Александра Бойкова: Монголд би заавал дахиж очно

ОХУ-ын шилдэг тамирчид энэ сарын 6-7-нд Монголын "Мөсөн өргөө"-нд уран гулгалтын үзүүлэх тоглолт хийсэн билээ. Тэдний нэг болох хосын төрлийн Европын аварга Александра Бойкова Монголын тухай сэтгэгдлээ блог дээрээ хуваалцжээ.

Монголын зах хязгааргүй хээр талд хийсэн миний бяцхан аялал

АЛЕКСАНДРА БОЙКОВА

Саяхан надад аялагч жуулчдын хөл бараг хүрээгүй, долоо хоногт Эрхүүгээс ганц, хоёр л нислэг очдог, дэлхийн хамгийн өвөрмөц орон Монголд очих аз тохиолоо.

Харамсалтай нь, би тэнд хоёрхон хоносон. Ажлын хуваарь тун шахуу, завгүй байсан ч та бүхэнд ярьж өгөх зүйл байгаа.
 

Мэдээж хэрэг эхлээд энэ орны тухай түүхийн талаар богинохон мэдээлэл өгье. Бараг бүх хүн Татар-Монголын дарлалын талаар мэднэ. Энэ улс цагтаа хүчирхэг, нөлөөтэй орон байлаа. Ази тивээс ганцхан Япон улс л Монголд эзлэгдээгүй үлдсэн гэдгийг дурдъя. Монголчууд хоёр удаа Японд халдан довтолсон ч усан флот нь хар салхинд өртөж, живээд Японы нутагт хүрж чадаагүй юм.  

Гэхдээ одоо энэ орон, ард түмнийх нь талаар мэдэхгүй хүн олон. Уг нь Монголын тухай мэдэж байх хэрэгтэй дээ. Монгол бол Хятадын гол нүүрс нийлүүлэгч. Маш том зэсийн нөөцтэй орон.

Хүн амынх нь талаар ярих юм бол 3,5 сая хүнтэй. Нийслэл Улаанбаатар хотод 1,6 сая хүн амьдардаг. Монголын газар нутаг асар том тул хүн амын нягтаршил бага, нэг квадрат, км газарт ердөө 2,1 хүн оногдоно. Гэхдээ надад хүнгүй газар мэт санагдаагүй.

Энэ аяллаар хангалттай их юм үзэж, мэдэж авах цаг надад гараагүй гэдгийг хэлье. Хоёр хоногийн аяллаас Монголын талаар төрсөн сэтгэгдэл гэвэл зах хязгааргүй уудам тал, өндөр шилэн байшин, гэр хосолсон хот, сонирхолтой соёл, гайхалтай түүх (нүүдэлчин амьдралын хэв маягаас шалтгаалан, түүхийн архитектур, уран зургийн дурсгал бараг үгүй), Ази Оросын өвөрмөц огтлолцол. Би Монголын тухай их юм мэдэхийн тулд дахин Улаанбаатарт баяртайгаар очих болно.

За ингээд, яриагаа эхэлье. Онгоцонд байхад л Монгол надад гүн сэтгэгдэл төрүүлж эхэлсэн. Хүчтэй салхитай байсан ч өргөн уудам тал нутгийг би дээрээс нь харж явлаа. Нэг ч зам, хот тосгон харагдахгүй байхаар нь эхлээд бага зэрэг шоконд орсон. Ингээд манай онгоц шууд л хээр талд газардсан. Нислэгийн зурвасын дэргэд адуун сүрэг давхиж, цаана нь хэдэн гэр харагдаж байлаа.
 

Харин дараа нь бид Нисэх буудлаас Улаанбаатар хүртэл маш сайхан, чанартай асфальт замтай гэдгийг мэдэж авсан юм. Замын эргэн тойрон үнэхээр үзэсгэлэнтэй. Заримдаа жижиг байшин, гэр тааралдах ч харин адуун сүрэг үргэлж байх юм. Энд буугаад өргөн уудам хээр талын цэвэр агаарыг цээж дүүрэн амьсгалж, зах хязгааргүй хээр талд гүйж, харайж, зугаалах хүсэл төрнө.

Нисэх буудлаас хот хүртэл 30-40 минут зарцуулсан. Харин хотод ороод иртэл төсөөлөхийн аргагүй түгжрэл эхэллээ. Хэрэв та Монголд очих гэж байгаа бол бүх хотыг дамнасан аймшигтай түгжрэлтэй гэдгийг санаж яваарай. Өдөр, шөнө, Пүрэв, Ням гараг ялгаагүй, үргэлж түгжрэлтэй байна. Бид 12 км зам туулах гэж 1,5-2 цаг зарцуулж байлаа. Тийм болохоор Улаанбаатарын ойролцоох түүх соёлын дурсгалт газруудыг үзье гэвэл эртнээс хэд хоног зарцуулахаа төлөвлөөрэй.

