Б.Болор-Эрдэнэ: Барууны орнуудад дотуур хувцасгүй эсэргүүцлээ илэрхийлж зогсдог

 Олон Улсын Эмэгтэйчүүдийн эрхийг хамгаалах өдрөөр Сүхбаатарын талбайд гурван эмэгтэй хагас нүцгэн жагсаал хийсэн. Тэд “Оффшорчдыг зайлуул”, “Хулгайлсан хөрөнгөө буцааж өг” гэх утга бүхий лоозон барьж эсэргүүцэл илэрхийлсэн юм. Тэдгээр эмэгтэйчүүд бол хувиараа наймаа эрхэлдэг Б.Болор-Эрдэнэ, С.Жанцандулам, Ч.Алтанзагас нар юм. Б.Болор-Эрдэнэтэй ярилцлаа.

-  Олон улсын эмэгтэйчүүдийн эрхийг хамгаалах өдөр та бүхэн Сүхбаатарын талбайд хагас нүцгэн жагсаал хийлээ. Ингэж жагсаал хийх шалтгаан нь юу байв?

-  Ээжүүд, эмэгтэйчүүд бид Олон улсын эмэгтэйчүүдийн эрхийг хамгаалах өдөр эрхээ хамгаалах бус баяр ёслолын байдалтай, чихэр жимс, цэцэг, дарс шоколад болж баярладаг уламжлал болон тогтсон байна. Эрхээ хамгаалах энэ өдөр баяр ёслол гэхээсээ илүүтэй, нийгэмд болж бүтэхгүй зүйлийг шүүмжилж дуу хоолойгоо өргөе гэж зориглож энэ үйлдлийг хийсэн. Монгол Улсын тусгаар тогтнолын төлөө манай өвөг дээдсүүд, олон баатарлаг эрсийн амь үрэгдсэн. Бидэнд өвлүүлэн үлдээсэн газар шороогоо хамгаалах ёстой. Манай Монголын хэдэн олигарх улс төрчид зөвхөн өөрсдөд нь үлдээсэн эх орон мэтээр аашилж, ард түмнийг үл тоон хууль бусаар хөрөнгөжсөн мөнгөө оффшор бүст байршуулж байгааг бид эсэргүүцсэн. Ирээдүйн үр хүүхдийнхээ төлөө санаа зовж дуу хоолойгоо өргөлөө.

Төр бүх эрх мэдлийг өөртөө авч улс орны бодлогыг хэрэгжүүлдэг. Гэтэл төр үйл ажиллагаандаа хяналт тавьдаг механизм байхгүй болчихсон учраас улсын хөрөнгийг завшдаг, албан тушаалаа урвуулан ашигладаг байдал газар авсан. Ард түмнийхээ дуу хоолойг сонсдоггүй төртэй болжээ. Төрийг ард түмний хяналтад оруулахгүй бол болохоо байсан байна.

Та бүхэнтэй хэр олон хүн үзэл санаагаа нэгтгэж дэмжиж байгаа бэ?

-  Худалдаа эрхлэгчдийн холбоо гэж олонх нь ээжүүд, эмэгтэйчүүдээс бүрдсэн төлөөлөлтэй байгууллага байдаг. Худалдаа наймаа хувиараа эрхэлдэг хүмүүс бий. Энэ холбооны 200 гаруй гишүүн дэмжиж байгаа. Тэдний төлөөлөл болж бид гурав эсэргүүцлээ илэрхийлсэн. Миний хувьд Нарантуул худалдааны төвд наймаа хийдэг. Бидний хувьд худалдаа наймаа эрхэлдэг хүмүүсийн эрх ашгийг хамгаалах зорилгоор жагсаагүй. Нийт эхчүүд, эмэгтэйчүүдийн эрхийг хамгаалахын төлөө ээжүүд баярлах шалтгаан байхгүй гэдэг үүднээс эсэргүүцлээ илэрхийллээ. Манай энэ тэмцлийг бол нийт 10 гаруй хүн зохион байгуулсан. Тэднээс гурав нь эсэргүүцлээ илэрхийлье гэж шийдсэн.

