Олон ургалч үзэл гэх атал өөр бодолтныг үзэн ядах нь сэтгэлгээний ядуурал

Монголчууд аливаа эгзэгтэй, ээдрээтэй асуудлыг бүгдээрээ зөвлөж, зөвшиж, зөв бурууг тунгааж ярилцаж, ухааныг нь углуургаар нь олдог уламжлалтай хүмүүс. “Бүгдээрээ хэлэлцвэл буруугүй, Бүлээн усаар угаавал хиргүй” гэж эртний үгтэй. Олуулаа зөвлөж, зөвлөсөн зүйлийнхээ дүн нурууг харж байж сая үгээ хэлж шийдвэрээ гаргадаг. Буруу зөрүү ярьсан нэгнээ үзэн ядаж, үгийн муугаар утдаг тийм зан ч байгаагүй.

Гэтэл одоо яаж байна. Нийгэмд болж байгаа үйл явдалд хандаж буй хандлага ч тэр, олон нийтийн сүлжээгээр явж буй сэтгэгдэл, постууд ч тэр, зөвхөн өөрийгөө ертөнцийн төв, өөрийн үзэл баримтлалыг л туйлын зөв, өөрийн хэлж ярьж буйг л цор ганц үнэн, өөрөөс нь санал зөрсөн нэгнийг усан тэнэг мунхаг хэмээн цоллож, үгийн муугаар хэлж байгаа харагдана.

Зөвхөн муу хэлээд зогсохгүй хэл амаар доромжилно, биеийн хэлбэр галбир, өө сэв, тарган туранхай, гэр бүл, үр хүүхдийг нь хамруулаад  элдэв шидээр нь дуудна. Сүүлийн үеийн уран тойрсон, Ноорог.мн сайтыг тойрсон үйл явлуудаас үүнийг харж болно. Эдгээр дээр санал эс нийлсэн хүмүүсийг нүүр номын найзын тооноос хасаж байна л гэнэ, блоклож устгаж санаа амарлаа л гэнэ. Ноорог.мн сайтыг мэдэхгүй гэсэн сэтгүүлчдийг нэг бүрчлэн нүүр номоосоо “үлдэн хөөж” санаа амарснаа ч зарим нь “айлтгаж” байна. Уран тойрсон асуудлаар эсрэг тэсрэг байр суурь илэрхийлсэн хүмүүсээ хэлэхийн муугаар тургицгаах болов. Бүр байчихаад Төрийн соёрхолт, нас тогтох бүү хэл жар давж наслагсад хүртэл элдэв зургийн дор эрээгүй үг бичиж хүүхэд залууст үлгэргүй байдал үзүүлж суух жишээтэй. Нялх хурга манаж суугаа банхар нохойг хүртэл “Улаанбадрахын нохой хургалав” гэнэ үү. Нийгмийг соён гэгээрүүлж, залуусыг өөдрөг үзлээр түүчээлж явах учиртай хүмүүс ингэж ухаанаа уландаа гишгэх гэж. Ядаж байхад ардчилал, эрх чөлөө, олон ургалч үзэл, хүний эрх, хүний үг хэлэх, үзэл бодлоо илэрхийлэхийг тунхаглагч ардчилагчдаас ийм байдал харагдах нь эмгэнэлтэй. Олон ургалч үзэл гэх атал өөр бодолтныг үзэн ядах нь сэтгэлгээний ядуурлын туйл гэхээс өөр юу гэлтэй.

