Өнөөгийн Америкт нийгмийн баялаг нь хэрхэн хуваарилагдсан байдаг вэ

(Wealth Inequality in America)

Би хүмүүсийг байнга ядуу дорой барьж байхыг, харин ламтан та тэднийг үргэлж мулгуу тэнэг бас аймхай байлгахыг даацгаая. Тэгэж байж л бид хамтран тэдний дээр удаан засаглах, хувь тавиланг нь дураараа эрхшээж байх боломжтой.

                                                                          Английн хаан Генрих VIII

Америкт янз бүрийн хүмүүс оршин суудаг: залуу хөгшин, сул дорой хүчирхэг, ухаантай бас мангарууд. Тэгээд энэ жинхэнэ мангарууд маань яг алиа салбадай нар шиг  аашилж байхад нь ч би тэдэндээ хайртай хэвээр байдаг. Би Америктаа хайртай, бүр эдгээр мангарууддаа ч гэсэн

                                             АНУлсын ерөнхийлөгч Барак Хусейн Обама

Манай либерал ардчилагчид, цөөн хэдхэн неолибералч хөлсний үзэл сурталчид, тэднийг сохроор даган баясагч либеритари үзэлтнүүд харийн колоничлогчдын зүтгүүлж байгаа либерал ардчиллаар халхавчилсан далд зорилготой үзэл суртлыг нь улстөр-эдийн засгийнхаа гол чиг баримжаа болгон бараг бүх зүйл дээр тэднээр үлгэр жишээ татдаг бөгөөд өнгө мөнгөний тэр нийгмийг "заавал дуурайх, дагах ёстой" гэж монголын ард түмнийг ухуулан ятгаж ирсэн билээ. Гэвч сүүлийн 24 жилийн турш зүтгүүлж манай нийгмийн амьдралын бүх суурь үндсүүдийг орвонгоор нь бусниулсаар байгаа энэхүү алсын гүн гүнзгий хор уршигтай харийн гүрнүүдийн бодлого, үйл ажиллагааг тэд өмөөрөн хамгаалах гол бамбайгаа болгож монголчуудад хүчээр тулгаж байгаа "шилний цаадах чихэр" бол Барууны капитализмын гадна талын баян тансаг төрх байдал билээ.

Тэгвэл энэ капитализмын гол туг болсон неолиберализмын үзэл суртлыг бусад улс орнуудад зэвсгийн хүчээр болон хэвлэл мэдээллийн тархины угаалга, барууны боловсрол сургалтын "зөөлөн хүч" гэгчээрээ тулган зүтгүүлэгч АНУлсад өөрт нь чухам юу болж байдаг, ардчилал - чөлөөт зах зээлийн тухай уран гоё дүрслэлтэй онол төсөөллүүд, элдэв уриа лозунгууд, Холливудын "үлгэрийн" кинонуудынх нь ард тэнд нийгмийн баялаг нь бодит байдал дээр ямар зарчмаар хэрхэн яаж хуваарилагдаж байдаг нь монголчууд бидний сонирхлыг татах сэдэв яах аргагүй мөн юм....

Орчуулга: 

Харвардын Их сургуулийн Бизнес, эдийн засгийн онолын професссор 5000 гаруй америкчуудаас санал асуулга явуулж тэдний үзэж байгаагаар одоо Америкт нийгмийн бүтээж байгаа баялаг нь хэрхэн хуваарилагдаж байгааг асуусан байна. Ингээд тэд түүнд ингэж хариулсан ажээ.

Эхлээд харьцуулалтыг хялбар болгох үүднээс АНУлсын нийт иргэдийг хувааж дээд ба доод ба тэдгээрийн хооронд гурван хэсэг бүгд тус бүр 20% байхаар 5 хэсэгт хуваасан байна. Үүний дараа тэднээс энэ улсад нийгмийн баялаг хэрхэн хуваарилагдсан байгаа байх гэж бодож төсөөлж байгааг нь асууж өгсөн хариултуудыг нь энэ 5 хэсэгтээ хуваарилж харуулсан байна. Мөн энэ асуултын дараа тэдний үзэж байгаагаар улс оронд нь нийгмийн бүтээж байгаа баялаг хэрхэн яаж хуваарилгдсан байх нь нийт улс нийгэмд маш зохимжтой /ideal/ болохыг асуусан аж.

