Theguardian: Хийн хоолой Монголын Оросоос хараат байдлыг нэмэгдүүлнэ

Зүүн хойд Ази дахь ардчиллын хавчигдсан цэг болох  Монгол Улс Украины дайны дараа барууны эсрэг хамтын ажиллагааны гурвалжин байгуулах гэсэн авторитар хөрш болох Орос, Хятадын  шахалтад ороод байна. Тус улсын Соёлын сайд Чинбатын Номингийн хэлснээр, Монгол Улс төвийг сахих бодлогыг тууштай баримталж, эдийн засгаа төрөлжүүлэх бодлоготой хослуулан соёлын өвөрмөц байдал, харьцангуй шинэ тусгаар тогтнолоо хадгалан үлдэхээр хичээж байгаа аж.

1990 он хүртэл ЗХУ-ын дагуул улс байсан, эдийн засгийн  хувьд Хятадаас ихээхэн хамааралтай Монгол Улс болгоомжтой алхах хэрэгтэй болжээ. Францаас гурав дахин том газар нутагтай боловч ердөө 3.5 сая хүн амтай, тус улсын хүн амынх  тал хувь нь нийслэл Улаанбаатартаа амьдардаг.

Монгол Улс  НҮБ-ын томоохон санал хураалтад түдгэлзсэн санал өгснөөр  Украины талаар тодорхой байр суурь илэрхийлэхээс  бултсан. Энэ бүхэн бага насныхаа дөрвөн жилийг Монголын Эрдэнэт хотод Зөвлөлтийн уул уурхайн мэргэжилтний хүүгийн хувиар өнгөрүүлсэн Украины Ерөнхийлөгч Владимир Зеленскийн урмыг хугалсан нь дамжиггүй.

Зүүн Английн их сургуулийг төгссөн Номин  “Манайх түдгэлзсэн санал өгсөн нь геополитикийн байршлаас шалтгаалж гаргасан шийдвэр байсан. Бид олон тулгуурт олон улсын харилцааг хөгжүүлэх боломжийг олгодог гуравдагч хөршийн бодлоготой. Бидний бүрэн эрхт байдлыг хөршүүд маань ч хүндэтгэсээр ирсэн. Гэхдээ ардчилал бол биднийг цааш хөгжүүлэхэд түлхэц болох хөшүүрэг” гэв.

Монголчуудын 60 гаруй хувь нь 35-аас доош насныхан. Залуучууд Монгол Улс хөршүүдтэйгээ харилцах харилцаанаас бус Монголын өөрийнх нь хөгжлөөр тодорхойлогддог гэж үздэг. Гэсэн хэдий ч дайн удаан үргэлжилбэл Монголын улс төрийн туйлын чиг баримжаа дахин хөндөгдөж магадгүй. Ялангуяа Хятад, Орос хоёр удаан хугацаанд яригдаж байсан барууны эсрэг эвслийг байгуулж чадвал Монгол хоёр хүчирхэг хөршөөсөө өөр оронтой харилцахад хэцүү болно. 

ОХУ Украинд түрэмгийлсэнээс хойш дөрөв хоногийн дараа Монголын газар нутгийг дамжин өнгөрөх байгалийн хийн хоолойн гэрээг урагшлуулахаар харилцан ойлголцлын санамж бичигт  хоёр улсын холбогдох хүмүүс гарын үсэг зурсан. Энэ үйл явдал нь  Монгол Улс бодит байдал дээр Хятад-Орос гэсэн хувилбарыг аль хэдийн сонгосон гэдгийн илрэл гэж үзэх ч хүмүүс байгаа юм.

Энэ хоолой нь Сибирийн Ямал ордоос хийг авч, Хятадад шинэ зах зээл олох боломжийг олгох замаар Монголын Оросоос хараат байдлыг нэмэгдүүлнэ. Далайд гарцгүй Монгол Улсын хувьд цар тахлын  улмаас Хятад хилээ удаан хугацаагаар хаасан нь хүндхэн туссан. Номин Засгийн газар нь өмч хувьчлал, аялал жуулчлал, уур амьсгал, хөдөөгийн хөгжлийн бодлого зэрэг өргөн хүрээтэй эдийн засгийн бодлогод ихээхэн хэмжээний хөрөнгө оруулалт хийсэн бөгөөд энэ нь ирэх 20 жилийн хугацаанд эдийн засгаа төрөлжүүлэх боломжийг олгоно гэдгийг онцолж байв. Өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард монгол залуус инфляц тэдний амьдралд нөлөөлж байгааг эсэргүүцэн гудамжинд гарч жагссан.

Номин өөрийн улсын томоохон хувийн телевизүүдийн нэгийг хариуцаж байхдаа “Бидэнд чөлөөт хэвлэл мэдээлэл, ардчилал бий. Хар, цагаанаас эхлээд бүхий л төрлийн хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлтэй байх боломж  бидэнд байгаа нь Монголын нэг сайхан зүйл юм. Ардчилал, үг хэлэх эрх чөлөө нь манай нийгмийг амьд, шулуун шударга байлгадаг” хэмээж байв.

Номингийн тодорхойлсон хамгийн том асуудал бол эцэг эхчүүд хүүхдүүдээ хотод сургах хүсэлтэй байдгаас үүдэлтэйгээр нүүдэлчин амьдралын хэв маягаас хөндийрч буй явдал аж. Нүүдэлчдийн сэтгэлгээний гол цөм нь байгаль дэлхийгээ дээдлэх, эрс тэс цаг агаарт амьдрах ухаан, хөршийн харилцаанд оршдог гэдгийг тэрбээр онцлов.

Ц:ДАВААСАМБУУ

Эх сурвалж: Өглөөний сонин