Л.Оюун-Эрдэнэ: Эмч нар өргөсөн тангарагтаа үнэнч байх жинхэнэ цаг үе бол одоо
Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ цаг үеийн асуудлаар өнөөдөр /2021.07.09/ Эрүүл мэндийн салбарынхантай уулзалт хийлээ. Салбарын төлөөллүүд эмч, ажилчдын цалингийн асуудлыг Ерөнхий сайдад тавилаа. Ерөнхий сайдын зүгээс дараах хариултыг өгөв.
1.
Улсын төсөв 10 их наяд төгрөг байдаг. Одоогоор экспорт багассантай холбоотой нэг их наяд төгрөгийн алдагдалтай явж байгаа.
Дэлхий дээр өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүний хомсдол үүсэж эхэллээ. Бид бензин үйлдвэрлэгч улс биш учраас бензины үнэ цаашдаа ч нэмэгдэх чиг хандлагтай байгааг нуугаад яахав. Цаашдаа хүнсний бараа бүтээгдэхүүнтэй холбоотой асуудлууд үүсэх нь. Цар тахалтай холбоотой ийм хүндрэлийг зөвхөн Монгол биш бүгд даван туулах зайлшгүй сорилттой нүүр тулж байна. Энэ бол бодит байдал юм.
2.
Шулуухан хэлэхэд төрийн байгууллагынхан бас ч гэж гайгүй давж байгаа. Татвар төлөгчдийнхөө хүчээр шүү. Өнөөдөр хувийн хэвшил дээр 95 мянган ажлын байр байхгүй болчихоод байна. 180 орчим ажлын байр өнөөдөр туйлын хүнд байдалд орсон. Шат дараалсан хатуу хөл хорионоос болж.
Төрийн байгууллагынхан татвар төлөгчдийн мөнгөн дээр тогтож байгаа учраас хэдийгээр хүнд хүчир үед ажиллаж байгаа ч цалин тасалдаагүй, өнөөдрийг хүртэл явж байгаа. Энэ бодит үнэн.
3.
Монгол Улсын төсөв дээр урьд өмнө нь түүхэндээ байгаагүй их хэмжээний санхүүжилт эрүүл мэндийн салбар дээр тавигдаад явж байгаа. Өнгөрсөн 2 жилийн хугацаад орсон нийт санхүүжилтийг өнгөрсөн 30 жилийн хугацаатай харьцуулахад бараг адил хэмжээний том дүн гарахаар байгаа.
Өөрөөр хэлбэл хамгийн түрүүнд эрүүл мэндийн салбар цалингаа нэмэх боломжтой тогтолцооны шинэчлэл рүү ороод явж байгаа гэсэн үг. Бусад салбараасаа түрүүлээд та бүхэн явж байгаа. Тийм учраас энэ хийсэн зүйл дээрээ л та бүхэн маань дотоодоо асуудлаа ярих хэрэгтэй.
Саяны улсын төсөв Эрүүл мэндийн сайдын саналаар нэг удаагийн мөнгөн тэтгэмж өгье гэдэг асуудлаас үүдэж УИХ-тай ярилцах үед энэ асуудал сэдэрч гарч ирж байгаа.
4.
Бусад салбарын маш олон хүн өнөөдөр хүнд нөхцөл байдалд ажиллаж байгаа. Онцгой байдлынхан, мэргэжлийн хяналтынхан, цагдаагийнхан, орон нутгийн удирдлагууд. Гэхдээ тэд ийм зүйлийг яриагүй л байна. Тэд харин ч "Эрүүл мэндийн салбарынхан маань биднээс хүнд нөхцөлд ажиллаж байгаа юм. Бид барьцахгүй" гэдгээ хэлж байгаа. Цар тахлын энэ хүнд үед. Би Онцгойгийн залуучуудтай уулзаад баярласан. Бид яахав дээ. Тэсээд гарнаа гэж байна. Тийм учраас эрүүл мэндийн салбарынхан маань үүнийг бас бодолцох ёстой.
