Байгалийн сонин үзэгдэлээс: Дэлхийн гадаргуун 20%-ийг эзгvй цөл эзэлдэг

10. Хуй салхи нь галт тэргийг ч дээш “өргөн” чулуудах чадалтай. Асар богино хугацаанд vvсэх хуй салхи нь хvчирхэгээр эргэлдэн дэгдэхдээ хавь ойрт байгаа бvхнийг “хар гар” мэт устган агаарт хийсгэж орхидог. Тэгвэл 1995-1998 онд болсон 33 удаагийн хуй салхи нь дэлхийн дээд рекордод тооцогддог.

09. Цаг уурын тvvхэнд хамгийн өндөр халуун болох +58 хэм нь 1922.09.13-нд Ливийн Эль Азизия хэмээн газарт бvртгэгджээ. Тэгвэл хамгийн хvйтэн хэм нь -89. Энэ vзvvлэлт 1983.07.21-нд Антарктидын эрдэм шинжилгээний Дорнод станцад бvртгэгдсэн байна. Харин хvн амьдардаг хамгийн хvйтэн нутаг бол дөрвөн мянган хvн амтай Якут. Тэнд агаарын хэм -68 болтлоо буурдаг байна.

08. Дэлхийн гадаргуун 20%-ийг эзгvй цөл эзэлдэг.

07. Өндөрлөг газарт амьдардаг улс тvмэн хоол хvнсээ бэлтгэн, хийж идэхэд багагvй саадтай тулгардаг. Учир нь далайн тvвшнээс дээш 2000 метрт ус нь 93 хэмд буцалдаг. Тэгвэл Эверестэд хоол унд хийж идье гэвэл багагvй тэвчээр шаардагддаг. Тэнд ус 70 хэмд буцалдаг болохоор тэр.

06. Канзас мужийн Вичита хотын иргэд 2001 оны найман сард хулуугаар бороо орсны учрыг өнөөг хvртэл олоогvй л байна. 30 см-ын урттай хулууны навч Канзасын өмнөд хэсэг хоёр хоног тэнгэрээс унаж “бороо” болжээ. Хамрах хvрээний хувьд асар том нутагт энэ бороо орсон байна. Цаг уурчдын мэдэгдэж байгаагаар хуй салхи, хар салхи, торнадо зэрэг нь элдэв зvйлийг агаар хөөргөн цацсанаас ийнхvv бороо болон эргэж газарт буудаг гэнэ. Харин энэ тохиолдолд тэд ямар нэгэн тайлбар хийгээгvй байгаа аж.

05. Хамгийн өндөр бас томд тооцогддог усан хуй салхи 1898.05.16-нд болжээ. Австралийн Өмнөд Уэльсийн Идена хотод энэ vзэгдэл болсон байна. Тvvний өндөр нь 1528 метр байсан бол өргөн нь гурван метр байсан гэнэ.

04. Бамбалзуур намаг хамгийн хурдан нvvсэн тохиолдол бас байна. Энэхvv хурдан нvvлтийг ХХ зууны эхээр бvртгэжээ. Ирландын Каст Лер хотын ойролцоох томоохон хэмжээний намаг нэгхэн хоногийн дотор 1000 метр газарт нvvн шилжсэн нь гайхалтай vзэгдэл хэмээн vздэг байна.

03. Сэмжин vvл ихэнхдээ 8250 метрийн өндөрт байдаг. Тэгвэл ийм төрлийн нэгэн vvл 240.000 мерт “нисэж” байхыг шинжээчид тогтоож байсан гэдэг.

02. Хамгийн том зэрэглээ 1913 онд Арктикт vvсчээ. Фата Морган хэмээх уг зэрэглээ өргөрөгийн 120 хэмийг бараг бvхэлд нь хамарч байсан аж. Тэгвэл 1939 онд Исландын Спайфедльс Йокуль /1437 метр өндөр/ ууланд vссэн зэрэглээ 563 км газар нутгийг хамарч байв.

01. Хамгийн урт vгэлжилдэг цуурай Ирландад бий. Хэрвээ та Лох-Лейн нуурын дэргэдэх Каррантуилла уулын орой дээр гараад хамаг чангаараа орилох юм бол таны дуу хоолой 100 удаа давтагдан цуурайтах болно.   

Р.Слава slavaaldar@yahoo.com