“Трио” киногоор дамжуулж “МОНГОЛИЗМ” гэх доромж үгийг хална

Соёлын тэргүүний ажилтан, жүжигчин Д.Баттөмөрийн найруулж, гол дүрд нь тоглосон “Трио” уран сайхны киноны уран бүтээлчдийг Нэгдсэн үндэстний байгууллага (НҮБ) урьж, Швейцарийн Женев хот дахь НҮБ-ын байранд тус киног гаргахаар сонгосон байна. Олон улсын А зэрэглэлийн хоёр ч наадмаас шилдэг уран бүтээлийн шагнал аваад буй "Трио" киног ийнхүү НҮБ-ын индрээс дэлхийд танилцуулах болсон нь цаанаа нэгэн том зорилгыг агуулжээ. Энэ нь Олон улсад албан бусаар “МОНГОЛ, МОНГОЛИЗМ” гэж доромж утгаар хэрэглэгддэг үгийг дурдсан утгаар ашиглахыг болиулах НҮБ-ын тогтоол гаргуулахаар явдал аж.

Энэ талаар өнөөдөр (2023.03.17) “Трио” уран сайхны киноны найруулагч Д.Баттөмөр, Монголын дауны холбооны тэрүүн В.Ганзориг нар мэдээлэл хийсэн юм.

Монголын дауны холбооны тэргүүн В.Ганзориг "НҮБ-аас санаачлан жил бүрийн гуравдугаар сарын 21-ний өдрийг "Дэлхийн дауны өдөр”  болгон тэмдэглэдэг. Энгийн хүмүүс хос 23 хромсом буюу нийт 46 хромсомтой байдаг бол дауны хамт шинжийн гол онцлог нь илүү хромсомтой буюу ихэвчлэн 21 дэх хромсом нь хоёр биш 3 байдаг гэсэн үг.

Дауны хам шинж нь өвчин биш. Өвчин бол халдварладаг, эдгэрдэг зүйл байдаг бол дауны хам шинж нь эр, эм өнгөн эс анх бүрэлдэж байхад гардаг билогийн санамсаргүй алдаа, яагаад илүү хромсом үүсдэг нь одоо хүртэл тогтоогдоогүй.

Дауны хам шинжтэй хүмүүсийн бусдаас гол ялгаатай нь IQ буюу оюун санааны хувьд тодорхой хэмжээний хоцрогдолтой байдаг. Дотроо хурц, хөнгөн хэлбэрийн түвшинтэй. Зарим нь энгийн хүүхдүүдээс ялгарахгүй. Ийм хүүхдийг оюуны хоцрогдолтой гэж шууд дүгнэж болохгүй" гэв.
 

Тэрээр үргэлжлүүлэн "Манай холбоо байгуулагдаад 20-иод жил болж байна. Ирэх 7 хоногт багаараа НҮБ-ын Женев дэх төв оффис руу явах гэж байна. Яг одоо НҮБ дээр дэлхийн 190 улс оролцсон Хүний эрхийн зөвлөлийн 52-р хурал болж байгаа.

Энэ арга хэмжээний дундуур Монгол Улс анх удаа бие даасан хэлэлцүүлэг өрнүүлж, “Трио” киногоо гаргах албан ёсны зөвшөөрлийг НҮБ-аас авч чадсан. Үүнийг Монголын кино урлаг, иргэний нийгэм, төр-хувийн хэвшлийн түүхэнд онцлох түүх бүтээж байгаа үйл явдал гэж хэлмээр байна. 

