Л.Болд: Эрүүдэн шүүгчид, энэ хэргийг захиалагчдад боломж олдохгүй, олон түмэн ч итгэхгүй

УИХ-ын гишүүн Л.Болдтой ярилцлаа

-УИХ-ын 2020 оны ээлжит сонгуульд өрсөлдөх нам, эвслүүд нэр дэвшигчдээ тодруулж байна. Танай Шударга иргэдийн нэгдсэн эвсэл (ШИНЭ) намаас нэр дэвшиж байгаа горилогчдод ямар шаардлага, шалгуур тавьж байна вэ?

- ШИНЭ эвслийн намуудаас ШИНЭ намд оногдсон мандатуудад бид нэр дэвшигчдээ тодруулж дууссан. Ердөө мэргэжил боловсрол, түмэн олныхоо төлөө чин сэтгэлээр зүтгэх эх оронч сэтгэл, аймаг, орон нутагтаа хийсэн ажилтай, нутаг орныхоо ард олны эрх ашгийн төлөө зүтгэсэн байдлыг нь харгалзаж тодруулсан. Бусад намууд шиг мөнгөний шалгуур тавьсангүй. Манай нэр дэвшигчид бүгд нэр цэвэр, төр түших боловсрол, мэргэжлийн туршлагатай, түмэн олныхоо төлөө гэсэн эх оронч сэтгэлтэй, бүх салбарыг төлөөлж чадах хүмүүс байгаа. Нэр дэвшигчид маань мөрийн хөтөлбөр, амлалтаа биелүүлэх тангаргийн гэрээг сонгогчидтойгоо байгуулна. Хэрэв зорилгоосоо ухарч, ард түмний эрх ашгаас няцвал эгүүлэн татна. Урд өмнөх сонгуульд ийм жишиг байгаагүй байх. Бусад намууд шиг мөнгө цацах амлалт манай нэр дэвшигчдэд байхгүй, манай намын дэргэдэх эрдэмтэн судлаачид, мэргэжлийн салбаруудын төлөөллөөс гаргасан төсөл хөтөлбөр, хөгжлийн төлөөх оновчтой бодлогуудыг л хэрэгжүүлэх амлалт байгаа.

-Та Хан-Уул дүүрэгт дахин нэр дэвшихээр болсон, тухайн дүүрэгт нэр дэвшигчид ч эхнээсээ тодорч байна. Энэ жилийн сонгуулийн өнгө, нэр дэвшигчдийг харахад Хан-Уул дүүрэгт нэлээн ширүүн "тулаан" болох шинжтэй. Таны хувьд ялалт байгуулна гэдэгтээ хэр итгэлтэй байна вэ?

-Манай намаас нэр дэвшигчдээ тодруулах гол шалгууруудыг би сая хэлсэн. Яг энэ шалгуураар манай намын Хан-Уул дүүргийн анхан шатны гишүүд, дэмжигчид санал хураагаад дахин нэр дэвшүүлэхээр болсон. Шударга иргэдийнхээ итгэлийг алдахгүйн төлөө, хамгийн гол нь МАНАН дэглэмийн эсрэг эхлүүлсэн тэмцлийнхээ эцсийг үзэхийн тулд, мөн хэд хэдэн парламентын үед батлуулах, хэрэгжүүлэх гээд нөгөөх л байгалийн баялгийг халаасалсан бүлэглэлийн эсэргүүцлээр унагасаар ирсэн баялгийн хуваарилалтыг ард түмэндээ тэгш олгох санаачилгаа ажил хэрэг болгохын тулд дэмжигчдийнхээ сонголтыг хүлээж авахаар шийдсэн. Мэдээж өрсөлдөгчгүй сонгууль, ширүүн өрсөлдөөнгүй тойрог гэж байхгүй.

-Шударга иргэдийн нэгдсэн эвсэл нам нэр дэвшигчдээ эхний байдлаар зарласан. Танай намд улс төрийн лидер алга. Үүнд та ямар хариулт өгөх вэ. Хэдэн суудал авна гэж таамаглаж байна вэ?

