Монгол Улс удахгүй цөмийн хаягдлын тантан болно

“Монгол Улс удахгүй цөмийн хаягдлын тантан болно” ... Энэ үгийг Осакагийн Их сургуулийн эрдэмтэн Риоко Имаока Ази тивийг цөмийн бохирдолтой болгохгүйн тулд хэрхэх тухай эрдэм шинжилгээний бүтээлдээ онцолжээ. Түүний бичсэн нийтлэлийг хүргэж байна

“Хэдийнэ хоёр толгойтой хурга, сохор ботго гараад эхэлсэн.

Ураны хайгуул, олборлолт, бохирдол цаашид өснө үү гэхээс алга болохгүй. Яагаад гэвэл энэ маш ашигтай бизнес. Гэхдээ хурдацтай хөгжиж байгаа эдийн засаг хүрээлэн буй орчинд том асуудал тарьдаг. Энэ нь бараг жам ёс мэт боловч хянаж бас болно.

Монголчуудын хувьд малынхаа махыг хүнсэндээ шууд хэрэглэдэг ба ямар нэг шинжилгээнд хамруулах нь маш ховор. Тэгэхээр цацрагийн хордлогод өртөхгүй гэсэн баталгаа байхгүй.

Хамгийн ойрын жишээг танилцуулахад, Франц-Монголын хамтарсан ураны хайгуулын баг гурван жилийн өмнөөс говьд ажиллаж байгаа. Хэдийгээр богино хугацаа өнгөрсөн ч тэр бүс нутагт малын ургийн гажиг хэтэрхий олширсон. Хоёр толгойтой хурга, сохор ботго, яр шарх, цусны ийлдсийн өөрчлөлт.

Эрх баригчид нь үүнийг өөрөөр тайлбарлаж байгаа ч цаг хугацаа, орон зайн байдал зэрэг наад захын нотолгоо хангалттай. АНУ, Японы зүгээс энэ хордлогыг цацрагийн хордлоготой холбон тайлбарлаж байгаа. Тэгээд ч ураны хайгуулын бүс Монголын зүүд хойд нутагт, ЗХУ-ын үед ашиглаж байсан ураны ордтой нэлээд ойр. Тэгэхээр хордлогын шалтгаан хэнд ч ойлгомжтой”

Түүний нийтлэлийг ерөнхий агуулга иймэрхүү. Дорноговийн Улаанбадрах сумын иргэд энэ аюулыг биеэрээ мэдэрч эхэлсэн учраас төрд хандаж шийдвэрлэхийг шаардах болсон. Гэсэн хэдий ч Цөмийн энергийн газар, МХЕГ-ын удаа дараагийн дүгнэлтээр ургийн гажиг, малын өвчин, урьд өмнө сонсогдож дуулдаагүй хордлогот шинж тэмдгүүд шал өөр шалтгаантай болж хувирсан.

Үүнээс өмнө Хонгорын иргэдийг усанд ч орж мэддэггүй, бохир заваанаасаа болж хамуурсан болгож хувиргасантайгаа адил говийнхныг ч мөн мадлах гэж байна. Улаанбадрах суманд насаараа амьдарч буй нэг танил маань “Мал муулаад гэдэс дотрыг нь идэх тухай ойлголт одоо байхгүй болсон. Хэдхэн жилийн өмнөөс л ийм болоод байгаа. Уушги, зүрх гээд таван цул нь битүү ногоон идээ, шархтай, хэвийн хэмжээнээс хэд дахин томорчихсон. Цус нь хар хүрэн, ногоон туяатай болчихсон. Арьс нэхий нь яр шархнаас болоод ашиглахын талгүй болчихоод байгааг юу гэж тайлбарлах вэ. Жилийн дөрвөн улиралд хамрын тамхи шиг нунтаг саарал шороо нүүр нүдгүй шуурч, амьд амьтан тэсэхийн эцэсгүй болсныг шалгалтаар ирсэн хүмүүс ч хэлнэ” гэж ярьсан.

Ийм байхад л ураны хайгуул, туршилтын олборлолттой огтын падлийгүй, өөр шалтгаантай гээд байгаа Засгийн газрыг яалтай вэ. Хэрвээ өөр шалтгаантай юм бол тэрийгээ ядаж хүн үнэмшихээр тайлбарлаж, таниулаад, зохих арга хэмжээ авч болдоггүй юм байх даа. Нэг их удалгүй говийнхон мутант болжээ гэвэл гайхах зүйл ер алга.