Намтар буртагтай хүнээр Үндсэн хуулиа мануулах нь зөв үү

Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 65.1-т “Үндсэн хуулийн цэц есөн гишүүнээс бүрдэнэ. Тэдгээрийн гурвыг Улсын Их Хурал, гурвыг Ерөнхийлөгч, гурвыг Улсын дээд шүүхийн санал болгосноор Улсын Их Хурал зургаан жилийн хугацаагаар томилно. Мөн зүйлийн 2 дахь хэсэгт “Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүнээр хууль зүй, улс төрийн өндөр мэргэшилтэй, Монгол Улсын дөчин нас хүрсэн иргэнийг томилно” гэж заасан байдаг.

Ийнхүү Үндсэн хуулийн заалтыг сануулахын учир нь өнгөрсөн сард буюу 2018.05.24-ний өдрийн УИХ-ын чуулганаар ҮХЦ-ийн гишүүнээр дэмжигдсэн Ц.Нанзаддоржийн тухай асуудал юм.

Ерөнхийлөгчийн саналаар Цэцэд орж ирсэн Төрийн өмчийн хорооны дарга асан Ц.Нанзаддорж нь Монгол Улсын Үндсэн хуулийн “Манаач”-ийн үүргийг гүйцэтгэж чадах уу? гэдэг эргэлзээтэй байна. Учир нь өмнөх үүрэгт ажилдаа байхдаа удаа дараа ээдрээт маргаантай асуудалд нэр холбогдож байжээ. Гэтэл  Цэцийн гишүүн нь хууль зүй, улстөрийн өргөн мэдлэг, ур чадвартай, өндөр ёс зүйтэй, нэг үгээр хэлбэл нэр цэвэр хүн байх ёстой.

Ц.Нанзаддоржоор Хууль мануулж болохгүй сэжүүр-1

Ц.Нанзаддорж Төрийн өмчийн хорооны дарга асан Ц.Нанзаддорж нь Д.Сугартай хамтран 90 гаруй километр замыг ор сураггүй алга болгосон гэх асуудлаараа алдартай.

Дорнод аймаг дахь Улаанбаатар төмөр замын Чингисийн далан өртөөнөөс Мардай хүртэлх төмөр зам 1999 онд Оросуудаас хүлээж авахад 131 км байж.Тухайн үед тэндээс нь хувь нийлүүлсэн УБТЗ нийгэмлэг 34 км төмөр зам болон салаа зам, суман шилжүүлгийг нь хуулан авч, 82 вагон буюу 4858 тонн төмөр замын рейлс, бэхэлгээг сэлбэгийн журмаар ОХУ-ын хил Борзоор гарган Салхит өртөө руу ачуулсан ажээ. Ингээд 30 гаруй км төмөр зам нь сүйтгэгдсэн учраас 93 км л үлдэж. Гэтэл түүнийг нь арваад жил ашиглаагүй, засвар үйлчилгээ хийгээгүй, хуучирч муудсан, 25 км-ээс цааш галт тэрэг явах боломжгүй гээд ТӨХ-ныхон дүгнэлт гарган хувьчилжээ. Ингэхдээ тухайн үедээ улсын бүртгэлд бүртгүүлээд арваадхан хонож байсан "Бүрхээст хайрхан”” компанид төмөр замыг хаягдал материал болгон худалдах гэрээ байгуулж өгсөн гэнэ. Тэрхүү гэрээг нь ТӨХ-ны дарга асан Д.Сугар баталж, Удирдлага, хувьчлалын газрын дарга Ц.Нанзаддорж байгуулж байжээ. /Эх сурвалж: "ЗУУНЫ МЭДЭЭ" сонин. 2015 он/

