СУРВАЛЖИЛГА: Наадмын талбайд бөх, харваач, сэтгүүлчдээс өөр хүн нэвтрүүлэхгүй

Дэлхий нийтэд тархсан цар тахлаас үүдэн энэ жил төрт ёсны уламжлал Үндэсний их баяр наадмыг үзэгчгүйгээр зохион байгуулахаар болсон. Тодруулбал, Үндэсний их баяр наадмын хурдан морины уралдаан Хүй долоон худагт болох бол сур, шагай, үндэсний бөх "XIII зуун" цогцолборт болохоор товлогдсон билээ.

Энэ жил наадамчин түмэн минь гэртээ буйдан дээрээсээ зурагтаар наадмаа үзэж наадамлахаар болсон. Наадам ямархан өнгө төрхтэй болохыг сурвалжлахаар Төв аймгийн Эрдэнэ сумыг зорилоо.

“XIII зуун” цогцолборын доод дэнжид 60-70 гэр барьж, 4-5 асар босгожээ. Баруун, зүүн жигүүртээ “Монгол наадам” хэмээн монгол бичгээр дурайлгасан хэрмэн хаалганы орой дээр цагаан морины дэл цацаглуулан унжуулжээ. Дааман хаалганы хоёр талд боржин чулуугаар урласан хоёр цагаан арсланг байрлуусан байв. Наадмын талбайг хөх тэнгэрийн өнгөтэй хээ хуар бүхий хашаагаар хайслаж, хашаан дээрээ хөх тугийг нь намируулжээ. Хаалгаар дотогш ороход XIII зууны өнгө төрхийг харуулсан бортгон гэрүүд хээ хуар, сийлбэр ураараа ялгарч харагдана. Хамгийн том өр­гөөний үүдэнд боржин чулуугаар сийлсэн Чингис хааны хөшөөг залсан байлаа. Гэрийг шагайвал оройдоо морины толгойн сийлбэртэй, хөлдөө зааны хөлөн суудалтай чамин сийлбэртэй багана бүхий өргөн уудам өргөө байв.

“Херо энтертайнмент” студийн найруулагч Б.Баатар энэ жил наадмын нээлтийг дэлхийд гайхуулсан сүрлэг найруулж, хамгаалалтад зогсож буй цагдаа нарт баатрын хувцас өмсүүлнэ гэсэн. Үүнд цагдаа нар тийм ч таатай хандахгүй байгаа. Наадмын талбайн тайз урд жигүүрт байх ба хоёр талын гэрүүдээр урлагийн ажилтнуудын байрлаж асан гэрүүд ажээ.

Хэдхэн хоногийн өмнө ХЦДБЧ-ын найрал хөгжимчид, БЦДБЧ-ын уран бүтээлчид, ҮУИТ-ийн бүжигчид ирээд явсан нь гэрүүдийн хаалган дээр наасан хаяг гэр­чилнэ. Тэд наадмын нээлтийн урлаг соёлын хөтөл­бөрийн зураг авалтаа ийнхүү урьдчилан бичээд амжжээ. Тайзны зүүн урд жигүүрт гал тогоо бүхий цагаан асар ширээ сандал бэлтгэсэн нь наадамчид, сэтгүүлчдийн хоол ундаа идэх хэсэг бололтой. Түүнээс урагш 500 метр зайд эрэгтэй эмэгтэй модон жорлон, дөрвөн тосгууртай гар угаагуур байрлуулжээ. Наадам болох хэсэгт тог цахилгаан татаагүй мотороор ажиллахаар зэхсэн байв

Энэ сарын 8-ны өдрөөс эхлэн наадмыг шууд дамжуулах телевизийн сэтгүүлч, зураглаачид ирж байрлана. Тэд эртхэн ирж техник үзлэг, дамжуулалтаа турших юм. Сэтгүүлчид 12-ны өдөр хүртэл энэ талбайгаас гарахгүй ажиллах бөгөөд бөх, сур, шагай харваачдаас өөр хүнийг дотогш нэвтрүүлэхгүй гэдгийг “Херо энтертаймант” студийн ажилтан н.Лхагва хэлэв.  Биднийг очиход Циркийн морь сургагчид зураг авалтаа хийгээд дууссан байлаа. Энэ нь сүүлийн зураг авалт аж. Тулгар төрийн 2229, Их Монгол Улс байгуулагдсаны 814, Ардын хувьсгалын 99, Ардчилсан хувьсгалын 30 жилийн ойн үндэсний их баяр наадам энэ сарын 11-12-ны өдрүүдэд Улаанбаатар хот, 21 аймаг, 339 суманд нэгэн зэрэг явагдана. Хөдөө гадаа явж нутаг орны наадам үзэх иргэдийн урсгал ч хөдөөг зориод эхэлжээ. Жил жилийн наадмыг догдлон хүлээж Төв цэнгэлдэхдээ дээл хувцсаараа гоён ирж наадамладаг хүмүүсийн сэтгэл гонсгор байгаа нь илт. Жил бүр наадам зохион байгуулахад улсын төсвөөс мөнгө зарцуулдаг. Энэ жил үзэгчгүй ч гэсэн өмнөх жилүүдтэй адил гурван тэрбум төгрөг зарцуулахаар болсон. Ард түмэн эдийн засгийн хүндрэлтэй, наадамчин олонгүй наадмын төсөв мөнгийг нь танаад цомхон хийж болоогүй юм уу гэж шүүмжилж буй. Мөн нөгөөтэйгүүр Ерөнхийлөгчийн мэдлийнх гэгддэг "XIII зуун"-д зохион байгуулж байгаа нь шүүмжлэл дагуулж байгаа. "XIII зуун" цогцолборын гэр, амрах байруудыг 60-100 мянган төгрөгийн ханштай байлаа. Юутай ч эл хульхан байгаа энэ дэнж хэдхэн хоногийн дараа наадмын хөлд дарагдах нь ээ.