Учир нь, Англи, Франц болон гадаадын улсуудад бие биеэ доромж утгаар хэлэхдээ “Монголизм” гэдэг байдлаар ярьдаг. Үүнийг зарим нь “Монгол гэдэг нэрээсээ ичиж ёстой юм уу, албан бус хэрэглээнд байгаа үгийг бид өөгшүүлж гаргаж ирж байгаа нь зөв юм уу, мартагнуулаад үлдээх ёстой юм биш үү” гэх мэтээр ярьж, хэлдэг. Гэхдээ бид өөрсдөө Монголд байдаг учраас үүнийг анзаарахгүй байгаа юм. Гадаадад байгаа монголчуудын хувьд албан бусаар дээрх үгийг маш их хэрэглэдэг нь анзаарагддаг. Хамгийн сүүлийн жишээгээр “Формула-1”-ийн Голландын нисгэгч залуу микрофоноо нээлттэй байгааг мартаад, хараалын үг хэлэхдээ “Монголизм” гэж бухимдлаа илэрхийлсэн нь дэлхий даяар цацагдан, нэлээд асуудал болж байсан. Энэ явдалд манай Элчингийхэн анхаарал тавьж, хөөцөлдсөнөөр НҮБ-д хандаж, уучлалт гуйлгуулж байсан.

Францын алдартай реппер дууныхаа үгэнд дээрх үгийг хэрэглэж, сенсаци үүсгэж байсан. Одоог хүртэл Испанид “Монгол” гэх сэтгүүл байдаг. Энэ нь хүмүүсийг ёжилж, доромж өнгө аястай зүйлс бичдэг сэтгүүл. Монголын дауны холбоо, киноны уран бүтээлч, бидний туулийн зорилго бол энэ зүй бус хэрэглээг дэлхий даяар халахаар ажиллаж байгаа. Энэ бол тийм амар ажил биш. Гэлээ гэхдээ Монголын дауны холбоо, Монгол Улс маань дэлхийд манлайлан ажиллаж эхэлж байгаад таатай байна.

Дэлхийн 7 тэрбум гаруй хүний 1 тэрбум нь ямар нэгэн байдлаар хөгжлийн бэрхшээлтэй байна. Үүнээс 200 сая хүн оюун санааны хөгжлийн бэрхшээлтэй гэгддэг. Энэ дундаас ойролцоогоор 5-6 сая хүн дауны хам шинжтэй гэж одоогоор тоологдож байгаа. Өөрөөр хэлбэл, дэлхийн таван сая хүний өмнөөс Монгол Улс Олон улсын хамтын нийгэмлэгийн тавцан дээр тэргүүлэх байр суурьтай ажиллаж эхэлж байгааг баяртайгаар хэлье.

Одоог хүртэл “Монголоид, Монголизм” гэдэг үгийг доромж утгаар хэрэглэхийг хориглосон зөвлөмж гарч байгаагүй. Бид “Трио” киног гурван жилийн өмнө хийж эхэлсэн. Ингэхдээ бид ГХЯ-ны архив, Улсын үндэсний төв архив, НҮБ-ын архивуудыг шүүж үзсэн. Тогтоол гарч байгаагүй юм билээ. Харин 1965 онд ДЭМБ-ын 18 дугаар хурал дээр Монгол улсын Туваан гэдэг төлөөлөгч индэр дээрээс босч, асуулт асуугаад “Монгол” гэдэг үгийг доромж утгаар хэрэглэхийг болиулмаар байна гэж ярьсан нь протоколд үлдсэн байсан. 

Одоо бидний хамгийн том зорилго бол энэ асуудал дээр НҮБ-ын тусгай тогтоолыг гаргуулах чиглэлд төвлөрч байна. 

Ирэх 7 хоногт Женевт болох НҮБ-ын Хүний эрхийн хурлын үеэр энэ санаагаа протоколд оруулна. Дээрээс нь ирэх арваннэгдүгээр сард Парист болох ЮНЕСКО-ийн хурал дээр адил арга хэмжээ зохион байгуулахаар төлөвлөж байна.

Эцсийн зогсоол нь арванхоёрдугаар сарын 03-нд болдог "Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн эрхийг хамгаалах өдөр"-өөр бид НҮБ-ын төв байр буюу Нью Йорк дахь оффист очиж, ажиллах явдал. Үүн дараа бид Женевт ирж, тусгай тогтоол гаргуулахыг зорьж байна" хэмээн онцлон тэмдэглэлээ.