-Лидер буюу удирдагч гэдэг үгийг ямар утгаар хэрэглэхээс шалтгаална. Дарга, сайд албан тушаалтай хүнийг лидер гэх үү, сайн сайхан руу, хөгжлийн зам руу олон түмнээ удирдаад, дагуулаад явж байгаа улс төрийн лидерүүд аль намд байна гэж хүмүүсээс асуух хэрэгтэй болно. Тийм лидерүүд олон байгаа бол өнөөдөр манай улс хамаг нэр нүүрээ барж хар жагсаалтад орох уу, олон нийтийн анхааралд орсон томоохон хэргүүдийн ард хэвлэлээр лидер улстөрчид гэж олон жил бичигдэж ирсэн улстөрчид байгааг юу гэж ойлгох вэ. Манай намын хувьд нэрнээс харахад л ойлгомжтой. Шударга иргэдийн нэгдсэн эвсэл. Эвсэж нэгдсэн шударга иргэд бидэнд байна. Тэд маань нэр дэвшиж байна.      

-Монгол Улс саарал жагсаалтаас гарч, хар жагсаалтад орлоо. Та өмнө нь Гадаад харилцааны сайдаар ажиллаж байсан. Хар жагсаалтад орсноос Монгол Улсад ямар сөрөг нөлөө гарах вэ. Ялангуяа дипломат харилцаанд хэрхэн нөлөөлөх вэ?

-Би хэлж байсан биз, эрх баригчдад. Та нар өнөөдөр дэлхийн хамтын нийгэмлэгт үгүй гэж болохгүй. Үүний чинь үр дүн юугаар орж ирэх вэ гэхээр саарал жагсаалтаар, Европын холбооны хар жагсаалтаар орж ирнэ. Яг тэгж байгаа байхгүй юу. Хүн хулгайлаад авчирч байна, арга хэмжээ байдаггүй, улаан цайм олон тонн, зуу зуун килограммаар нь хар тамхи наймаалах сүлжээнд хилийн чанадад холбогдоод байдаг, хар цагаан дуугүй. Монгол төрийг ийм аймшигтай, хар шалбаагт хутгаж хаяж байгааг би харж сууж тэвчээгүй байнга үгээ хэлж ирсэн. Тэрнийхээ төлөө элдэв гүтгэлэг, доромжлол амссан. НҮБ-ын бүх конвенци, олон улсын гэрээ хэлэлцээрийг зөрчөөд эрүүдэн шүүгээд, гадаадын хөрөнгө оруулагчдын тэр үнэ цэнтэй, хөлсөө дуслуулж олж ирсэн хөрөнгө оруулалтыг МАНАН бүлэглэлийг тэтгэх системд цутгаад байвал хаанахын ямар хөрөнгө оруулагч, ямар донор улсын төр засаг дуртай байх вэ. Тэр улс орнуудын татвар төлөгчид нь юу гэх вэ? Одоо бид бодох хэрэгтэй, засч залруулах дараагийн шат руугаа ороход хугацаа алдаж болохгүй.

-Монгол Улсын Засгийн газраас цар тахлын үед авах долоон арга хэмжээг хэрэгжүүлж ажиллаж байна. Цар тахлын эсрэг хуулийг ч баталлаа. Энэ бүхнийг хэрхэн дүгнэж байна вэ?

-Эдийн засаг хүнээр бол сонгуулийн дараах хэдэн сард хаашаа очиж амиа хорлох вэ гэдэг дээрээ тулчихсан хүн шиг л маш хүнд байна. Энэ үед өрийн тааз, тэр зээлийн хугацаа хөнгөлөх зэрэг аргацаасан бодлого нөхцөл байдлыг хөнгөлж чадахгүй. Одоо бизнес эрхлэгчид, баялаг бүтээж байгаа иргэдээ, компаниудаа хайр найргүй дэмждэг цаг. Тэр баян чинээлэг ХБНГУ, АНУ яаж дэмжиж байна. АНУ л гэхэд 25 их наяд долларын өр тавиад хүртэл бизнес эрхлэгчдээ дэмжиж байна. Европыг хар. Нийгэм сүйрэхэд хүрвэл юунд тулж очдогийг бүгд мэдэж байгаа.

