Алив мөнгө л хийцгээе

Та кино ярих дуртай юу. тэгвэл наашаа суу. Бүгдээрээ мөнгө угаагч цагаан захтнуудын тухай өгүүлсэн кино ярьцгаая. “Алив мөнгө л хийцгээе” баримтат кино банкуудын ихэмсэг гялгар гаднахи байдлынх нь ард нуугдаж байдаг дэлхийн санхүүгийн өнөөгийн системийн бохир заваан нууцуудыг нь дэлгэн илчилж олон хүмүүсийн сонирхолыг татаж байдаг "банкинд байршуулсан, хадгалуулсан мөнгийг тэд яаж ашигладаг вэ" гэдэг асуултанд хариулт өгөх болно.

Оригинал нэр: Let’s make money

Нэр: Алив мөнгө л хийцгээе

Гарсан огноо: 2008. 10. 30

Найруулагч: Эрвин Вагенхофер

Продюсор: Хельмут Грассер

Бүтээсэн студи, улс: Allegro Film / Австри улс

Үргэлжлэх: 110 минут

Рейтинг IMDb = 7,5 

Киноны тухай

Дэлхийн эдийн засаг хэрхэн ажиллаж байдаг нь жирийн олон хүмүүсийн хувьд үнэхээр ойлгомж муутай байдаг. Жишээлбэл, Америкийн оршин суугчдын тэтгэврийн хуримтлалууд хаа холын Испанид үл хөдлөх хөрөнгийн үнэ буурахад хэрхэн яаж нөлөөлж байдаг талаар бага ойлголттой байдаг. Анх харахад ямар ч холбоогүй, нөлөө байхгүй мэт санагдаж болно, гэвч энэ бол ердөө л хоосон зэрэглээ, Таныг зориуд төөрөлдүүлсэн байгаа нь тэр юм. Та банкинд очиж хадгаламжийн данс нээсэн тэр мөчөөс эхлэн Та болон таны мөнгө тань дэлхийн санхүүгийн системийн нэг хэсэг болон хувирч байгаа нь тэр юм. Харин бид энэ мөнгөний систем хэрхэн ажиллдаг зарчмуудын тухай маш бүдэг бадаг ойлголттой байдаг. Банкинд мөнгөө аваачиж хийсэн хүн түүний мөнгийг банк хэнд зээлдүүлж цаана нь зээл авсан хүн, хуулийн этгээд энэ зээлээ хүүтэй нь эргүүлэн төлөхийн тулд юу хийхээс өөр аргагүй болдгийг хэзээ ч олж мэдэхгүй юм.

Ихэнх хүмүүс иймэрхүү зүйлүүдийн тухай эргэцүүлэн боддогүй, харин банкны “Таны мөнгө ажиллаж байх ёстой” гэсэн ухуулганд нь сохроор итгэхийг илүүд үздэг билээ.

Энэ баримтат кинонд гаднын хөрөнгө оруулагч нар харьцангуй илэн далангуй ярилцлагыг бас л сонирхолтой аргаараа өгч байна. Ер нь гаднынхан, ялангуяа Барууныхан аливаа зүйлийг "дипломат" байдлаар цаад утгаар нь их хэлж ярьдагийг монголчууд бид юуны өмнө ойлгох хэрэгтэй. Бидний монголчууд дэндүү цайлган сэтгэлтэй, өөрсдөөрөө бусдыг хэмждэг учир гаднынхныг яг хэлснээр нь ойлгох тохиолдол их байдаг. Гэхдээ дандаа араараа тавиулсан байдаг !!! Иймээс Та бүхний анхаарлыг хамгийн чухал хэсгүүдэд хандуулахын тулд хамгийн сонирхолтой (бас л "дипломат" үг хэллэг яриагаараа мэхлэх ! гэж оролдож байгаа) тэр хэсгүүдийг нь зориуд улаанаар ялгасан болно. Үүнийг кинонд гарч байгаа үйл явдлуудтай, дараа нь гарч байгаа бусад тайлалуудтай холбож ойлговол бүүр ч тодорхой болж ирнээ!!!

Баруун Африк, Гана улс:  

Энэ улсад гаднын хөрөнгө оруулалт орж ирж алт болон бусад байгалийн баялагийг нь олборлож экспортонд гаргадаг. Энэ алтыг Щвейцарийн Балернад авчирч цэвэршүүлж алтан гулдмай болгодог байна.

Харин энэ бүх “хөрөнгө оруулалт”, байгалийн баялаг + хүн ардынх нь хүч хөдөлмөрийн эцсийн үр дүнгээс олж байгаа орлогын 3 хувийг Африкийн  улс орнуудад үлдээж 97 хувь нь Барууны компаниудад ноогддог байна!

Гадаадын хөрөнгө оруулалт гэгчийн өнөөгийн бодит үнэн байдал, цаад мөн чанар, жинхэнэ нүүр царай ийм л байдаг байна.