-  Та бүхэн яагаад заавал хагас нүцгэн эсэргүүцлээ илэрхийлсэн юм бэ?

-  Ингэж хагас нүцгэн эсэргүүцлээ илэрхийлэх нь тэмцлийн хурц хэлбэрт тооцогддог. Барууны хөгжиж буй орнуудад хүний эрхийг хамгаалах асуудал дээд цэгтээ хөгжсөн. Зөвхөн ан амьтдаа хамгаалахын төлөө ээжүүд нэгдээд хагас нүцгэн байдалтай жагссан байдаг. Гэтэл манай оронд ямар байгаа билээ. Ан амьтан гэхээсээ өөрсдийгөө яая гэж байна шүү дээ. Тиймээс тэмцлийн хурц хэлбэрийг сонгож, эсэргүүцэх нь зүйтэй гэж үзсэн. Барууны орнуудад бол дотуур хувцасгүй эсэргүүцлээ илэрхийлж зогсдог юм билээ.

-  Цагдаагийн байгууллага та бүгдийг авч явсан. Торгуул оногдуулсан гэж сонссон?

Цагдаагийнхан бидний авч явахыг оролдсон. Бид эсэргүүцсэн учраас цагдаагийнхан авч явж чадаагүй. Биднийг машиндаа суугаад тараад явсны дараа машинуудын дугаараар удалгүй гэрт хүрч ирж зарим хүмүүсийг маань Сүхбаатар дүүргийн цагдаагийн хэлтэс дээр аваачиж байцаасан. Тэгэхээр нь бид гурав хойноос нь очиж уулзсан. Өөрсдийнхөө эрхийг хамгаалах ёстой юм байна гэж үзээд Иргэдийн шударга шүүх төрийн бус байгууллагад хандсан юм. Тус байгууллагын тэргүүн Бат-Ялалт ирж цагдаагийн байгууллагын хүмүүстэй уулзаж, биднийг авч явсан байгаа. Шүүхээс биднийг тус бүр 50 мянган төгрөгөөр торгох шийдвэр гарсан. Эмэгтэйчүүдийн баяраар эрхээ хамгаалахын төлөө дуу хоолойгоо хүргэсний төлөө шүүхийн байгууллага торгосон явдлыг эсэргүүцэж байна. Олон нийтэд, үр хүүхэд дээ зохисгүй зүйл үзүүлж байна гэж буруутгаж торгосон. Гэхдээ бид энэ торгуулийг төлөх шаардлагагүй гэж үзэж байгаа. Хууль шүүхийнхэн мөнгөтэй хүнд нэг өөр, мөнгөгүй бидэнд дээрэнгүй хандсан. Бид тайван байдлаар жагсаал хийсэн. Гэтэл жагсаж байхад биднийг хүч хэрэглэн, нэмэлт хүч дуудаад цагдаа нар тараасан.

Өнөөдөр шударга шүүх, хуулийн байгууллагатай байсан бол бид ингэж өрөнд орж, авлигад и идэгдэхгүй байх байлаа. Хэдхэн улсыг өрөнд оруулсан, хөрөнгө завшсан хүмүүсийн буруугаас болж бид гарах гарцгүй болж байна. Ард түмний нуруун дээр ачааг үүрүүлж байна. Эх орон газар шороогүй боллоо. Уул усыг маань сүйтгэж, баялгыг маань аваад дуусч байна. Хуулийн байгууллага шударга байсан бол ийм байдалд хүрэхгүй байх байлаа. Хэн их авлига авч байна тэр хүн баяжиж байна.

Авлигачид, оффшорчдыг шалгаж, гадаадад нуусан хөрөнгийг нь авчруулах хэрэгтэй

 -      Жагсаал цуглаан зохион байгуулахад зөвшөөрөл хэрэгтэй байдаг. Та бүхэн жагсах зөвшөөрөлтэй байсан уу?