-С.Зориг агсны хэрэгтэй холбогдуулан Түр хороог байгуулсан. Удахгүй эрүүдэн шүүсэн гэх этгээдүүдийг шүүх хурал болно. Шүүх хурал хэр шударга явагдана гэж бодож байна вэ?

- Өнөөдөр Түр хороо хуралдаж ажлаа дүгнэлээ, Тагнуулын байгууллагын удирдлагууд, ажлын хэсгийн удирдлагуудтай уулзалт хийлээ. Нааштай дүн мэдээ дуулгасан. Хэргийн жинхэнэ гүйцэтгэгч, захиалагчийг олох чиглэлээр нэлээд ахицтай, урагшилж байгааг бидэнд дуулгалаа. Тун ойрын үед тодорхой дүгнэлтүүдийг танилцуулах бололцоотой болж байна гэсэн.

Нэг зүйлийг онцлоход энэ хэргийг, гэмгүй хүмүүсийн гэмгүйг нь тодорхой болгож, хэргийг нууцаас гаргаж, эрүүдэн шүүж яргалсан бичлэгийг устгасныг сэргээж, олон нийтийн үзүүлсэн, энэ хэрэг дээр шударга ёс, хуулиа барьж ажилласан бүх хүмүүст өнгөрсөн хугацаанд ямар том дарамт шахалт, гүтгэлгийн кампанит ажил өрнөж байгааг бүгд харж байгаа.

Одоо эрүүдэн шүүгчдэд, энэ хэргийн ард байгаа захиалагчдад боломж олдохгүй, олон түмэн ч итгэхгүй. Олон түмэн өөрсдийнхөө итгэл үнэмшлийг олж авсан. Өнөөдөр энэ хөшигний цаана юу өрнөснийг Монголын ард түмэн мэддэг болсон. Ойрын үед Монголын нийгмийг харанхуй хонгил руу чирч оруулсан энэ хар хүчийг дарж, тэднийг зохих байранд нь тавьж, зохих хариуцлагыг нь үүрүүлнэ гэдэгт итгэлтэй байна. Шүүх хурал шударга явагдаасай, үнэн ялаасай гэж хүсэж байна. Одоо эрүүдэн шүүгчид сонгууль хүлээгээд, цаг хожих ямар л арга байна бүгдийг хэрэглэж байгаа.

-Авлига, албан тушаалын гэмт хэрэгт холбогдсон ч хэрэг нь хэрэгсэхгүй болсон томоохон хэргүүдийг сэргээн шалгахаар болсон. Улсын Ерөнхий прокурор болон АТГ-ыг удирдлага солигдсоноор хэр ажиллаж байна гэж дүгнэж байна вэ?

-МАНАН дэглэмийн эсрэг тэмцэлд нам харгалзалгүй нэгдсэн 5 гишүүн, ТББ-уудын зүгээс улс орныг хайр найргүй цөлмөсөн 23 томоохон гэмт хэргийг шийдэхийг хуулийн байгууллагуудад шаардлага хүргүүлээд жил тойрлоо. Сая бидний таван гишүүн томоохон 23 хэргийг шийдвэрлэх явц ямар шатандаа явж байгаа талаар тодруулах, шаардлагынхаа хариуг авахаар Улсын Ерөнхий прокурортой биечлэн уулзалт хийлээ. Харамсалтай нь улс төр дамжсан бүлэглэлүүд Монголын төрөөр тоглож, уландаа гишгэсэн байдал хэвээрээ байна. Харин ч хууль, шүүхийн байгууллагад гацаанд орсон хэргүүдийн ард байгаа эзэд сонгуульд орох гэж, эсвэл өөрийнхөө өмнөөс нэр дэвшигч бэлтгэж оруулах гээд явж байна. МАНАН-гийн эздийн бохир мөнгөөр сонгуулийг луйвардаж, санал худалдан авч төрийн эрхэнд гарснаараа гол зорилго нь эргээд нөгөө шүүх дээр гацсан хэргүүдээ мулталж авах, төрийг, байгалийн баялгийг тонох ажлаа үргэлжлүүлэх. Таван гишүүний тэмцэл одоо энэ сонгуулиар ялах уу, шударга ёс ялах уу, ялагдах уу гэдэг нь шийдэгдэнэ.