Зүүн Өмнөд Ази,  Сингапур

Тэмплтон Имэйж Инвестмент хөрөнгө оруулалтын компанийн захирал Марк Модиус:

Бид манай хувийн хөрөнгө оруулагч нарын мөнгийг өсгөж өгөхийн тулд хөгжиж байгаа орнуудад хөрөнгө оруулж байгаа томоохон сангуудыг (50 тэрбум гарай ам. долларын) удирдан ажиллуулж байна. Намайг хөрөнгө оруулалтын том мэргэжилтэн, хөгжиж байгаа орнуудын зах зээлүүдийн мэдлэгтэн, “америкийн шонхор” ч гэж нэрлэдэг...

Бид улс орнуудаар бүх хязгаарлалтуудыг цуцлуулж байж ашиг хонжоо олдог.   

Энэ улс орнуудад бид маш бага заримдаа бол огт татварууд төлдөггүй.

Орон нутгийн засгийн газрууд зөвхөн бидэнд хөлслөгдсөн хүмүүсийнхээ олж байгаагаас л орлогоос л багахан татварыг авдаг.

Даяарчлалыг маш муу гэж жирийн хүмүүс ярьж байгаа ч хөрөнгө оруулагчид бидэнд даяарчлал бол маш сайн учир нь бараа, үйлчилгээний өртөгийг бууруулах (ядуу буурай орнуудад ажилчдад нь маш бага цалин хөлс төлдөг, мөн бараг бүх татварыг нь тойрон гардаг “ачаар”) боломжийг олгодог.

Бид хөгжиж байгаа улс орнуудад дээрхи нөхцөлүүдээр хөрөнгө оруулж тэнд өндөр ашиг олоод энэ бүх ашгаа буцаагаад Баруунд гаргадаг.

Барууны тэтгэвэрийн сангууд дахь мөнгийг хөрөнгө оруулалтынхаа "эх үүсвэрүүд" болгон ашиглаж өсгөж өгдөг гэж ярьж байна.

Хөрөнгө оруулагч ёс зүйг авч үзэх албагүй, хүрээлэн байгаа байгаль орчны бохирдлыг хариуцлагыг хүлээх ёсгүй, хөрөнгө оруулалт ямар асуудлын шалтгаан болж байгаад санаа зовох хэрэггүй гэж би тооцдог. Энэ бол хөрөнгө оруулагчийн ажил биш, харин өөрийн хувь нийлүүлэгчдийнхээ мөнгийг өсгөх нь чухал юм.

Хамгийн чухал зүйл бол ашгийн өсөлт, дахин хэлэхэд хөгжиж байгаа улс орнуудтай ажиллаж байгаагийн хамгийн гол шалтгаан бол энэ өсөлт л юм. 20 жилийн өмнө хөгжиж байгаа зах зээлүүд гэдэг нэр томьёог хэрэглэж эхэлсэн тэр үед бидний төлөвлөж байсан тэр зүйл дээр ирээд байна. Урьд өмнө нь энэ улсуудыг дутуу хөгжилтэй, ядуу буурай, Гуравдахь ертөнцийн улс орнууд гэх мэтээр нэрлэдэг байсан,  харин дараа нь нэг гайгүй сэргэлэн нөхөр "хөгжиж байгаа улс орнууд" гэдэг нэр томьёог бодож гаргаж ирсэн. Энэ бол зөвхөн гоё нэр биш, харин хөгжлийн бодит боломж юм гэж ярьж байна.

Энэтхэг улс, Ченнай хот

Австрийн хөрөнгө оруулагч Миркович:

Энэтхэгт надад таалагддаг хамгийн гол зүйл бол ардчилал, хуулийн систем нь маш хялбар тунгалаг байдаг. Хөрөнгө оруулалтаас шинэ татварууд хэзээ ч шаардахгүй /эхлээд бараг татваруудгүй болгосон орчинд орж ирээд дараа нь Тогтвортой байдлын гэрээ байгуулдаг учир бараг татвар төлдөггүй/, хэзээ ч үндэстний мэдэлдээ дайчлан хурааж авахгүй учир санаа амар байж болно. Энэ нь бол эндхийн урьд өмнөх колоничлолоос нь үлдсэн өв уламжлал нь юм.

Яг ийм л хуулийн орчин надад маш чухал, учир нь энэ бол хөрөнгө оруулалт хийх хамгийн чухал хүчин зүйл юм. Хөрөнгө оруулагчид- бидэнд энэ байдал нь маш сайхан таарч байдаг.

Энд хэнд ч төрийн халамж, татаас олгодоггүй, бүгд л яаж ийгээд учраа олдог. /учир нь ГХО-с татвар бараг авдаггүй төрд нь ийм мөнгө байхгүй юм/ Харин манай Австрид бол аль болох их татварууд авах гээд байдаг. /Тэнд татваруудаа шударгаар заавал төлөхийг шударга эрх тэгш байдалд нийцнэ гэж, ер нь нийгмийн шударга байдал, нийгмийн өмнө хүлээсэн бизнесийн үүрэг хариуцлага гэж тооцдог/ Энд бол татваруудын тухай яриа бараг байхгүй, цорын ганц ач холбогдолтой зүйл бол эдийн засаг юм !??