5.
Улсын төсөв ийм хүнд үед 735 тэрбум төгрөгийн нэмэлт санхүүжилт гэдэг асар том хэмжээний дэмжлэг шүү. Маш олон салбар бүсээ чангалж, ялангуяа боловсролын салбар нэг жил үйл ажиллагаа явуулаагүй учраас энэ хэмжээний хэмнэлт үүсэж байгаа юм. Хэрвээ ийм биш байсан бол ямар ч боломжгүй байх нөхцөл байдал үүсээд явж байгаа.
Цар тахал хүнд учраас бид 100 мянган төгрөгийг он дуустал өгөхөөр шийдвэр гаргасан. Та бүхэн үүнийг мэдэж байгаа. Энэ нь 1.4 их наяд төгрөгийн зардал. Монгол Улсад байгаа боломж нь л ийм байна. Тэгэхээр шулуухан хэлэхэд төсвийн 10 их наяд төгрөг маань ирэх жил бүрдэх үү, үгүй юу гэдэг туйлын эргэлзээтэй байгаа.
Харин ч вакцинжуулалтыг та хэд маань сайн зохион байгуулж, өнөөдөр хатуу хөл хорио тавихгүй байгаа учраас эдийн засаг дээр эерэг, үл ялиг сэргэлтийн цэг мэдэгдэж эхэлж байна. Түүнээс бид өнөөдөр хатуу хөл хориотой байсан бол юун цалин, юун төсвийн реформ, юун тодотгол. Ийм л асуудал руу орох байсан. Тийм учраас энэ бодит байдлуудыг та бүхэн бүгдээрээ эрдэм боловсролтой хүмүүс Улсын төсвийн номноос харахад л ойлгомжтой байгаа. Үүнийг сайн бодох ёстой.
6.
Энэ удаагийн төсвийн тодотгол хийгдээд дууссан. Тийм учраас ямар нэгэн байдлаар саяны Эрүүл мэндийн даатгалын тогтолцооны шинэчлэл, гүйцэтгэлээр санхүүжих, бусад эх үүсвэрээ яаж дайчлах вэ гэдэг дээр та бүхэн ажлын хэсэг гаргаад 2022 орны Улсын төсвөөс өмнө шийдэлд хүрэх нь хамгийн зөв гарц болно гэсэн үг. Өөр хуулийн гарц байхгүй. Чуулган завсарлачихсан. Засгийн газар УИХ-ын баталж өгсөн хуулийг л хэрэгжүүлэх үүрэгтэй байгууллага. Засгийн газар хууль тогтоогч биш.
7.
Тийм учраас эхлээд та бүхэн иргэдийнхээ эрүүл мэнд дээр эхнийхээ анхаарлыг тавиасай гэж хичээнгүйлэн хүсэж байна. Хоёрдугаарт өөрсдийнхөө асуудлыг тавих итгэл үнэмшлээр энэ төсвийн тодотголдоо хандаарай.
Нэн шаардлагатай байгаа эм тариагаа эхэлж нөөцлөх хэрэгтэй байна. Дельта вирус орж ирвэл яах вэ гэдэг стратегируугаа илүү их цаг гаргаж, хоорондоо ярилцах шаардлагатай байна. Тийм учраас Үйлдвэрчний эвлэлийн нөхдүүд ч гэсэн энэ нөхцөл байдлыг харгалзан үзээд 2022 оны Улсын төсвөөс өмнө хоорондоо ярилцаад нэгдсэн шийдэлд хүрэх нь хамгийн зөв гарц. Түүнээс буцаж УИХ-ын чуулган хуралдаад, төсвийн тодотголыг задална гэсэн ойлголт байхгүй. Тийм учраас та бүхэн Сангийн яамныхантай ярилцаад энэ эхлүүлсэн байгаа шинэчлэлтээ цаашдаа яаж гүнзгийрүүлэх вэ гэдэг л асуудал байгаа юм. Та бүхний энэ шинэчлэл ашигтай болвол бусад салбарууд ижил болно гэсэн үг.