Уг нь Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 16.17 дахь хэсэгт “Иргэд үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх, үг хэлэх, хэвлэн нийтлэх эрх чөлөөг баталгаатай эдэлнэ”. 17 дугаар зүйлийн 17.1 дэх хэсэгт “Хүний нэр төр, алдар хүнд, эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хүндэтгэх нь иргэн бүрийн үүрэг” хэмээсэн буй. Үүнийг мэдэхийн дээдээр мэдэх учиртай эрдэмтэн мэргэд, төрөөс соёрхол хүртсэн ухаантнууд жирийн иргэдээ өөртэй нь санал нийлээгүйн төлөө ухааруулж хэлэх биш, доог тохуу хийж, өө сэвээр нь гутаан доромжилж суух нь харин ч өөрсдийнх нь ухамсар аль хэр вэ гэдгээ харуулж буй хэрэг юм. Бүр олон улсын харилцааны асуудлаар хүртэл хэдэн талцаад балбалцана. Мэдээж өөрийн эсрэг үзэлтнийг хорвоо дэлхийгээс хөөх шахна. Манай танай тал болоод ухаан мэдрэлгүй үзэлцэж үгийн муухайгаар хэмхэлдэнэ.

Бид бүхний хэн нь ч аливаа бүхнийг углуургаар нь мэддэг туйлын мэргэд биш. Мэдэхгүй нэгэндээ энгийн үгээр тайлбарлан таниулах нь эрдэмтэн мэргэдийн үүрэг. Гэхдээ эрдэмтэд бас бүхнийг мэдэгч биш. Жирийн малчин, энгийн ажилчнаас ч  жинтэй үг, ухаалаг санаа төрнө, түүнийг гололгүй анхаарч сонсох нь эрдмийн зэрэг цолтнуудын үүрэг. 

Эсрэг бодолтон бүрээ нүүр номоосоо хөөж, түгжиж санаа амарна гэдэг ухаантай хүний зан биш. Аль ч талын, ямар ч үзэл бодолтой хүний үгийг сонсож, тунгааж үзэж, тал талаас харж дүгнэж, эргэцүүлж байхгүй бол дан өөрийг нь өмгөөлж хамгаалдаг, заримдаа худлаа наанаа дагаад цаанаа шоолж суудаг нөхдийг найзаа хэмээн бодоод явбал сэлбэх гол горхигүй, урсах урсацгүй тогтоол ус аяндаа өмхийрч ногоордгийн адил өөрийн болон “өөрийн талынхны” бодлыг л үнэн гэж шүтсээр харанхуй хоосон нэгэн болж хоцорно.

Дээхнэ үед бол телевизээр Шинжлэх ухааны хялбаршуулсан баримтат кино, хялбаршуулсан нэвтрүүлгүүд гардаг байв. Уранаар л авч үзье л дээ.  Шинжлэх ухааны хялбаршуулсан нэвтрүүлэгт тухайн салбарын нэртэй эрдэмтэд оролцож уран гэж юу вэ, түүний сав шимийн ертөнцөд гүйцэтгэх үүрэг юу болох, олборлоход ямар ямар арга хэрэглэдэг, тэр нь хүрээлэн буй орчинд хортой эсэх, экологид нөлөөлөх үр дагавар бий юу, ус, агаар, орчинд учруулах хор хөнөөл нь юу вэ гэдгийг энгийн иргэдэд ойлгохоор тайлбарлах хэрэгтэй юм. Бүр төр, засгийн шийдвэр гарахын өмнөөс шат дараалан ийм нэвтрүүлэг гаргаж соён гэгээрүүлэх учиртай. Үүний дараа иргэдтэйгээ, тухайн нутаг усны иргэдийн төлөөлөлтэй, эрдэмтэдтэйгээ сууж байгаад мэтгэлцээний нэвтрүүлэг хийнэ үү гэхээс гэв гэнэт асуудал босгож ирээд эрдэмтэд нь иргэдийнхээ мулгууг гайхаж, иргэд нь эрдэмтдийнхээ худалдагдсан, урвасныг шагширч, соён гэгээрүүлэх учиртай соёрхолтууд нь гал дээр тос нэмэн дажин дэгдээж суух нь хэнд ч ашиггүй хэрүүлийн бузар төдий л зүйл л дээ. Тэр нь нийгэм даяар авч давхидаг адуу шиг, туйлсан тэмээ мэт ямар ч ашиггүй тонгочоон үүсгэж байгаа юм. Олон ургалч үзэл гэх атал өөр бодолтныг үзэн ядах нь сэтгэлгээний ядуурал гэдгийг төгсгөлд давтан хэлье.