Америкчуудын 92% нь буюу 10 хүнээс 9 нь нийгмийн баялагийн хуваарилалтыг What american think The Distribution is - одоо ийм байдлаар хуваарилагдсан байгаа байх гэж ойлгож төсөөлж байна гэж хариулсан байна. Мөн тэдний 90% нь Distribution 92% choose as ideal ийм байх ёстой, ийм байвал маш зохимжтой - идеал байх болно гэж үзсэн байна. Гэвч тэдний бодож төсөөлж  байгаа нийгмийн баялагийн хуваарилалтын талаархи энэхүү дүгнэлт ба өнөөгийн бодит байдал хоёрын хооронд дэндүү их зөрүүтэй байгаа байдал нь өнөөгийн энэ систем бол дэндүү шударга бус байна гэдгийг америкийн нийгмийн дийлэнх нь ойлгож хүлээн зөвшөөрч эхэлснийг харуулж байна. Мөн энд хамгийн сонирхолтой өөр нэг дүгнэлт бол Америкт яг үнэн хэрэг дээрээ нийгмийн бүтээж байгаа баялаг нь одоо яг хэрхэн хуваарилагдсан байгаа бодит байдал буюу - ACTUAL Dustrubution of Wealth in the U.S нь жирийн америкчууд улс орондоо чухам юу болж өрнөж байдгийг ойлгож төсөөлж байдгаас нь огт өөр, асар их зөрүүтэй байгаа явдал юм! Мөн өнөөгийн энэхүү бодит байдал нь олонх америкчуудын  хүсч байгаа - маш зохимжтой /ideal/ байх болно гэж үзэж байгаа тийм хуваарилалтаас өнөөдөр хичнээн алс хол оршиж байгаа явдал юм.

Дээрхи 3 графикаас харвал өнөөгийн америкийн нийгмийн 40% -д нь хэрэг дээрээ нийгмийн бүтээж байгаа баялагаас бараг юу ч ноогддоггүй гэсэн үг юм. /график дээр бараг харагдахгүй байгаа тэр улаан цэг !!! /

Тэгвэл америкийн өнөөгийн нийгмийн 1% нь үлдсэн 90% буюу 10 америкчуудын 9-ийг нийлүүлснээс ч илүү их нийгмийн баялагийг (зураг дээр зүүн дээд талын том хэсгийг)  дангаараа өмчилж эзэмшиж байна. Энэ бол үнэхээр аймшигтай, итгэхэд бэрх ялгаа юм!

Эдгээр графикууд нь өнөөгийн зарим хүмүүст ойлгоход хэцүү, бэрх байж болох юм. Иймд арай өөр хялбар аргаар энэ байдлыг дахин авч үзье. АНУлсын 311 сая иргэдийг тооцоо харьцуулалт хийхэд хялбар болгох үүднээс 100 хүнээр төлөөлүүлж авч үзье. Энэ 100 хүнд багш нар, дасгалжуулагчид, гал сөнөөгчид, барилгачид, инженерүүд, эмч нар, шүүгчид, банкирууд, компанийн захирлууд, нэр алдартай хүмүүс гээд л бусад хүмүүс бүгд орж байгаа гэж төсөөлье. Одоо тэгвэл хамгийн баян хүмүүсийг зүүн тал уруу нь, харин хамгийн ядуу хүмүүсийг баруун тал уруу нь ялгаж нэг эгнээнд оруулан зогсооё. Дараа нь тэднийг өмнөх загварын манай бүх хүн амыг орлогоор нь 20%-иар заагласан 5 хэсгүүдэд оруулсан гэж үзэж хуваан зохих өнгөөр нь будсан гэж төсөөлье.

Одоо АНУлсын үндэстний бүх баялаг (2009 онд 54 их наяд доллар гэж тооцсон)-ийг бас төсөөлөхөд хялбар болгох үүднээс асар их хэмжээний бэлэн долларууд гэж үзээд энэ их мөнгийг нөгөө 100 хүндээ тэдний одоо яг бодиттой эзэмшиж өмчилж байгаа баялагийн хувиар нь хувь тэнцүүлэн хуваарилаад харцгаая.

Хэрэв манай нийгмийн бүх хэсгүүдэд манай үндэстний баялагийг жигд хуваарилчих юм бол "бид бүхнийг айлган сүрдүүлж ирсэн нөгөө коммунизм, социализм" нь болчихно. Иймээс одоохондоо бол ингэх боломж байхгүйг бүгд мэдэж байгаа. Бас үүний хажуугаар бид бүхэн америк мөрөөдөлдөө хүрч, улс орон маань хөгжих байхын тулд асар их хөдөлмөрлөх сэдэлтэй байх, ийм хэрэгцээ шаардлагатай байгааг бид мэдэж байх ёстой.