Ц.Нанзаддоржоор Хууль мануулж болохгүй сэжүүр-2

Түүнийг өдгөө Ерөнхийлөгчийн Тамгын Газрын дарга З.Энхболдын “халаасны хүн” гэдэг. Тэрээр анх 2012 оны долдугаар сард ТӨХ-ны дарга болсон. Гэвч 2013 оны нэгдүгээр сард Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг түүнийг үүрэгт ажлаас нь чөлөөлөв. Үүний дараа тэр “үндэслэлгүйгээр ажлаас халагдсан” хэмээн шүүхээр заргалдан 2015 оны нэгдүгээр сард дахин томилогдож ердөө хоёрхон сар ажиллаад дахин халагдсан юм. Гэвч мөн оныхоо зургаадугаар сард ТӨХ-ны даргаар дахин ажиллах болсон. Албан тушаалдаа үлдэхийн тулд элдвийг сэдэж, тамгаа авч зугтахдаа тулж байсан Ц.Нанзаддоржийг ажлаас нь халах бүрт УИХ-ын дарга асан З.Энхболд эрх мэдлээрээ далайлган буцаагаад томилчихдог байсан гэдэг.

Ц.Нанзаддоржоор Хууль мануулж болохгүй сэжүүр-3

Ц.Нанзаддоржийг өмч хувьчлалаар баяжсан “төрөөс төрсөн тэрбумтан” гэдэг. Тэрээр 1996-2011 оны үед ТӨХ-нд ажиллахдаа Монголд явагдсан өмч хувьчлалыг гардан хийсэн гол хүн юм. Энэ үед түүнийг тоймгүй баяжсан гэдэг. Тиймээс 2015 онд АТГ-т албан ёсоор мэдүүлсэн хөрөнгө орлогыг сонирхоё.

Төрийн өмчийн хорооны дарга ажилтай, Говь-Алтай аймгийн Халиун суманд төрсөн Цагааны Нанзаддорж нь 10 га болон 1125 м/кв хоёр газартай. Газрын нийт үнэ нь 122 сая 500 мянган төгрөг. Нийт 45 сая төгрөгийн үнэ бүхий Toyota LEXUSES330 болон Toyota загварын хоёр автомашинтай. Фловерс хотхонд 534 сая төгрөгийн үнэтэй 197.78 м/кв цутгамал бетон орон сууцтай. “Бобоми”, “Сарны титэм”, “Гурван гол холдинг“, “Гурван гол бааз”, “Эрдэс таван толгой ХК зэрэг долоон компанид 4 тэрбум, 358 сая, 018 мянган төгрөгийн үнэ бүхий хувьцаа эзэмшдэг. Банкны хадгаламжийн тухайд: Хөрөнгө орлогын мэдүүлэг өгч байх 2015 онд Н.Нанзаддоржийн Худалдаа хөгжлийн банкин дахь картанд 4 сая 926 мянга 600 ам.долларын үлдэгдэл байсан бол Төрийн банкины төгрөгийн дансанд 2 сая, ХХБ-ны төгрөгийн дансанд 933 мянга, Хаан банкны төгрөгийн дансанд 373 мянган төгрөг байсан.Хамгийн сонирхолтой нь түүний 2011 онд төрсөн хүү “Э” нь Худалдаа хөгжлийн банкинд 2.3 сая ам.доллар болон 3 сая юанийн хадгаламжтай юм. Харин энэ үед Ц.Нанзаддоржийн Төрийн өмчийн хорооны даргын албан тушаалыг хашсаныхаа төлөө авч байсан цалингийн орлого нь жилийн 12 сая төгрөг байжээ.

Ц.Нанзаддоржоор Хууль мануулж болохгүй сэжүүр-4

Дараагийн нэг эргэлзээ төрүүлсэн асуудал нь Ц.Нанзаддоржийн удам судрын тухай юм. Түүнийг зарим хэвлэлээр урд зүгийн гаралтай хэмээн бичжээ.

Говь-Алтай аймгийн Халиун суманд 1950-1960 онд ердөө хоёрхон Хятад амьдарч байсны нэг нь Нанзаддоржийн аав Цагааныг гэсэн байна. Энэ талаар өнгөрсөн Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн үеэр олон нийт болоод жиргээчдийн орон зайд гол сэдэв болж байв. Тиймээс үнэхээр цэвэр Монгол хүн юм бол үүнийгээ нотолж, олны эргэлзээг тайлах хэрэгтэй. Төрийн дээр Үндсэн хууль байдаг учраас Монголын хуулийг Монгол хүн л манах учиртай.