Европт бүх хүмүүс нийгмийн ухааныг илүүд үзэж суралцах болсон, харин энд инженерүүд болохыг мөрөөддөг. Гэсэн хэдий ч тэд баян болцгоож бид ядуу болохгүй байх гэж найдаж байна. /учир нь бид их аргатай, бас их зальтай, хүчтэй гэсэн үг /

Манай хөрөнгө оруулалт багадаж байгаа, үйлдвэрлэлээ 4 дахин томруулмаар байна. Харин томоохон хөрөнгө оруулалтуудыг бол Лондонгоос хянаж удирдаж байдаг.

Өрсөлдөөн биднийг хүмүүст таалагдахгүй арга хэмжээ авахаас өөр аргагүй болгодог. Бид чинь бүгдээрээ л даяарчлалын харгис мөлжлөг доор байгаа шүү дээ!??

Бид маш бага цалин хөлс авдаг хүмүүстэй өрсөлдөж байна. Гэхдээ амьдрахын тулд өөр арга байхгүй. Мэдээж хэрэг, бид ажлын цагийг уртасгахаас өөр аргагүй, нэмэгдэл цагийн хөлс өгөх хэрэг гарахгүй байх гэж найдаж байна. Зүгээр л их ажиллах хэрэгтэй болно. Бидэнд өөр сонголт байхгүй.

Аз болоход, үйлдвэрчний эвлэлтэй төвөгтэй асуудлууд гарахгүй байгаа. Сайн гагнуурчинд сард дундажаар 200 евро төлж байгаа, харин инженер үүнээс 80 дахин илүү цалин авдаг. Энэ нь Европт төлдөгөөс олон дахин бага хөлс юм. Ер нь өгөөмөр байх бол хөрөнгө оруулагч бид нарт байж боломжгүй агуу сэтгэл юм.

Бүх дэд бүтэц бараг бэлэн байгаа нь сайн, бидэнд үүнд хөрөнгө гаргах шаардлага гарахгүй. Бэлэн байгаа обьектуудыг нь хямдхан худалдан авах хэрэгтэй байна. Сонирхож байна гэдгээ мэдэгдэхгүй байх хэрэгтэй, тэгвэл илүү мөнгө нэхнэ, ер нь наймаацаж чаддаг байх хэрэгтэй.

Ер нь одоогийн шатанд энэ улс орнууд хөрөнгө оруулагч нарт тавьдаг шаардлагуудаа хатуу өндөр болгож бараг чадахгүй байх. Танд таалагдаж байна уу, үгүй юу хамаагүй, энэ бол бодит байдал юм. Олонх хүмүүс ядуу байгаа, тэд ямар ч үнээр хамаагүй өрсөлдөх чадвараа дээшлүүлэх зайлшгүй шаардлаагтай юм.

Мэдээж сайн сайхны тухай бидний тунхаглал бол сайхан сонсогдож байгаа, гэвч дараагийн 10 жилд юу ч өөрчлөгдөхгүй байх аа. Тэдэнд амьдралаа өөрчлөх мөнгө хөрөнгө байхгүй гэж ярьж байна.  

Мадрас(өнөөгийн Ченнай хот)-ын Их сургуулийг худалдааны эдийн засагчаар төгссөн  Зуджад Харажо:

Энэ хотын 8 сая хүмүүсийн 1/3 нь туйлын ядуусын хороололд амь зууж байна. Зарим хүмүүс гэр оронгүй тул шууд гудамжинд унтдаг.

Энэтхэг хүмүүс татварууд төлдөг. Засгийн газар НӨАТ, орлогын татварууд, ус, цахилгаан, хөрөнгийн гэх мэт маш олон төрлийн татварууд хураан авдаг. Энэ татварууд нь гадаадын хөрөнгө оруулагч нарын хувьд дэд бүтэц, татварын хөнгөлөлтүүд гэх мэт баталгаанууд нь болж хувирдаг. Харин манай засгийн газар өөрийнхөө энэ иргэдийн төлөө хийх ажилд бол мөнгө байхгүй байдаг!

Эдийн засгийн энэ өсөлт гэгч нь хүмүүс, нийгэм яаж амьдарч байгаад бараг  нөлөөлдөггүй. Энэ эдийн засгийн өсөлт нь улстөрчдөд, хөрөнгө оруулагч нарт, зуучлагч нарт л ашигтай, тэдэнд л хамаатай.

Энэтхэгт гаднаас оруулж ирсэн энэ "соёл" их хүчтэй нөлөөлж байгаа. Хүмүүс үүнд дасаж байна. Тэд ямар ч үнээр хамаагүй Барууны бүх зүйлийг дуурайхыг хичээцгээж байна. Хэрэв манайд [өөрийн] улстөрийн сайн систем гэж байсансан бол энэ их ядуурал, гуйланчлал байхгүй байсан юм гэж ярьж байна...

Х.Болорболд