Ядуу хүнээр битгий төр бариул ба юм үзээгүй хүн идэж ханахгүй

Эрт цагт “Ядуу хүнээр битгий төр бариул, язгууртан хүнээр төр бариул” гэдэг байж. Ядуу хоосон хүн түүнийгээ дагаад юм үзээгүй байдаг ба ийм хүмүүс хэзээ ч идэж ууж ханахгүй. Үүнтэй адил зүйл өнгөрсөн хэдэн жилд Монгол Улсад өрнөж, сүүлийн 20 жилд тавиагүй өрийг 3-хан жилд тавьж, их өрөө тэглэлээ хэмээн баярлаж дуусаагүй ард түмэнд дахиад нэг шинэ өр тавив. Аман дээрээ ард түмэн өрөнд орохгүй хэмээн амалж байгаа ч ард нь хэрхэн салгах аргаа сэдэж сууна. Сонгууль ойртохын хэрээр ам, ажил нь зөрөх болсон Ардчилсан намынхан ард түмнээс 10, 10 сая төгрөг хурааж дээрх өрөө төлөхөөр санаархаж байсан. Зуслангийн айл өрх бүрийн цахилгааны эрхийг 10 сая төгрөгөөр олгодог болохоор зэхэж хэлэлцсэн удаатай.

Ингээд болоогүй сонгууль дөхөхөөр шизо нь хөдөлдөг АН цавуудын хэдэн нөхөд өнгөрөгч сонгуулийн өмнөхөн ард түмэнд таалагдахын тулд “Бага насны хүүхэд хүчиндсэн хүнийг тайган болгох” хуулийн төсөл сэдээд явж байв. Насанд хүрээгүй хүүхдэд хүч хэрэглэн бэлгийн дур хүслээ хангасан хүнийг энэнээс өөрөөр шийтгэх санаа олдсонгүй юу. Ийм хүмүүсийг үнэхээр хүнд шийтгэх нь зүй ёсны хэрэг. Бүх насаар нь хорих юм уу бүх насаар нь шоронд хүнд ажил хийлгэнгээ цалинг нь хохирсон охинд олгож, бага ч болов сэтгэлийг нь тайтгаруулах гэх мэт шийтгэлийн олон шинэ санаа сэдэж болмоор.

Харин хэн нэгэн хааны хянаж чаддаггүй эмсээ хамгаалахын тулд эрчүүдийг тайган болгож байсан эртний бурангуй ёсоор шийтгэх нь орчин цагийн, тэгээд Ардчилсан оронд даан ч таарахгүй. Энэ мэт ард түмэнд таалагдах гэж тархийг нь угаах арга сэддэг АН цавууд улстөрийн ертөнц дэх “АН засаг барьж байх үед АН МАН хоёр АНМАН /ана мана/ үзэлцэнэ” гэдэг  ёгөөдлийг саяхан баталж орхив. МАН-ыг зургааны сайдыг хөөж, гарч ирсэн зургаан суудал дээр ан цав үүстлээ алалцаж буй АН-ынхан хэзээний л сонгууль дөхөхөөр өвчигнөдөг зантай.

Харин өнгөрсөн 3 жилийн хугацаанд Монгол Улсыг гадаад өрийг ДНБ-ийнхээ 40 хувиас хэтрүүлэхгүй байх зарчмыг уландаа гишгэж ажил хийх нэрийдлээр асар мөнгө босгож түүнийгээ завшсан АН-ынхан одоо дэлхийн хаана ч байхгүй эдийн засгийн өршөөлийн хууль гэгчийг баталж сууна. Энэ хуулиар авлига авч, улсын мөнгө завшсан этгээдүүдэд өршөөл үзүүлж, шоронд хоригдсоныг нь суллаж, шоронд орох аюулд тулгарсан үед ашиглаж аврах юм байна.

УИХ-ын гишүүн Ж.Энхбаяр ийм хууль баталсан АН-ынханд хандаж “Бондын асар мөнгийг тараагаад араас нь дарга нарыг өршөөх хууль гаргаж болох юмуу” гэж асуусан. Бондын асар их мөнгө идэж уусан нөхдүүд ирэх сонгуулиар гарахгүй бол асуудалд орно гэдэг нь тодорхой. Тэгээд ч ардчилсан Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж албан тушаалд очсоныхоо дараа авлигын хэргээр эксээ яллаж, улстөрийн хүрээнийнхний хэлснээр үерийн даланг сэтэлсэн. Өөрөөр хэлбэл, Н.Энхбаярыг авлигын хэргээр барьж хорьж, Монгол Улсад анх удаа ийм жишиг тогтоосон юм байх. Өөдөө шидсэн чулуу өөрийн толгой дээр гэдэг шиг энэ жишиг нь АН-ынханд оногдож мэдэх тул дэлхийн хаана ч байхгүй эдийн засгийн өршөөлийн хууль яаран сандран баталж байна.

Үүнээс өмнө ард түмнээс 10, 10 саяыг хураах гээд чадалгүй, нийслэл хотын татвар гэхчлэн янз бүрийн татвар, татаас, төлбөр, хураамж бий болгон, байгаа хэдийг нь нэмж мөнгө олох гэсэн ч арай л их мөнгө идсэн учир адаг суулд нь дэлхийн аль ч оронд байхгүй эдийн засгийн өршөөлийн хууль гэгчийг санаачиллаа. Хямрал нүүрлэчихээд байгаа юм уу гэж ярьж явсан “ёроолгүй сав” АН ард түмнийнхээ халаасыг тэмтрээд, тэмтрээд юм гарахгүйг одоо л нэг ухаарч арьсаа хамгаалах хууль хаалттай хаалганы цаана хэлэлцэж баталлаа.      

Э.Төгс