НОМХОН ДАЛАЙН НАТО: АНУ “AUKUS” эвсэлд шинэ улсуудыг татах хүсэлтэй байна

AUKUS эвслийн гишүүд (Австрали, Их Британи, АНУ) тус холбоотой хамтран ажиллах сонирхолтой орнуудтай хэлэлцээ хийж байна. Цаашилбал, AUKUS-тай харилцах боломжит түншүүдийн ирээдүй нь тэдний холбоонд авчрах ашиг тусаас хамаарна гэж Цагаан ордны Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн Энэтхэг-Номхон далайн бүсийн асуудал хариуцсан зохицуулагч Курт Кэмпбелл ярьжээ. АНУ AUKUS-ийн үндсэн дээр Ази-Номхон далайн бүс нутагт Хятадыг тогтоон барих НАТО-гийн блокийг бий болгоно гэж шинжээчид үзэж байна.

AUKUS эвслийн гишүүд (Австрали, Их Британи, АНУ) тус холбоотой хамтран ажиллах сонирхолтой хэд хэдэн улстай хэлэлцээ хийж байгаа тухай Цагаан ордны Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн Энэтхэг-Номхон далайн бүсийн асуудал хариуцсан зохицуулагч Курт Кэмпбелл Вашингтоны Стратегийн болон олон улсын судалгааны төвд үг хэлэхдээ мэдэгдэв. Тэрбээр “Бид сонирхсон хэд хэдэн оронтой яриа хэлэлцээ хийж байна. Үнэнийг хэлэхэд асуудал зөвхөн эдгээр орнуудаар хязгаарлагдахгүй. Улс орнууд үүнийг сонирхож байгаад бид баяртай байна. Энэ бол эерэг зүйл юм. Бид энэ асуудал дээр зохих ёсоор ажиллах болно” гэлээ.

Албаны хүний хэлснээр, AUKUS-тай хамтран ажиллах боломжит түншүүдийн ирээдүй нь тухайн салбар дахь нэгдэлд авчрах ашиг тусаас хамаарах аж. Цагаан ордны Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн Энэтхэг-Номхон далайн бүсийн асуудал хариуцсан зохицуулагч Курт Кэмпбелл “Энэ нь хэт авианы технологи, кибер аюулгүй байдал эсвэл шумбагч онгоцны эсрэг хамгаалалт байж болно. Гол нь таны санал болгож буй зүйл, түүнийг бодитой, үр ашигтайгаар хийж чадах эсэх нь чухал байх болно гэж би бодож байна. Тиймээс бид зөвхөн онолын түншлэлээс гадна батлан хамгаалах чадавхыг нэмэгдүүлэх практик, бодит хүчин чармайлтыг сонирхож байна” гэжээ.

АНУ-ын Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн төлөөлөгч хамтын ажиллагааны хэлэлцээ хийж байгаа улсуудын нэрийг дурдаагүй ч сонирхогч улс олон байгаа гэв.

ABC телевиз мэдээлэхдээ “Өмнө нь Канад, Шинэ Зеланд улс (АНУ, Их Британи, Австралийн хамт “Таван нүд” тагнуулын эвслийг бүрдүүлдэг) түншлэлийн хөгжлийн шинэ шатанд AUKUS-д нэгдэх сонирхолтой байгаагаа илэрхийлсэн” гэжээ. Мөн Конгрессын судалгааны алба энэ сарын 20-нд Канад, Шинэ Зеландаас гадна АНУ-ын Батлан хамгаалах яам болон Төрийн департаментыг олон шинжээчийн санал болгосны дагуу Японы зардлаар AUKUS-ийг өргөжүүлэх чиглэл өгөх талаар хэлэлцэж магадгүй гэсэн тайланг нийтэлжээ.

Тодорхой зорилтууд

Сануулахад, АНУ, Их Британи, Австралийн удирдагчид 2021 оны есдүгээр сард AUKUS эвслийг (англи хэл дээр эдгээр улсын нэрийн эхний үсгээр нэрлэсэн) байгуулснаа зарласан. Нэгдлийн хүрээнд мужууд цэрэг, цэрэг-техникийн хамтын ажиллагаагаа гүнзгийрүүлэхээр төлөвлөж байгаа бөгөөд энэ нь Энэтхэг-Номхон далайн бүс нутагт энх тайван, тогтвортой байдлыг дэмжих ашиг сонирхолд нийцэж байна.

AUKUS-ийн хүрээнд хийсэн анхны санаачилга бол Австрали цөмийн шумбагч онгоц бүтээх технологид нэвтрэх гэрээ байсан юм. Шинэ цөмийн шумбагч онгоцыг Вашингтон болон Лондоноос хүлээн авсан технологийг ашиглан Австралийн усан онгоцны үйлдвэрүүдэд барих болно гэж таамаглаж байна.

Хятад улс AUKUS-ийг бий болгосныг удаа дараа шүүмжилж байсан юм. Цөмийн шумбагч онгоц бүтээх технологийг Канберра руу шилжүүлэх нь зөвхөн зэвсгээр хөөцөлдөх явдлыг өдөөж, бүс нутгийн тогтвортой байдалд сөргөөр нөлөөлнө гэж Бээжингийн төлөөлөгчид тэмдэглэжээ. Гэсэн хэдий ч Вашингтон энэ байр суурийг эрс үгүйсгэж буй. Тиймээс 2023 оны гуравдугаар сард АНУ-ын Ерөнхийлөгч Жо Байден “Хятад улс AUKUS эвсэлд түрэмгийллийг харсан эсэх нь хамаагүй” гэж мэдэгджээ.