Мөн жолооч хөлсөлж авсан нь дээр шүү. Өөрсдөө машин баривал маш аюултай. Баруун зүүн, урд хойно гээд алхам бүрд чинь осол үүсэх нөхцөл байдал бэлэн байгаа шүү. Тиймээс энэ замбараагүй түгжрэлээр яаж явахаа мэддэг хүнтэй хамт явах хэрэгтэй. Замын хөдөлгөөнтэй холбоотой хөгжилтэй зүйлээс дурдвал замын голд замын цагдаагийн зогсох өндөрлөг байртай, Замын цагдаа нь ч байнга хашгарч, шүгэлдэж байх юм. Тэд маш хичээл зүтгэлтэй шүгэлдэх тул зочид буудлын 19 давхарт ч сонсогдож байв.

Улаанбаатар хотын хөшөө, баримал анхаарал татна. Орчин үеийн хөшөө, арт-объектоос гадна уламжлалт зэсэн хөшөөнүүдтэй. Хотын захад орших морины хөшөө маш их таалагдсан. Морин клубийн дэргэд байдаг байх гэж би таамагласан. Харамсалтай нь зураг гоё авч чадсангүй. Ер нь урлагийн бүх объект нь анхаарал татсан, дахин дахин үзэх хүсэл төрүүлнэ.

Улаанбаатарын нүүр царайг тодорхойл гэх юм бол Азийн соёлыг орос соёлтой хослуулсан хот гэж би эргэлзэхгүй хэлнэ. Хотын төв нь Бээжинтэй төстэй. Хотын захаар жижигхэн байшингууд, ЗХУ-ын үеийн барилгатай тун адил барилгууд, бүр гэр хүртэл байх юм.

Хотын төвд хятад стилийн саравч, модтой цэцэрлэг барьжээ. Энэ нь хотын иргэдэд чимээгүйд сууж, амрах, юм бодох, эсвэл өдрийн хоолоо идэхэд тустай.

Хятадын уламжлалаас би хятад ахмад настнууд өглөө олноороо дасгал хийж байхыг анзаарсан. Анх Шанхайд хараад их гайхаж байж билээ. Харин Улаанбаатарт хэдхэн цөөн хүн талбай дээрээ дасгал хийж байлаа.

Ази, Оросын соёл хосолсон нь дэлгүүрт тод ажиглагдана. Жишээ нь, нэг лангуун дээр Япон, Хятад, Солонгос жигнэмэг, Оросын вафли хамт байхыг харж болно. Монголын тараг, Оросын сүү, хөлдөөсөн дуриан жимс, зүссэн мөөг гээд л газар газрын зүйл хамтдаа.

Ингээд эцэст нь бага зэрэг зөвлөгөө өгье.

Нэгдүгээрт, Монгол эх газрын эрс тэс уур амьсгалтай тул өдөр нь +20 байснаа шөнө нь +3 болж сэрүүсдэг. Тиймээс хувцсаа бүгдийг нь аваад яваарай.

Хоёрдугаарт, онлайн орчуулагч авч яваарай. Учир нь орос, англиар ярьдаг хүн цөөхөн байсан. Банканд ч англиар бараг ярихгүй байлаа.

Гуравдугаарт, Оросын банкны карт Монголд үйлчилдэггүй юм байна. Хэрэв та евро, рубль авч яваа бол шууд чэнжүүдийн гудамжинд очиж, солиулсан нь дээр. Гадна талаасаа найдвар муутай харагдах ч өөр арга байхгүй. Тэнд л евро, рубль солиулдаг. Банкнаас өндөр ханштай ч өөр арга байхгүй. Харин та ам.доллартой бол ямар ч банканд солиулж болно.    

Дөрөвдүгээрт, Та мөнгөө амжилттай солиулж чадсан бол заавал GOBI-д очиж, дэлхийд шилдэг ноолууран хувцас худалдаж аваарай. Говь компанийн ноолуур Орост байдаг ч 2-3 дахин үнэтэй байдаг. Харин энд бол сонголт ихтэй, хямдхан юм.

Тавдугаарт, заавал монгол хоол идэж үзээрэй. Маш амттай шүү.

Сүүлд нь хэлэхэд хэрэв та адал явдал, шинэ сэтгэгдэл хүсэж байвал хээр талд анд явах, эсвэл говь цөлд очоод үзээрэй. Маш сайхан, сонирхолтой гэж хүмүүс ярьж байсан шүү.

Ер нь би Монголд дахин очно, гэхдээ нэг бус удаа. Энэ сайхан орныг сайн мэдэх, судлах цаг хүрэлцээгүй учир дахин дахин очно. Монголын соёлыг судалж, өргөн уудам хээр талаар адуу мал харангаа зүгээр л зугаалахыг хүснэм.

Би дахиж очно шүү.