УИХ-ын гишүүн Ё.Баатарбилэг Үндсэн хуулийн хэлэлцүүлэг хийлээ

Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төслийг Монгол Улсын Их Хурал хэлэлцэж байна. 2019 оны зургаа­дугаар сарын 18-ны өдрийн чуулга­ны нэгдсэн хуралдаанаар нэг дэх хэлэлцүүлгийг нь хийж, хуралдаанд оролцсон 62 гишүүний 61 нь буюу 98.4 хувь нь хэлэлцэх нь зүйтэй гэж дэмжсэн. Харин төслийн хоёр дахь хэлэлцүүлэг маргааш эхэлнэ. Тиймээс Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төслийн хүрээнд Монгол Улсын Их хурлын гишүүн, Засгийн газрын гишүүн, Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын сайд Ё.Баатарбилэг Архан­гай аймгийн Төвшрүүлэх, Цэнхэр, Эрдэнэбулган сумд буюу өөрийн тойргийн иргэдтэй уулзаж, төслийн хэлэлцүүлгийг хийлээ.  Хэлэлцүүлэгт айм­гийн ИТХ-ын дарга Б.Өсөхбаяр, Засаг дарга Ц.Мөнхнасан нар оролцов. 

Хэлэлцүүлэгт Хууль зүйн байн­гын хорооны ахлах зөвлөх М.Үнэнбат оролцож, Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төслийг танилцуулсан юм. Төслийн танилцуулгын дараа иргэд өөрсдийн сонирхсон асуултыг асууж, хариулт аван, зарим иргэдийн саналыг бичгээр авав.  Иргэд Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийг дэмжиж байгаа гэдгээ хэлцгээж байв. Иргэдийн зүгээс Ерөнхийлөгчид нэр дэвшигчийн насны хязгаар нь 55 бус 50 нас байхаар тусгах нь зөв гэж байв. Учир нь 55 настай хүн нэр дэвшиж, зургаан жилийн хугацаатай нэг удаа сонгогдсоноор хийх ажлын бүтээмж бага байна. Тэтгэвэртээ гарах гэж байгаа хүнийг заавал Ерөнхийлөгч болгох шаардлагагүй гэв. Зарим иргэдийн зүгээс 55 насны босго нь эмэгтэйчүүдийн сонгох, сонгогдох эрхийг хөндөж байна гэсэн юм. Монгол эмэгтэйчүүдийн тэтгэвэрт гарах нас нь 55 байдаг. Тиймээс насны босгыг бууруулах саналтай байна гэдгээ хэлж байлаа.

Мөн Хотын эрх зүйн байдлыг тодорхой болгож, аймгийн төвүүдийг хотын статустай болгох санал хэллээ. Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн удаах хэлэлцүүлгүүдээр Ерөнхий сайд дангаараа Монгол Улсын Их Хурлын гишүүн байх хэрэгтэй. Тэгж гэмээнэ “Давхар дээл”-ийг бүрэн тайлна. Үндсэн чиг үүргийн яамдын сайд нарыг заавал Монгол Улсын Их Хурлын гишүүн байх шаардлагагүй гэж байлаа. Одоогийн эмх замбараагүй Засгийн газрын бүтцийг оруулж ирсэн нь зөв гэдгийг иргэд хэлж байсан юм. 

Түүнчлэн орон нутгийн иргэд суманд намчирхал, талцал их байгаа тул Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтөд багтсан сумын Засаг даргыг иргэд сонгох заалтыг дэмжиж буйгаа илэрхийлж, сонгогдсон сумын Засаг дарга багийн Засаг дарга нараа томилохдоо тал тохой таталгүй, боловсролтой, ажил хийх хүнийг томилдог байхаар журамд оруулж өгөхийг хүсэв. Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүнийг есөн жилээр нэг удаа томилох заалтаа эргэж харахгүй бол улс төрийн захиалгын хүн орж ирээд хууль зөрчсөн шийдвэр гаргадаг болох вий гэдэг болгоомжлолыг ч хэлж байсан юм.

Сум, дүүргийн иргэдийн Төлөө­лөгч­дийн Хурал хуулиар тогтоосон хязгаарын хүрээнд өмчийн болон татвар тогтоох эрхтэй байна гэж нэмэлт, өөрчлөлтийн төсөлд тусгасан асуудлаа эргэн харах хэрэгтэй гээд сум татвар тогтоох боломжгүй гэдгийг зарим иргэд хэлж байлаа. Түүнчлэн ёс зүй, хариуцлага алдсан Их хурлын гишүүдэд хариуцлага тооцох заалтыг заавал Үндсэн хуульд суулгаж өгөхийг захилаа. Ерөнхий сайд нь кабинетаа өөрөө бүрдүүлэх эрх олгох нь зөв ч цаашид дарангуйлагч Ерөнхий сайд бий болох вий гэдгийг сайтар нягтлахыг санууллаа. Мөн Улсын дээд шүүхийн шүүгч нарын томилгоо 12 жил биш найман жил байх нь зөв гэв. Хэрэв 12 жилийн хугацаагаар томилогдвол хугацаандаа тааруулж ааш аяг гаргаж ажилладаг байдал арилахад дэм болно гэдгийг онцолж байлаа. Монгол Улсын Их Хурлын гишүүн Ё.Баатарбилэг, Монгол Улсын Их Хурлын Хууль зүйн байнгын хорооны ахлах зөвлөх М.Үнэнбат нар иргэдийн асуултад хариулт өглөө.