Тэгвэл ОХУ-ын Гадаад хэргийн яам “AUKUS-ыг байгуулсан нь цөмийн зэвсгийг үл дэлгэрүүлэх гэрээг бэхжүүлэхэд хувь нэмэр оруулахгүй бөгөөд Австралид цэргийн цөмийн дэд бүтцийг байрлуулах урьдчилсан нөхцөлийг бүрдүүлж байна” гэв. AUKUS-ийг Ази, Номхон далайн бүс нутагт НАТО-гийн нөлөө үзүүлэх хэрэгсэл болгон байгуулж байгааг Москва анхааруулжээ. Тодруулбал, Оросын Гадаад хэргийн сайд Сергей Лавров 2022 оны наймдугаар сард үүнийг онцолсон аж.

Оросын Гадаад хэргийн сайд “Зөвшилцөл, харилцан хүндэтгэлийн үндсэн дээр ажилладаг Зүүн өмнөд Азийн орнуудын холбооны (АСЕАН) нээлттэй хэлбэр нь АНУ болон түүний хамгийн ойрын холбоотнуудын үйл ажиллагаанд нарийн бүлгийн бүтэц, тэр дундаа цэрэг, зэвсгийг бий болгоход чиглэсэн үйл ажиллагаанаасаа болж заналхийлж байна. Мөн AUKUS гурвалтай адил улс төрийн чиг баримжаатай. Энэтхэг-Номхон далайн бүс нутагт НАТО-гийн ашиг сонирхлыг хангахын тулд энэ блокийг ашиглах хандлага ажиглагдаж байна. НАТО-гийн гишүүд үүнийг нуудаггүй” гэсэн байна.

АНУ Япон, Шинэ Зеланд, Австрали улсыг Ази, Номхон далайн бүс нутагт НАТО-гийн цэргийн дэд бүтцийг өргөжүүлэх, нийлүүлэлтийн зохих сүлжээг бий болгох зэрэг үйл ажиллагаа нь хүчтэй татаж байна гэж Лавров үзжээ. Мөн тэрбээр AUKUS шинэ гишүүдийг хүлээн авснаар өргөжин тэлнэ гэдгийг анхааруулсан байна.

Бүс нутгийн блок

Шинжээчид AUKUS-ийн дараагийн өргөтгөл нь гадны түншүүдийг холбох замаар анхнаасаа блок форматтай болсон гэжээ. Энэ бол түүнийг бүтээгчдийн санаачилсан хэлбэр аж. Япон, Өмнөд Солонгос эсвэл өөр аль нэг улс. Англо-Саксоны улсуудтай хэлэлцээ хийх магадлалтай аж. Гэхдээ эдгээр улсууд AUKUS-ийг ашиглах аж. АНУ, Австрали, Их Британи аль аль нь AUKUS-ийг албан ёсоор өргөжүүлэх сонирхолгүй байгаа бол англо-саксончууд Япон, Солонгосыг дахиад л AUKUS-д орно гэсэн нэрийдлээр санаанд багтамгүй зүйл хийхийг тулгана гэж улс төр судлаачид бичжээ. Вашингтон AUKUS-аас цэрэг-улс төрийн нэгдэл байгуулах хүсэлтэй байгаагаа нуухгүй байгаа бөгөөд түүний гол зорилго нь энэ аж. Харин ингэснээр Ази-Номхон далайн бүс нутагт Хятадтай сөргөлдөх болно.

Мөн гурван улс хангалттай биш нь тодорхой бөгөөд Америк энэ цэргийн холбоогоо Энэтхэг-Номхон далайн бүс нутгийн бусад орнуудын зардлаар өргөжүүлэхийг хүсэж байгаа гэх. Бас энэ холбоо Хятадын эсрэг чиглэх нь туйлын тодорхой аж. Хятадууд AUKUS-ийг бий болгоход маш сөрөг хариу үйлдэл үзүүлсэн. Иймээс түүнийг өргөжүүлэхэд сөрөг хариу үйлдэл үзүүлэх юм.

Шинэ Зеланд, Канадаас гадна Япон, Өмнөд Солонгос улс дээрх эвсэлд элсэх магадлалтай гэнэ. Энэтхэгийг ч татан оруулах оролдлого хийх аж. Гэхдээ саяхан Нью Дели “НАТО Plus” форматад оролцохоос татгалзсан тул үүнийг хэрэгжүүлэх боломжгүй гэх.

Цагаан ордны Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн Энэтхэг-Номхон далайн бүсийн асуудал хариуцсан зохицуулагч Курт Кэмпбеллийн хэлсэн АНУ-ын AUKUS-ийг өргөжүүлэх санаархал нь НАТО-гийн чиг үүргийг давхардуулахын тулд энэ холбоог байгуулж байна гэж Орос улс болгоомжилж буй.

Оросуудын үзэж буйгаар энэ бол Номхон далайн НАТО. Мэдээжийн хэрэг, ийм бодлого нь АНУ, Хятадын харилцааг хүндрүүлэх юм.