“Долдугаар сарын 1” буюу “Хоёрдугаар сарын 1”

Өнөөдөр хоёрдугаар сарын 1. АН-аас эсэргүүцлийн жагсаал зохион байгуулахаар төлөвлөсөн дагуу ард түмнийг тэмцэлд уриалсан өдөр. Хоёрдугаар сарын 1-ний өдрийн жагсаалыг 2008 оны “Долдугаар сарын 1”-ний жагсаалыг удирдсан О.Магнай зохион байгуулна гэхээр ард түмний сэтгэлд нэг зүйл бууж таарна. Яагаад гэхээр 1937 оноос хойш Монгол Улс анх удаа тавын таван хүнээ бусдын нүдэн дээр буудан хороосон хар өдрийг зохион байгуулагч нь О.Магнай. Мөн “Долдугаар сарын 1”-ний жагсаалын зургийг зурж О.Магнай, Ж.Батзандан нарыг “жанжин”-аар томилсон штаб нь Ардчилсан нам.    

Түүхэнд хар өдөр бүтээж өгсөн Ардчилсан намаас Засгийн газар, УИХ-д хүргүүлсэн шаардлагын дагуу ийнхүү ард түмнийг тэмцэлд уриалаад байгаа нь зөв үү буруу юу гэдгийг тунгаах л ёстой. Сөрөг хүчин бол сөрөхийн нэр биш, тэр тусмаа ард түмнийг тэмцэлд уриалах нь бүр ч буруу. Уг нь АН-ыг мэдэгдэл хүргүүлснээс хойш шатахуун түлшинд ногдуулсан Онцгой албан татвар, бусад татварыг хуучин хэвэнд нь оруулах тал дээр арга хэмжээ авлаа. Хөдөлмөр нийгмийн гурван талт хэлэлцээрт орж, цалин тэтгэвэр нэмэх эсэх талаар санал солилцох, тэтгэврийн насны хэм хэмжээнд оруулсан өөрчлөлтийг эргэж харах олон асуудлыг Засгийн газраас УИХ-д оруулан хэлэлцэхээр болчихсон байхад энэ жагсаал илүүдэж байж ч болох юм.

Мэдээжийн хэрэг тэмцэлгүй нийгэм, тэмцэлгүй улстөр гэж юу байхав. Сөрөг хүчин АН бүү хэл ард түмэн ч тэмцэлд бэлэн байгааг харж байна. Гагцхүү хар өдрийн жагсаалыг зурсан АН, удирдсан О.Магнай нар энэхүү тэмцлийг удирдаж байгаад санаа зовж байгаа хүмүүс цөөнгүй бий.  

Гэтэл АН-ын энэхүү өнөөдрийн эсэргүүцлийн жагсаалд Н.Энхбаярын бүлэглэл хүч хавсрах сураг байгааг ч анзаарах хэрэгтэй. Таван хүний аминд хүрсэн жагсаал болж байхад Н.Энхбаяр Монгол Улсын Ерөнхийлөгчөөр ажиллаж байв. Тухайн үед Н.Энхбаяр Онц байдал зарлаж, түүхэндээ анх удаа гудамж талбайд буутай цэрэг гарган, хүчит зэвсэг агсаж үзсэн түмэн. Үндэсний эв нэгдлийг илэрхийлэгч маань тухайн үед зүрх нь хөөрсөн олны өмнө гарч үүргээ гүйцэтгээгүй. Тиймээс шууд таван хүний аминд хүрч байж энэ жагсаалыг дарсны цаана ямар хүчин зүйл байв гэдэг нь ч нууц хэвээр үлджээ. Эцэст нь хүн амины хэрэгт цагдаагийн хурандаа нар буруутгагдан ял авсан. Харин хурандаа нар өчихдөө “бид тушаалаар хөдөлдөг” гэхээс өөр үг дуугараагүй. Энэ нь юуг хэлж байна вэ гэвэл бид өөрсдөө сайн дураар үймээнийг дарах гэж буун дуу гаргаагүй, хүний аминд хүрээгүй. Ерөнхий командлагчаас өгсөн үүргийг гүйцэтгэсэн гэсэн бололтой. Ерөөсөө тушаалаар л хөдөлсөн гэдгээ өчсөн хэрэг.

Гэтэл эрх мэдэлтнүүд өөрсдөөсөө зайлуулж гэм зэмгүй хурандаа нарыг ялласан болоод энэ хэрэг замхарсан. Мөн учраа ололгүй жагсаалд оролцсон олон залуусыг хилсээр ялласан гээд хар үр дагавар ихтэй жагсаалын түүхт хуудсыг хаагаад мартжээ. Гэм зэмгүй ял үүрсэн залуус дундаас шоронд олон гэмт хэрэгтэн “бэлтгэгдсэн” гэдгийг нэгэн хуульч хэлж байсан удаатай.

Аливаа хэрэг явдалд өдөөгч, аливаа зүйлд үндэс язгуур гэж нэг зүйл бий. Тухайн өдөр сонгуулийн үр дүнтэй санал нийлээгүй хэсэг хүмүүс энд тэнд хэвлэлийн хурал зарлав. БНН-ын Б.Жаргалсайхан Хэвлэлийн хүрээлэн дээр, Ж.Батзандан Сонгуулийн ерөнхий хорооны үүдэнд, О.Магнай, Ногоон намын Б.Энхбат нар МАН-ын байрны үүдэнд гэх зэргээр эсэргүүцэл илэрхийлсэн мэдэгдэл хийснээр ард түмэн цугласан. Цуглахдаа ширхэг чулуугүй Улаанбаатарын төв талбай дээр байлдах хэмжээний чулуутай цугласнаас харвал зохион байгуулалттай гэдгийг төвөггүйхэн мэдэж болно.

Ийнхүү хатуу дарсаар дөрөө чангалсан жагсагчдын цөсийг хөөргөсөн хүн нь тухайн үед АН-ын даргаар ажиллаж байсан Ц.Элбэгдорж. Тэрбээр ачааны машины тэвшин дээр зогсон Сүхбаатарын талбайг нар зөв хэдэндээ тойрохдоо чанга яригчаар ард түмнийг тэмцэлд уриалж байсан хүн. Талбай дээр ил задгай архидалт, үймээн далимдуулсан хулгай дээрэм ид гаарч байх үед Ц.Элбэгдорж ч алга болсон, жагсаалын хойморт цээжээ дэлдэж байсан О.Магнай. Ж.Батзандан нар ч сураггүй болсон. Өөрөөр хэлбэл зохион байгуулагчид жагсаалыг нэгэнт хяналтаасаа алдсан учраас ийнхүү сүүлээ хавчин зугтахад хүргэсэн хэрэг. Ийм л хар өдрийн түүхийг зурж өгсөн бүлэглэл хоёрдугаар сарын 1-ний өдрийн жагсаалыг зохион байгуулж байна. Тэгэхээр АН болон О.Магнай нараас тайван тэмцэл өрнүүлээрэй хэмээн гуйх хэрэгтэй.

С.Ууганбаяр

www.zindaa.mn