Сульдаатай төрийн даржин шийдвэр үзэглэгдэх нь...

Уул уурхайн сайд Д.Ганхуяг МАК-ийн дуудлагаар Цагаан суваргын ордыг түшиглэсэн үйл ажиллагаатай танилцаж яваа харагдсан нь сар гаруйн өмнөхөн. Тэр үед МАК-ийнхан салбар хариуцсан сайдад санаа оноогоо хэлэхдээ төрийн зүгээс эзэмших хувь хэмжээгээ бушуухан тогтоож өгөхгүй бол бүтээн байгуулалтыг зээлээр санхүүжүүлэх гэрээ, баяжмалыг урьдчилан борлуулах ерөнхий гэрээний хүрээнд хийгдэх ажлууд зогсоод байна гэж байсан. Тэгвэл чих зөөлөнтэй сайд тэрхүү үгс дээр нь удаж төдөлгүй анализ хийгээд Цагаан суваргын ордын төрийн эзэмшлийн хувь хэмжээг тогтоох тухай УИХ-ын тогтоолын төслийг өргөн барив.

Төсөлд нь тусгаснаар бол нийт хөрөнгө оруулалт болох нэг тэрбум ам.долларын 34 хувийг төрийн хөрөнгө оруулалтаар хийж, 34 хувийн хувьцааг төр эзэмшихээр заасан байгаа юм. Үүнийгээ хуулийн дагуу гэж байна. Түүнчлэн тэр хэмжээний хөрөнгө мөнгийг энэ оны хоёрдугаар улиралд Засгийн газрын бонд гарган шийдвэрлэхээр тусгаж оруулж иржээ. Тэгэхээр МАК-ийн тухайд төр засгийн шийдвэрт хэрхэн нөлөөлж чадах вэ гэдгээ ийн харуулж байгаагийн нөгөө талд төр засаг нь нэг компанийн бизнесийн эрсдэлийг хааж бушуу туулай борвиндоо баастай гэдгийн үлгэр шиг юм болох вий гэсэн асуудал гарч ирж байна.

Учир нь одоо мөрдөгдсөн хэвээрээ байгаа Ашигт малтмалын тухай хуулиараа бол төр Цагаан суваргын ордын  51-ээс доошгүй хувьд эзэн суух ёстой. Улсын төсвөөр хайгуул хийж, нөөцийг нь тогтоосон орд гэдэг утгаараа  51-ээс доошгүй хувь нь төрийн мэдэлд үлдэх ёстой. Хууль журамд ингэж заасан байгаа. Гэтэл МАК-д Монголын хууль падлийгүй бололтой байна. Улс орны эдийн засаг сайнгүй байгаа энэ үед хөрөнгө оруулалтыг татах шийдвэрүүд гаргах нь зөв боловч, хэсэг бүлгийн эрх ашигт үйлчилдэг компанийн эрх ашиг төр, хуулийн дээр эрэмбэлэгдэх нь зохистой дүр зураг биш байлтай.

Бонд гэдэг бол өр гэдгийг хаа хаанаа гадарлаж ойлгохтойгоо болсон. Түүнчлэн улсын өрийн хэмжээ хязгаар улам нэмэгдэж байгаа энэ үед төр гадаад зах зээлд өр зээл тавихдаа болгоомжтой хандах ёстой юм. Дунд болон урт хугацаанд үр шимээ өгөх төслүүд тун чухал ч, яг одоогийн нөхцөл байдлаа харахад гал алдахгүйн тулд нэгэнтээ эхлүүлсэн бас бус төслүүдийнхээ хэрэгжилтэд анхаарах, хөрөнгө оруулалтын урсгалыг тийш нь чиглүүлэх нь бас чухал байгааг анзаарахгүй байж боломгүй байна.

Цагаан суваргын зэс, молибдены ордын ордын тухайд стратегийн ач холбогдол өндөртэй ордуудын жагсаалтад албан ёсоор бичигдээд долоон жил болж байгаа.  Тэрчлэн Монгол Улсын Үндэсний аюулгүй байдал, эдийн засаг нийгмийн хөгжилд нөлөөлөх хэмжээний, Дотоодын нийт бүтээгдэхүүний таван хувиас дээш хэмжээний бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэх боломжтой орд гэгддэг. Тэр ч үүднээсээ төрийн зүгээс тогтсон бодлоготой хандах ёстой төслүүдийн нэг. Гэтэл нэг хувь бизнесийн бүлэглэл хөрөнгө оруулалтаа алдлаа гээд чичрээд унангуут нь дагаж чичрээд  даржин шийдвэр гаргачихдаг байж болохгүй л дээ.

Б.Итгэлт