Одоо энэ бол Distribution 92% choose as ideal - бид бүхний хүсч мөрөөдөж байгаа нийгмийн баялагийн хуваарилалт юм. Энэ бол тийм ч муу хуваарилалт биш ээ, учир нь хамгийн баян америкчууд гэхэд л хамгийн орлого багатай ядуусаас 10-20 дахин их орлого олж байгаа тул нөгөө ажиллах сэдэл нь байгаа гэсэн үг. Мөн энэ тохиолдолд энэ ядуус ч гэсэн үнэн хэрэг дээрээ тийм ч их ядуу биш, мөн энд баячуудын давхарга руу аажмаар шилжиж байгаа хүчирхэг дундаж анги байгаа нь харагдаж байна. Нийгмийн баялагийн яг ийм хуваарилалтыг өнөөгийн 10 америкчуудын 9 нь буюу хүн амын 92% нь, үүнд Бүгд найрамдах намын талынхан ч, Ардчилсан намын талынхан ч ялгаагүй "шударга" хэмээн хүлээн зөвшөөрч ийм хуваарилалтыг "идеал" гэж сонгож байна!

3:21-минутаас: Харин энэ бол What american think The Distribution is - буюу одоо америкчуудын яг ийм байгаа байх гэж ойлгож төсөөлж байгаа хуваарилалтын график. Энэ хуваарилалтыг харахад л нийгмийн баялагийн хуваарилалт тун шударга бус байгаа нь ойлгомжтой, шууд нүдэнд тусч байна. Гэвч энэ график бас ч тийм ч бүүр муу биш юм. Энэ хуваарилалтын үед орлого багатай ядууст улам хүнд хэцүү байх нь тодорхой, мөн дундаж ангид ч "живчихгүйн" тулд илүү их хүчин чармайлт хэрэгтэй, харин энэ тохиолдолд баячууд ядуусаас 100 дахин, дундаж ангиас даруй 10-20 дахин их орлого олж байгаа юм. Гэвч харамсалтай нь, энэ хуваарилалт бол өнөөгийн АНУлсад үнэн хэрэг дээрээ бүрэлдсэн байгаа нийгмийн баялагийн бодит хуваарилалттай ядаж ойролцоо ч биш байгаа явдал юм!  

3:53 минутаас: Одоо энэ бол ACTUAL Dustrubution of Wealth in the U.S буюу өнөөгийн АНУлс дахь нийгмийн баялаг нь бодитоор ямар харьцаагаар  хуваарилагдсан байгааг харуулсан график юм. Эндээс харвал манай нийгмийн доод хэсгийн 40 гаруй хувь нь нийгмийн баялагаас юу ч хүртдэггүй, харин дундаж ангид өмнөх загварын ядуустай бараг ижил түвшинд нийгмийн баялагаас багахан хувь нь ноогддог, мөн 10% "жирийн" баячууд ч энд багахаан хувийг эзэлж байна.

Харин үлдсэн хамгийн дээд 10% бол манай улс нийгмийн бүтээсэн, мөн бүтээж байгаа үндэстний баялагаас хамгийн их хожиж улам баяжиж байгаа хэсэг юм. Тэдний 2%-5% нь энэ зураг дээр ч багтахгүй, энэ график дээр харагдахгүй - тасархай их баялагийг өнөөдөр өмчилж байна.

Тэгвэл тэднээс гадна 1%  хэт баячууд энэхүү график дээр хайчилж байж багтааж үзүүлж байгаа энэ их баялгаас даруй 10 дахин их хөрөнгө баялагийг дангаараа өмчилж байна! Энэ графикийн хажууд одоо энэ тусдаа харагдаж байгаа асар том дөрвөлжин - үлэмж их баялаг бол америкийн 1% хэт баячуудын дангаар өмчилж байгаа хөрөнгө баялаг - бэлэн долларууд нь гэсэн үг юм.

Эд нар бол бид бүхний байнга сургийг нь сонсож байдаг нөгөө 1% хэт баячууд юм. Энэхүү ганцхан хувь ч хүрэхгүй хэт баячууд өнөөдөр АНУ-ын үндэстний бүх баялагийн 40% гаруйг дангаараа өмчилж эзэмшиж байна! Харин тэгвэл АНУлсын иргэдийн 80% нь буюу 100 хүний 80 нь эсвэл 10 хүний 8-д нь манай үндэстний бүх баялагийн ердөө 7-хон хувь баялаг ноогдож байна! Энэхүү бодит нөхцөл байдал сүүлийн 20-30 жилийн /рейганомик, неолиберализм ид гаарч байсан/ турш зөвхөн муудсаар ирсэн юм. 

