихээд байгаа сурагтай.

Энэ мэтээр энэ хоёр нам үг хэлээ ололцохгүй, хамтарсан хагас жил гаруй хугацаандаа  хийж хэрэгжүүлсэн юмгүй байцгаана. Эцэст нь МАН хаалга хатавч руу жийгдэж эхэлж байгаа нь энэ.

УИХ дахь АН-ын бүлэг шийдвэрээ Гүйцэтгэх Зөвлөлдөө танилцуулна. Гүйцэтгэх Зөвлөлийн 31 хүн МАН-тай цаашид хамтрах эсэхийг шийднэ. Одоо ийм л сценари үргэлжилнэ.  АН-ын гишүүдийн дунд “Үлдэж байгаа жаахан хугацаанд хамтарснаараа хамтраад явъя” гэх санаа бодолтой хүн цөөнгүй байгаа бололтой. Гэхдээ л Засаг дахь МАН-ы орон тоо, албан тушаалд арааных нь шүлс асгарч байгаа хүн үүнээс ч олон байгаа байх.  Дуулдаж буйгаар үдэлтийн дараах Засгийн суудал хэдийнэ хуваарилагдаад  дуусчихсан, эзэн нь тодорхой болчихсон байгаа гэнэ шүү.  АН-ын мөн чанарын нэг нь энэ дээ.