Албан тушаалын авлага буюу ач хариулах томилгоо

Ч.Сайханбилэг Ерөнхий сайдаар батлагдсан оройгоо Засгийн газрыг хуралдуулж анхны томилгоогоо хийсэн. Тэр нь ЗГХЭГ-ын тэргүүн дэд даргаар ажиллаж байсан  Ш.Солонгыг ажилд нь эргүүлэн томилсон явдал  байв.  Томилолт үргэлжилж,  кабинетаа төвхнүүлж чадаагүй байгаа ч тэр өчигдөр албан тушаалын хэд хэдэн сэлгээ хийлээ. Тухайлбал, Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх ерөнхий газрын даргаар Б.Билэгтийг, Тагнуулын Ерөнхий гаерын даргаар Б.Хурцыг, Татварын ерөнхий газрын даргаар  Б.Ариунсанг, Цагдаагийн Ерөнхий газрын даргаар Р.Чингисийг тавьлаа.  

Энэ томилгоо Монголын төр ямар тогтворгүй  байгааг,  дээд хүн суудлаа олохгүй бол доод хүн гүйдлээ олдоггүйг дахин дахин сануулж байна. Тодруулбал, хоёр жил гаруйхны хугацаанд гэхэд л Цагдаагийн Ерөнхий газар  гурав дахь даргынхаа царайг харж байгаа нь энэ. Тэр бүрийд халаа сэлгээ нүүрлэж,  үймж бужигнаад эхэлдэг. Төвхнөж, сандал ширээгээ зөөж дуусаагүй байтал дараагийн дарга, дахин томилгоо, эсвэл сонгууль ирнэ. Ажлаа тогтвор суурьшил, итгэл үнэмшилтэй хийж, авьяас чадвараа нээх, ахиж дэвших цаг хугацаа, боломжийг Монголын төр залуу үеэсээ булааж, зөвхөн танил талын хүрээнд эргэлддэг жишиг тогтоож байгаа нь энэ.

Ч.Сайханбилэгийн  яаравчилсан энэ томилгоо олон зүйлийн тухай өгүүлж байна.  Монголд, тэр дундаа эдүгээгийн Ерөнхийлөгчөөс албан тушаалын авлагатай мэт хэдэн хүн бий. Б.Билэгт, Б.Хурц нарыг олон нийт ийм хүмүүсийн тоонд оруулж нэрлэдэг. Сайханбилэг албан тушаалынхаа богцоо хамгийн түрүүнд энэ хоёр эрхэмд зориулж задалсан нь Ерөнхий сайдаар томилогдоход дэмжиж өгсөн Ерөнхийлөгчийн ачийг хариулсан томилгоо боллоо гэдгийг  анзаарах төвөгтэй биш.  

Б.Билэгт ЦЕГ-ын даргаар ажиллаж байхдаа  салбарынхаа сайдад гүйцэтгэх ажиллагаа явуулсан гэж буруутгагдан ажлаасаа халагдаж байсан нэгэн. Ч.Сайханбилэгийн өөр нэг сэлгээ нь  Б.Ариунсанг Татварын Ерөнхий газрын даргаар томилсон явдал. Нэгэн цагт тэрбээр Үндэсний Татварын Ерөнхий газрын дэд даргаар ажиллаж байсан хүний хувьд төрхөмдөө эргэж ирж байна гэсэн үг. Гэхдээ ном журмаараа бол ТЕГ-ын даргыг  сонгон шалгаруулалтаар  томилох учиртай. Харин шинэ Ерөнхий сайд энэ хууль журмыг авч хэлэлцсэнгүй.  Б.Ариунсанг “Алтан гадас”-ын чухал хүн, Н.Алтанхуягийн  баруун гар хэмээн хэвлэлийнхэн онцолдог. Энэ утгаараа тэр өмнөх Ерөнхий сайдынхаа аяганы хариуг нь барьж байгаа хэрэг болов.

Танхим нь бүрдээгүй, ямар хэлбэрээр байгуулагдах нь тодорхойгүй байгаа Засгийн газрын тэргүүний томилгоо анхнаасаа хэл ам дагуулж мэдэхээр болоод байна. Ерөнхий сайд бусад нам эвсэлтэйгээ Засагт хамтрахаар санал хүргүүлээд байгаа. Гэтэл хамтрах нөхөдтэйгээ зөвшилцөлгүй ар хударгаар нь томилгоо хийж эхэлсэн нь бусдыгаа үл хүндэтгэсэн,  улс төрийн наад захын соёл мэдрэмжгүй гэдгээ харуулчих шиг боллоо.  Ингэснээрээ тэр өөр дээрээ гал дуудаж мөнөөх  хамтрагчдаа үргээж мэдэхээр нөхцөл байдал үүсээд байна. Хэрэв МАН засагт хамтрахгүй гэвэл Ч.Сайханбилэгийн тэргүүлэх Засгийн газар ирэх хаврын синдромыг давна гэдэг тун ч эргэлзээтэй болно.

Энэ бүхэнтэй зэрэгцээд бас нэг таагүй мэдээ дуулдаж эхэллээ. Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэгийг огцруулах асуудлыг зарим УИХ-ын гишүүд хөндөж тавихаар өнөө өглөөнөөс бэлтгэж эхэлсэн гэх эх сурвалжийн мэдээлэл  байна. Шалтгаан нь гэвэл тэрбээр өчигдөр ТЕГ-ын даргаар Б.Хурцыг томилохдоо хууль зөрчсөн гэнэ.  Учир нь Б.Хурцыг АТГ-ын дэд даргаар томилсон шийдвэрээ УИХ хүчингүй болгоогүй байхад Засгийн газар хүчингүй болгочихжээ. Тиймээс энэ асуудлаар зарим хүн Үндсэн хуулийн цэцэд хандахаар бэлтгэж эхэллээ. Ч.Сайханбилэг Үндсэн хууль зөрчсөн нь тогтоогдвол шууд огцорно гэж эх сурвалж мэдээлжээ.   

Бушуу туулай борвиндоо баастай гэдэг шиг шинэ Ерөнхий сайдын бодлогогүй хууль журам зөрчсөн томилгоонууд  анхнаасаа энэ мэт бүтэлгүйтэж,  түүнд илгээсэн итгэлд манан сууж эхэллээ.

П.Булган