Мэргэжилтний үг

Үндсэн хууль судлаач, дэд профессор О.Мөнхсайхан: Ц.Нанзаддорж нь Үндсэн хуульд байгаа шаардлагуудыг хангаагүй

Ц.Нанзаддорж нь Үндсэн хуульд байгаа шаардлагуудыг хангаагүйг гэж хуулийнхан үзэж байгааг Үндсэн хууль судлаач, МУИС-ийн Хууль зүйн сургуулийн Нийтийн эрх зүйн тэнхимийн дэд профессор О.Мөнхсайхан дурджээ. Учир нь түүнийг Үндсэн хууль битгий хэл хууль зүйн салбартаа ч нэр нь сонсогдоогүй, хуулийн мэргэжлийн ажил хийж бараг байгаагүй онцолсон байна.

Тэрбээр “Ц.Нанзаддорж нь 1996-2015 он хүртэл Төрийн өмчийн хорооны дарга, газрын даргаар ажиллаж байсан бөгөөд эдгээр албан тушаалууд бол хуулийн мэргэжлийн ажил огт биш. Ямар сургууль хэзээ төгссөн нь тодорхойгүй. Магадгүй эрх зүйч байх. Гэхдээ энэ чиглэлээрээ огт ажиллаагүй. Ерөнхийдөө Үндсэн хуулийн маргаан эцэслэн шийдэх чадвар бүхий туршлага байгаа эсэх нь эргэлзээтэй. Мөн энэ хүн ёс зүйн хувьд олон асуудал яригддагийг хэвлэлүүд бичсэн байдаг. Тухайлбал, 20 шахам жил төрийн албанд ажилласан мөртлөө хэдэн тэрбум төгрөг бүхий хөрөнгөтэй, үүнийгээ хөрөнгө орлогын мэдүүлэгтээ мэдүүлдэггүй байсан, мөн шударга явагдсан эсэх нь эргэлзээтэй өмч хувьчлалуудыг явуулахад шууд болон шууд бусаар оролцсон гэж хэвлэлээр бичигддэг. Тэгэхээр үүнийг нь асууж, тодруулж, үнэнийг нь олох хэрэгтэй. Хэрэв эдгээр мэдээлэл үнэн бол Цэцэд очоод үнэнч шударга, зарчимч ажиллана гэж итгэх итгэл төрүүлэхгүй. Цэцийн гүшүүн бол Үндсэн хуулийг зөв уншиж, тайлбарладаг, судалгаа хийдэг, үндэслэл бүхий шийдвэр, дүгнэлт гаргах чадвар бүхий үнэнч шударга, зарчмын дагуу ажиллах зан төлөв, ёс зүйн шаардлага хангасан хүн байх ёстой.” хэмээсэн байна.

Ц.Нанзаддоржийн ажил, мэргэжлийн товч түүх:

Ц.Нанзаддорж 1962 онд төрсөн. 1987 онд ОХУ-ын Эрхүү хотын Улс ардын аж ахуйн дээд сургууль, 1991 онд Засгийн газрын дэргэдэх Удирдлагын хөгжлийн институт, 2004-2007 онд МУИС-ийн Хууль зүйн сургууль төгссөн. Хуульч мэргэжилтэй. 1996-2000 онд Төрийн өмчийн хороонд мэргэжилтэн, ахлах мэргэжилтэн, газрын орлогч дарга, газрын дарга, 2000-2004 онд “Гурван гол” ХХК-д дэд захирал, 2004-2010 онд Төрийн өмчийн хорооны Төрийн өмчийн удирдлага, хувьчлалын газрын дарга, 2010-2012 онд “Гурван гол холдинг” ХХК-д дэд захирал, 2012-2013, 2015-2016 онд Төрийн өмчийн хорооны дарга, 2016 оноос “BOD” ХХН хуулийн формд хууль зүйн зөвлөхөөр ажиллаж байжээ.

Эцэст нь энэ бүгдээс харахад тоочоод барагдахгүй их будлиантай хүнээр Монгол Улсын Үндсэн хуулиа мануулаад орхиж болохгүй санагдана. Хэдийгээр УИХ түүнийг цэцийн гишүүнээр баталчихсан ч хуульчид энэ асуудлаар ҮХЦ-д хандах боломж байгаа юм.

Д.Үржинбадам

WWW.ZINDAA.MN