Л.Наранбаатар: З.Энхболдыг гурван үндэслэлээр нотлох баримттай шалгуулна

УИХ-ын дарга асан, Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын даргаар ажиллаж байсан, одоо АН-ын даргын ахлах зөвлөх хийж байгаа З.Энхболдтой холбоотой асуудлаар эдийн засагч Л.Наранбаатар мэдээлэл хийлээ.

Тэрбээр “З.Энхболд нь төрийн өндөр албан тушаалын эрх мэдлээ ашиглан өөрийн хамаарал бүхий компаниудаар дамжуулж нийтийн эрх ашгийг хохироосон байж болзошгүй гэх асуудлыг АТГ, ТЕГ, Улсын ерөнхий прокурорын газарт өгөхөөр материалуудаа бэлдэж авчирлаа. Энэ асуудалтай холбоотой гурван нотлох баримтыг ярина. Тодруулбал, “Страто”, “Хишиг арвин”, “Суруга Монгол” компанитай холбоотой асуудал яригдана” гэдгийг онцлоод баримтуудаа дэлгэлээ. Нэгдүгээрт, “Страто” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирлаар А.Баттүшиг гэдэг хүн ажилладаг. З.Энхболдын төрсөн дүү З.Хишигтогтох нь “Страто” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал А.Баттүшигтэй хамт хоёр компанийг эзэмшиж байна. Энэ хоёр компанийн нь гүйцэтгэх захирлаар А.Баттүшиг бас ажилладаг юм байна. Эдгээр компани нь нэг оффистой. З.Хишигтогтох, А.Баттүшиг нар нэг өрөөнд ажилладаг. Би үүнтэй холбоотой мэдээллийг өмнө нь хэлсэн боловч “З.Энхболдыг гүтгэсэн” хэмээж, З.Энхболд өөрийн хувийн хонгил руугаа намайг түлхэхийг оролдсон. З.Энхболд, З.Хишигтогтох, А.Баттүшиг нарын хамаарал бүхий “Страто” ХХК нь хууль зөрчсөн олон үйлдлийг хийсэн байна.

 “Страто” ХХК-тай холбоотой хоёр дахь баримт гэвэл уг компанийг З.Энхболд байнга өмгөөлдөг. Тус компанийн татварын маргааны асуудлыг жишээ болгож тайлбарлая. Тус компанийн С.Баярмаа гэх хуульч Үндсэн хуулийн цэцэд хандаж ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөрийг тэглүүлсэн үйл явцаас харах юм бол Монгол Улсын эдийн засагт асар их хохирол учруулж болохуйц гэмт үйлдэл хийгдсэн байна. Үүнийг З.Энхболд ЕТГ-ын дарга байхдаа хамгаалж ярьж байсан. Энэ үедээ худал мэдээлэл өгсөн учраас хариуцлага хүлээх хэрэгтэй. Ямар худал мэдээлэл вэ гэхээр ашигт малтмалын татварт олборлолт хийхэд таван хувь, баяжуулаад цааш зарахад тус бүр таван хувийн татвар гээд нийт 15 хувийн татвартай боллоо гэдэг зүйлийг Ерөнхий сайд асан Д.Бямбасүрэн гуайгаар яриулаад маргааш нь ҮХЦ дээр унагаад үндсэндээ Монгол Улсын АМНАТ-ыг бүхэлд нь тэглэсэн. Энэ татвараар жилд 1.3 их наяд төгрөг улсад орж ирдэг бол үүний бараг тал нь бидэнд өв болж үлддэг, орон нутгийн хөгжилд зарцуулагддаг. Үндсэн хуульд зааснаар “Байгалийн баялаг ард түмний өмч” гэдгийг хэрэгжүүлж байгаа гол зүйлийг ийнхүү байхгүй болгосон. Асуудлыг судлаад үзэхээр “Страто” ХХК нь тухайн үед АМНАТ болон НӨАТ төлөөгүйн улмаас Сангийн яаман дээр маргаан үүсгээд, С.Баярмаа гэх хуульчаар дамжуулж ҮХЦ-д гомдол гаргаад, цэц маш хурдан уг асуудлыг шийдсэн байгаа юм. Энэ асуудлыг салбарын эдийн засагчийн хувьд би судалж үзээд тухайн үед мэдээлэл хийж байсан. Улмаар Сангийн яам, бусад УИХ-ын гишүүд соргогоор хүлээж авч буцаад уг хуулийг тэр даруй сэргээсэн байдаг. Ингэснээр “Страто” ХХК-ийн 3.2 тэрбум төгрөгийн татварыг тэглүүлэхийн төлөө уг сууриар нь АМНАТ-ыг тэглүүлсэн бусармаг үйл явдал зогссон юм. Үүнийг дэлгэсний төлөө З.Энхболд дахин намайг цагдаад өгч, хувийн хонгилоороо оруулах гэж оролдсон. З.Энхболд цагдаа, шүүх, прокурорт өөрийн хувийн хонгилтой болсон гэдгийг ойлгосон. Тодорхой хэлбэл, З.Энхболдын эхнэр н.Бат-Өлзий гэдэг хүн байгаа. Ямар ч засаг солигдсон энэ эмэгтэй Хууль зүйн яаманд газрын даргаар ажилладаг. Эрхүүгийн хуулийн сургууль төгссөн. Түүнтэй хамт төгссөн хэсэг хүмүүс нь З.Энхболдын хувийн хонгилыг үүсгэж, ажиллуулж байна. Зөвхөн намайг ч биш 3.Энхболдыг шүүмжилсэн жирийн иргэдийг энэ хувийн хонгилоороо оруулж хэлмэгдүүлж байгаа учраас та бүхэнд онцолж хэлээд байна.

