Гүүнд хайртай морь

 “Гүүнд хайртай морь” гэдэг шиг улстөрд хайртай хүмүүс орж ч чадахгүй гарч чадахгүй мөн ч их тарчлах юм. Олсон зоолсон жаал хөрөнгөө их улстөрд орох гэж 20 жил цацаад модоо барьсан нөхөр ч байна, байр гэр ч үгүй гудамжинд гарсан ч нөхөр байна. Улс төрийг бохир л гэдэг болохоос биш баргийн аавын хүүгийн морилоод байдаг талбар ч биш л дээ. Эрийн шандас шалгаж эмийн гоо залийг тодруулдаг талбар. Асар их заль нь дийлсэн ухаан зарж, гудамжны гуйлагчингаас эхлээд Төрийн сэнтийд заларч байгаа нэгэнтэй эн тэнцүү харьцааг хэлбэр талдаа үүсгэж, хэнд ч үгүй гэж хэлж болдоггүй адармаатай талбар. Түүнээс бус дарга цэрэггүй загнаад баруун солгойгүй гар зангидаад тусыг эс олно. Тусыг эс олсон баатруудын нэг бол яах аргагүй олноо “Буян”-гийн хэмээн алдаршсан Б.Жаргалсайхан. Түүний хувьд улс төрд орох гэж 20 жил нэр ч үгүй нүүр ч үгүй явж байгаа халаас нимгэн нэгэн ч арай биш юм. Тамтаггүй баяны дэргэд бол таргын таван ямаатай л нөхөр байх. Таргийн таван ямаатай нөхрийг бодоход хөлгүй баян мэт хачин нөхөр. Эсвэл тэр туйлын харамч нөхөр байх.

Ямартай ч Б.Жаргалсайхан улстөрийн гортигны цаана насыг барж байгаа нөхдийн дэргэд бол УИХ-ын гишүүнээр сонгогдож, тэр ч бүү хэл Үйлдвэр худалдааны сайдаар ажиллаад үзсэн догь толгой. Тэгэхээр улс төрөөр дамжиж очдог тэр том албан тушаалын амтыг мэдэхгүй яах юм бэ. Тамга ч барьж үзээгүй бацаанууд байдгаа тэмтрээд гүйж байхад Монгол Улсын Засгийн газрыг барьцаалаад Японы “Марубен”-аас зээл авчихдаг нөхөр амтанд нь орохгүй яах юм. Ёстой буруутгах аргагүй, хөөрхий. Нөгөө талаар гэвэл аль эрт цагт буюу 1992 онд Хөрөнгөтний намыг байгуулж, дараа нь БНН болгон өөрчилсөн гэхээр их улстөрд хайран 25 жилээ яайран болгосон хүн. Чухам БНН нь хэдэн гишүүнтэй юм, нийгэмд хэрхэн нөлөөтэйг мэдэх юм алга. Судлаач Д.Ганхуягийн хэлснээр бол “Ганц даргатай 20 гаруй жил болсон, нэг юмаа улиг болтол давтдаг нэхмэлийн үйлдвэрийн улстөрийн албыг нам гэж үзэх нь дэндүү сэрүүдсэн явдал болно. Хэрэв Жаргалсайхан Кромвелл болмоор байгаа бол хувьсгалаар л болдгийг ойлгох хэрэгтэй…” хэмээсэн нь санаандгүй хэрэг биш байх.

Харин тэрбээр ганцхан удаа УИХ-д сонгогдсон цагаас хойш хэдэн ч удаагийн сонгуульд бүдрэв дээ. Ямар ч улстөрч нэг удаа бүдрээд алдаагаа олж хардаг бол УИХ, Ерөнхийлөгчийн дотоод сунгаа гээд олон сонгуульд бүдэрсэн ч алдаагаа ухамсрлахгүй байгаагаас харвал тэр хэзээ ч их улс төрд эргэн ирэхгүй байж мэдэх юм. Хамгийн наад зах нь сонгуульд бүдэрсэн өдрөөсөө эхлээд сонгогчдоо хараан зүхдэг улстөрчийг энэ насандаа үзсэнгүй. Та нар мөнгөөр саналаа худалддаг, оюун ухааны доройтолд орсон гээд зүхээд байхаар хэн түүнд саналаа өгөх билээ. Ямар ч мулгуу уначихаад буруу харж уйлан зөв харан инээж байгаад маргаашийнхаа ялалтыг боддог биз дээ. Гэтэл мань эр сонгогч түмнээ өрсөлдөгчтэй нь хамт зад загнаж доромжилчихоод яваад өгөхөөр яаж сонгогдох билээ. Гэтэл Б.Жаргалсайхан тэр дороо бухимдлаа тайлчихаад мартдаггүй, хэдэн сар, жилийн дараа ч хэвлэл мэдээллээр мөнгөөр саналаа худалддаг доройтолд орсон түмэн гээд доромжилж доромжилчихоод эргээд намайг сонгооч гээд очиж байгаа хүнийг ямар хүн гэх вэ.

Магадгүй нэгэн судлаач “Бүдүүлэг тэнэг төсөөллөө улс төрийн хөтөлбөр хэмээн ойлгодог тэрбээр 20 гаруй жил нэг л сэдвээ давтан үглэж буй бөгөөд хоёр намын ялсан талд нь үйлчилдэг түүний холбиромтгой занг олон хүн мэддэг. Энэ удаад хоёр нам хоёулаа суларсныг тэрбээр цойлон гарах боломж гэж ойлгожээ” хэмээсэн нь туйлын үнэний хувьтай. Одоо бол тэр хэн ч биш зүгээр л гүүнд хайртай морь шиг амьтан.

С.Ууганбаяр

www.zindaa.mn