Түмний гараар могой бариулах гэсэн өлсгөлөн нэртэй УЛСТӨРЖИЛТ

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийг сонгох сонгууль ирэх зургаадугаар сарын 9-ний өдөр зохион байгуулагдах гэж байхад үймээн самуун өрнөж л байна.

Үндсэн хууль бусад дагалдах хууль хүчин төгөлдөр байхад улс төрийн нэгэн тулах багана АН эрх ашгийн төлөө ард түмнийг буруу зүгт уриалсан тулаан өрнөж байгааг бүгд харж байгаа. Өнөөдрийн байдлаар улс төрийн ууган хүчнээс Ерөнхий сайд асан, УИХ-ын гишүүн У.Хүрэлсүх, албан ёсны АН-аас С.Эрдэнэ, “Зөв хүн электорат” эвслээс Д.Энхбат нар албан ёсоор нэр дэвшихээр боллоо. Тэдний хэн ялсан нь Үндэсний эв нэгдлийг илэрхийлэгч, “Энэ Монгол Улсын бодлоготон” байна, өөр илүү зүйл хэрэггүйг Үндсэн хуулиар суулгаад өгчээ.

Ямартай ч албан ёсоор ард түмэн зургаадугаар сарын 9-ний өдөр энэ гурван хүний төлөө саналаа өгөх болсныг Сонгуулийн ерөнхий хороо албан ёсоор зарлалаа. Монголчууд бид 1993 оноос найм дахь удаагаа Ерөнхийлөгчийн сонгууль өгөх гэж байна. Өөрөөр хэлбэл долоон удаа Ерөнхийлөгчийн сонгууль зохион байгуулсан төр, долоон удаа санал өгсөн ард түмний туршлага тосож буй. Ийм үед нэг намын дотоод үймээн самуун, хэдхэн нөхдийн эрх ашгаас болж ард түмэн үймэх учиргүй гэдгийг ч сүүлийн хэдэн өдрүүд харууллаа.

Нөгөө талаар манай улсад цар тахлын дэгдэлт ид оргил үед байна, өдрөөс өдөрт үүнтэй тэмцэх арга хэмжээний төлөө бултаараа анхаарч байхад ард түмнээс сонгогдсон гишүүд нь түмнээ үймээн самуунд уриалж суугаа нь харамсалтай.

Шуудхан хэлэхэд, ард түмнээс сонгогдсон УИХ дахь АН-ын бүлгийн гишүүд ард түмнээ зүдэрч байхад тэдний төлөө өлсөөгүй байж өчүүхэн эрх ашгийнхаа төлөө өлсгөлөн зарлаж нийгэмд үймээн самуун бий болгож байна.

Өдрөөс өдөрт цар тахлын дэгдэлт ихэсч аюулт өвчнөөр хүмүүс нас барж байхад тэмцээгүй байж эрх мэдлийн төлөө өлсөж чадаж байна. Тэр тусмаа хатуу хөл хорионы дэглэмд байгаа энэ үед УИХ-ын гишүүний бүрэн эрх нэрийн дор дураараа дургих аж.

Энд тэдний ярьж байгаа шиг хууль ёсыг уландаа гишгэсэн, нэг намын дарангуйлал огт алга гэдгийг дэмжигч иргэдийнх нь зүгээс харж болно.

Одоогоор хууль ёсных байгаа С.Эрдэнийг хууль бус тамгатай дарга гэх мэт зүйл ярьж байгаа ч цаанаа бол Ерөнхийлөгчийн сонгуульд өөрийнхөө хүнийг нэр дэвшүүлэх гэсэн тэмцэл өрнүүлж байгаа гэдгийг ард түмэн бултаараа мэднэ. Энэ нь тэд хууль бус үйлдлээ зөвшөөрүүлэх гэсэн муйхарлал юм. АН Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшигчдээ хоёр талцан тодруулж, Сонгуулийн ерөнхий хорооноос дотоод асуудлаа шийдчихээд хүрээд ир хэмээн цаг өгсөн ч тэд тохиролцоонд хүрч чадаагүй. Эцэст нь албан ёсны тамгатай С.Эрдэнэ даргыг хууль ёсоор тодрууллаа. Тэгэхээр 1992 оноос хойш мөрдөгдөж, УИХ-ын найм, Ерөнхийлөгчийн долоон удаа сонгууль өгсөн ард түмэн хэнд санал өгөхөө мэднэ. Бултаараа мөрдөж байгаа хууль ёсны нэр дэвшигчээ тодруулж таарна. Түмэн олон тэнэг биш, хэдхэн нөхрийн эрх ашгийн төлөө үймэхгүй нь ойлгомжтой. Юуны өмнө өлсгөлөн зарлагч нар руу Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд Х.Нямбаатар очлоо. Тэрээр тэдэнд хууль ёсны анхааруулга өгч зүй бус энэ явдлаа зогсоохыг шаардсан ч АН-ын гишүүд тал талаас нь улстөржүүлэх замаар дайрч байв. Тэгвэл УИХ-ын дарга Г.Занданшатар тэдэн дээр хүрэлцэн очсон. Тэрээр “Би МАН-ын гишүүний хувьд биш УИХ-ын даргын хувьд ирж байна. АН дотроо учраа ололц. УИХ-ын гишүүдийнхээ эрүүл мэндийг анхаараад энэ асуудлыг хэлэлцээд шийдье гээд Н.Алтанхуяг, Д.Ганбат гишүүнтэй ярьж байхад та нар ингэж болохгүй. Үйл ажиллагаагаа зогсоо. Намын дотоод асуудлыг төрийн асуудал битгий болгоод бай" хэмээсэн. Хариуд нь УИХ-ын гишүүн Ж.Батсуурь УИХ-ын дарга Г.Занданшатарыг энд ирж жүжиг тавилаа гэх зэргээр аанай л улстөржүүлсэн.