Дараагийн асуудал нь, хууль бусаар татварын тогтворжуулалтын гэрээг “Страто” компанид олгосон байна. Татварын тогтвор­жуу­лалтын гэрээ гэдэг бол одоо байгаа татвараас татвар нэмэгдэх юм бол төлөхгүй, харин татварыг тэглэх юм бол татвар төлөхгүй байх зохицуулалтаар явагддаг. Импорт, Гааль, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвар, АМНАТ гэсэн дөрвөн татварт татварын тогтворжуулалтын гэрээг хийжээ. Татвар төлөхгүйг хичээдэг, хүчтэй улс төрийн лоббитой компани юм. З.Энхболдын хамаарал бүхий хоёр дахь компани бол “Хишиг арвин” ХХК юм. “Ардчилсан хүчний холбоо”-г З.Энхболдтой хамтран үүсгэн байгуулагчдын нэг Н.Тулгат нь “Хишиг арвин” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирлаар ажиллаж байжээ. Хамаарал бүхий энэ компани нь 2013 онд “Эрдэнэс-тавантолгой “ХК-ийн хөрс хуулалтын ажлын тендерт шалгараад явж байхад нь Н.Тулгат гүйцэтгэх захирлаар томилогдсон байна. Улмаар “Хишиг арвин” компани 2013 оноос хойш Эрдэнэс-тавантолгой ХК-иас хамгийн багадаа гурван их наяд төгрөгийн орлого олсон. Үүнд аудит явуулахыг шаардаж, холбогдох газруудаар нь шалгуулахыг хүсэж байна.

З.Энхболдын хамаарал бүхий гурав дахь компани бол “Суруга Монгол” ХХК. “Улс төрийн нөлөө бүхий этгээдүүд Япон улсын 87 настай иргэнийг хилсээр яллаж, улмаар нутаг буцаагаад “Суруга Монгол” ХХК-ийг дээрэмдэж авсан. Тус компанийн эзэмшиж байсан газар дээр “Хүннү 2222” гэдэг хороолол баригдсан. Энэ хорооллын 101, 102, 103, 104, 115 дугаар байрны наймдугаар давхрууд нь бүхэлдээ З.Энхболдын төрсөн дүү З.Хишигтогтохын нэр дээр байна. Багадаа 4-5 тэрбум төгрөгийн үнэлгээтэй орон сууцнууд юм. Ямар эх үүсвэрээр эдгээр байрыг авсан асуудлыг шалгаж нягтлах хэрэгтэй байна” гэдгийг эдийн засагч Л.Наранбаатар хэлээд “Страто” компани нь ТЭЗҮ дээр батлагдсан үйл ажиллагаанаасаа тэс өөр хууль зөрчсөн үйл ажиллагаа явуулж байгааг мэдээллийнхээ төгсгөлд онцолж ярилаа. Ийнхүү дээрх гурван хамаарал бүхий компаниар дамжуулж төрийн өндөр албан тушаалтан эрх мэдлээ урвуулан ашиглаж, ард түмний эрх ашигт хохирол учруулсан байж болзошгүй хэмээн үзэж шалгуулах хүсэлтээ холбогдох байгууллагуудад өгч байгаа аж.