-      Зөвшөөрөл аваагүй. Зөвшөөрөл авах шаардлагагүй гэж үзсэн.  Угаасаа жагсахыг зөвшөөрөхөөргүй байсан юм билээ. Хамгийн гол нь бид Олон улсын эмэгтэйчүүдийн эрхийг хамгаалах өдөр эмэгтэйчүүдийнхээ эрхийг хамгаалахын төлөө эсэргүүцсэн болохоос бус өөрсдийнхөө төлөө зогсоогүй. Эрхээ хамгаалах өдөр үг хэлэх, жагсах эрхтэй гэж үзсэн. Төрийн өндөр албан тушаалтнууд биднээс нэг асуудлыг асууж шийддэг билүү. Тийм учраас зөвшөөрөл авах шаардлагагүй. Баяр ёслол, амралтын олон өдөр амрах бидэнд шаардлага алга байна шүү дээ. Хүмүүсийн амьдрал ийм хүнд байгаа үед амраад байх эрх байхгүй.

-  Та бүгдийн цаана өөр хүмүүс бий юу. Ийм жагсаалын ард хэн нэгэн улс төрчид байх нь элбэг байдаг л даа?

-  Эгэл жирийн ээжүүд эсэргүүцлээ илэрхийлж байгаа. Одоо үед дандаа хэн нэг мөнгөтэй хүний заавраар жагсаал зохион байгуулдаг, эсэргүүцлээ илэрхийлдэг юм байна. Түүн шиг санаж, хардах, эргэлцэх хүмүүс байгаа байх. Тийм зүйл бидэнд байхгүй. Лоозон барьж эсэргүүцлээ илэрхийлэхэд мөнгө гэх зүйл ороогүй. Хөрөнгө мөнгө шаардлагагүй. Үнэхээр тийм байсан бол бид олон эмэгтэйчүүдийг ээжүүдийг уриалаад мөнгө төгрөг өгөөд хэдэн зуугаар нь жагсаж болох байх.

-  Цаашид эсэргүүцэл, тэмцлээ хэрхэн үргэлжлүүлэх вэ?

-  Тэмцлээ цаашид шинжлэх ухаан ч байдлаар үргэлжлүүлнэ гэж бодож байгаа. Хүмүүстэйгээ зөвлөлдөж байна. Бидний эхний тэмцэл бол гаднын 12 Оффшор бүст байгаа Монголын 611 хувь хүн, компанийн мөнгийг Монголд татаж оруулж ирэхийг шаардаж байгаа. Монгол Улсын эдийн засагт оруулах, өрийг барагдуулахад зарцуулах ёстой гэж үзэж байна.

Манай худалдаачид Монголынхоо ядуурал, ажилгүйдэлтэй тэмцэнэ гэж анхны хэвлэлийн хурлаа хийж байсан. Үүний эхлэл нь энэ тэмцлээс эхлүүлж байна. Бид худалдаа наймаагаа хийгээд өглөөнөөс орой хүртэл ажиллаж ирсэн. Гэтэл амьдрал биш байна. Нийгэм бухимдалтай байна. Хүмүүсийн амьдрал дэндүү ядуу болсон байна. Тийм учраас бид нэгдэж тэмцэх нь зүйтэй гэж шийдсэн. Төр ямар ч хяналтгүй учраас тэр хүмүүс өөрийнхөө дураар авирлаж байгаа. Уул уурхайн баялаг, түүхий эдийг маань зараад дууслаа. Орж ирсэн хөрөнгө мөнгийг нь гадагш нь гаргаад оффшор дансанд хийгээд нууж байна. Бид үүний эсрэг нэгдэх ёстой. Ерөнхийлөгч асан Н.Энхбаяр даргыг оймсыг нь гозолзуулаад л баривчлаад аваад явсан биз дээ. Түүн шигээ одоо энэ авлигачид, оффшорчдыг шалгаж, гадаадад нуусан хөрөнгийг нь авчруулах хэрэгтэй. Авлига, албан тушаалын хэргийг илрүүлэх, хянах тогтолцоог нь сайжруулах хэрэгтэй байна. Жирийн ард түмэн өр ширтэй байх үед маш том хяналт үйлчилдэг. Гэтэл олон тэрбум төгрөгийн зээл авсан, үрэн таран хийсэн албан тушаалтнуудад хууль үйлчилж чадахгүй байна.

Т.Амараа