УИХ-ын даргыг явсны дараа Ерөнхийлөгч Х.Баттулга өлсөгчид дээр ирсэн. Тэрээр АН-ын гишүүдээс АТГ, Улсын бүртгэлийн газарт өгсөн бичгийн хариуг сурч, албан ёсоор өлсгөлөн зарлаад байгаа хүн хэд байгааг лавлав. Х.Баттулга өлсгөлөн зарлаж байгаа гишүүдтэй хамтран эрх баригчдаа тал талаас нь муулав. Эцэст нь“Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын дарга Ц.Нямдоржид энэ талаар хандсан нааштай хариу өгнө гэж найдаж байгаа. Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд Х.Нямбаатар гэр орон барих асуудал шийдэх ёстой. Г.Занданшатар дарга ч та бүхэнд тулгамдаж байгаа асуудлыг шийдэх ёстой” хэмээсэн юм. Хэдийгээр тэмцэх эрх нь байгаа ч буруу зүгт ард олныг залж байгаа тэдэнд хэн гар сунгах вэ гэдэг асуудлыг хэлэлцэх ёстой. Нөгөө талаас ардчилал эрх чөлөө гэсэн муйхарлал дор ард түмнийг өдөөн турхирч байгааг дурдах ч хэрэггүй. Тиймдээ ч тэдний энэхүү ажиллагааг тэмцэл гэхээсээ илүү эрх ашгийн төлөө гэж харж байна.

Энэ үеэр бүтэн аймгийг хуурч байж гарч ирсэн УИХ-ын гишүүн Ж.Батсуурь, Б.Бейсен нар “Нэг намын дарангуйлал тогтлоо, төрөөс явуулж байгаа ажил хангалтгүй. Хуулийг илтэд зөрчсөн. Ард түмэнд үгээ хүргэх гэхээр хэвлэл мэдээллийнхэнг оруулахгүй байна. УИХ-д орохоор хоёрхон минут өглөө” гэх зэргээр улстөржүүлсэн гомдол тал талаас мэдүүлэв. Үнэн хэрэгтээ тэд өөрсдийнхөө эрх ашгийн төлөөх тэмцлийг ард түмний галаар өдөөх гэсэн явцуухан “тэмцэл”-дээ хөтлөгдөн юу ч хийхээс буцахгүй сууна. Тэд өөрсдөө хийхгүй ч ард түмнээр хийлгэх санаатай сууна.

Үүний зэрэгцээ өнгөрөгч бямба гаригт Улсын баатар Э.Бат-Үүл ардчиллаа дэмжих гэж очлоо хэмээн талбай дээр очиж, энэ нийгэмд хэн болсноо харуулан хөөгдсөн. Энэ нь зөвхөн эрх ашигт дөрөөлөн 30 жил ардчилал ярьж явсан гэдгийг ард түмэн мэдэж байгааг л харуулсан хэрэг. Тэд өнгөрөгч сонгуулиар 11 суудал авсан ч Ерөнхийлөгчийн сонгууль угтан 13 суудалтай болоод байгаа. Тодотгож хэлбэл өдгөө тав дахь намдаа элсэн ороод буй Э.Бат-Үүлийн хэлснээр “золбин С.Ганбаатар”, АН-аа хоёр хуваахад түүчээлэн зүтгэсэн Н.Алтанхуяг нар эрх ашиг хайж АН-ын бүлэгт албан ёсоор нэгдсэн ч тэдний нэгдэн орсон нам нь албан ёсны тамга тэмдэггүй учраас Ерөнхийлөгчийн сонгуульд өрсөлдөх эрхгүй болсон. Тиймээс С.Ганбаатар, Н.Алтанхуяг нар эртнээсээ л өлсөж, шантааж хийж сурсан замаараа талбай дээр гарч ирсэн. Улмаар ард түмнийг энэхүү хууль бус тэмцэлдээ уриалан дуудах санаархал тээн сууж байгаа юм.

Эх сурвалж: ӨГЛӨӨНИЙ СОНИН