Мөн өнөөдөр энэ 1% хэт баячууд АНУлсын үндэстний бүх орлогын 24%-ийг дангаараа хүртэж байна. 1976 онд энэ үзүүлэлт 9% байсан бол 2012 онд 24% болсон юм. 

Мөн энэ 1% хэт баячууд одоо зах зээл дээрхи бүх хувьцаа, мөнгөн сангуудын 50%-ийг бас дангаараа өмчилж байна. Харин тэгвэл бүх америкчуудын 50% нь энэ бүх хувьцаа, мөнгөн сангуудын зөвхөн 0,5%-ийг нь эзэмшиж байгаа нь тэд өдрөөс өдөрт зөвхөн амьд үлдэхийн төлөө л тэмцэж амь зууж байдаг гэсэн үг юм. .

Тэгвэл баячууд энэ их мөнгө хөрөнгийг хэрхэн яаж хуримтлуулж байгаа вэ?

Тэд нар ийм их орлого олохын тулд маш их ажилладаг гэж сурталчилдаг шүү дээ. Гэвч нэг компанийн гүйцэтгэх захирал дундаж нэг ажилтнаасаа 380 дахин их ажиллаж хөдөлмөрлөдөг гэдэгт та бүхэн итгэх үү, ер нь? Энд зарим том компаниудын топ менежерүүдийн авдаг хүний санаанд багтамгүй асар их цалин бонусыг биш ердөө л нэг дундаж компанийн дундаж гүйцэтгэх захирлын авдаг цалинг ажилтных нь цалинтай харьцуулан жишиж жишээ болгон авсан юм. Энэ байдал нь дундаж нэг ажилтан нь 1 сар гаруй ажиллаж байж захирлынхаа 1 цагийн хөлстэй тэнцүү цалин авдаг гэсэн үг юм... !?

/Энэ бол экономикс гэгч хулхи онолоор нийгмийг зориуд мунхруулсан зохион байгуулалттай залилан, капиталчид лоббидон хуульчилж авсан улайм цайм дээрэм тонуул, нийгэм олон нийтийг тархины угаалгаар л одоохондоо хүлцэнгүй хүлж барьж байгаа боолчлол юм - bolor.info/

Бид бүхэн ажиллаж хөдөлмөрлөж байгаа америкчуудын хувьд манай нийгмийн баялагийн шударга хуваарилалтыг тогтоохын тулд социализмд хүрэх бүх замыг туулах албагүй биз ээ.

Гэвч бид өөрсдөө МАШ ЗОХИМЖТОЙ - IDEAL гэж үзэж байгаа нийгмийн баялагийн ядаж тэр хуваарилалтандаа хүрэхийн тулд бидэнд одоо хэрэгтэй байгаа зүйл бол  ердөө л  ӨНӨӨГИЙН ЭНЭ ГҮН ХОВСДЛЫН НОЙРНООС СЭРЦГЭЭХ, ЭНЭ УЛС ОРОН ДАХЬ БОДИТ НӨХЦӨЛ БАЙДАЛ БОЛ БИД БҮХНИЙ БОДОЖ ТӨСӨӨЛЖ БАЙГАА ШИГ ОГТХОН Ч ТИЙМ БИШ ЭЭ ГЭДГИЙГ ОЙЛГОЖ УХАМСАРЛАХ ХЭРЭГТЭЙ БАЙГАА ЮМ ...

Зураг дээрхийг орчуулбал: Хэрэв АНУлсын нутаг дэвсгэрийг америкийн үндэстний баялаг нь одоо хэрхэн хуваарилагдсан байгаа харьцаагаар хуваах юм бол: бүх хүн амын 40% -д нь өчүүхэн улаан цэг, 20%-д нь доод талын жижигхээн "гурвалжин", 30%-д нь доод талын "ёроол", харин 10 хүний нэгд нь буюу 9%-д нь "баруун талын" томоохон хэрчим; Анхаар! 100 хүний 1-д нь буюу 1%-д нь зүүн талын асар том хэрчим ноогдож байна!

Үүнийг ардчилал буюу олонхийн засаглал = шударга хуваарилалт гэдэг гэж үү?!

 Эх сурвалж: Bolor.info