Анхан шатан дээр амаргүй нөхцөл байдал байгаа нь үнэн. Түүнийгээ одоо засах хэрэгтэй. Юутай ч та бүхэн төрийн байгууллагын цалингийн системээс гараад гүйцэтгэлээр санхүүждэг дэлхийн, олон улсын тогтолцоо руу эхэлж алхаж чадсан салбарынхан болсон.
8.
Ерөнхий сайдын хувьд эрүүл мэндийн салбар энэ цаг үед доголдохыг хүлээн зөвшөөрч чадахгүй. Амаргүй байгааг ойлгож байна. Тийм ч учраас би энэ уулзалтыг хийж байгаа. Эрүүл мэндийн байгууллагын мянга, мянган салбарынхан Ерөнхий сайдынхаа үгэнд хүндэтгэлтэй хандана гэдэгт итгэлтэй байна.
Энэ цаг үед бид өргөсөн тангарагтаа үнэнч байх жинхэнэ цаг үе. Энгийн үед бид тангараг яриад, ийм үед бид зовлон ярьж болохгүй. Яг энэ үед бид тангараг ярих ёстой. Ийм үед бид иргэдийнхээ талд эцсийнхээ боломжийг дуустал зогсох ёстой. Зогсож ч байгаа.
Тийм учраас энэ салбарын эмч, ажилтан, албан хаагчдад ямар нэгэн байдлаар сэтгэл зүйд нөлөөлөх оролдлого хийвэл хүлээн зөвшөөрч чадахгүй. Ийм зүйл хийгдэж байгаа асуудлуудыг тусгай албаны шугамаар би мэдэж байгаа. Үүнийг би эх орноосоо урвасан гэмт хэрэг гэж үзнэ. Шаардлагатай бол Эрүүгийн хуульд заасан хамгийн өндөр арга хэмжээг авах саналыг оруулна. Яагаад гэхээр энэ цаг үе дайн бүхий цаг хугацаа. Бид ийм үед нялцаганаж болохгүй. Бид төрийнхөө далбаанд өргөсөн тангарагтаа жинхэнээсээ хүрэх цаг хугацаа бол яг энэ цаг үе, эрүүл мэндийн салбарынхны хувьд.
9.
Би Эрүүл мэндийн салбартаа дэмжлэг үзүүл гэж бусад салбарынхандаа хэлж байгаа. Тийм учраас Үйлдвэрчний эвлэлийнхэн маань одоо наад асуудлаа цэглэх хэрэгтэй. Зөвшилцөөд, эрүүл мэндийнхээ үндсэн системийг самрахгүйгээр цааш үргэлжлүүлээд асуудалдаа шийдэл олох ёстой.
Би үүнийг бас Эрүүл мэндийн сайд байсан, далдаас оролцоод байгаа зарим нэг хүмүүст үүнийг хэлэхийг хүсэж байна. Та нар бас өргөсөн тангарагтаа үнэнч байх үе шүү. Үнэхээр салбартаа хайртай юм бол энэ цаг үед битгий энэ салбарыг самрахын тулд янз бүрийн далд ажиллагаа зохион байгуул гэдгийг хэлье. Шаардлагатай бол үүнийг зарлаад явна. Урьд нь вакцины ажил тасалдуулах гэж байгаад нэр нь зарлагдсан нэг хүн байгаа шүү. Зарим нэг улстөрчдийг ч гэсэн энэ цаг үед улс төрөө эрүүл мэндийн салбараас ангид хий гэж хэлж байна. Савраа тат.
10.
Зөвхөн эрүүл мэндийн салбарыг үлдээчих. Шаардлагатай бол надтай улс төрөө ярьж болно.
Эх орон нь ийм нөхцөл байдалд орчихоод байхад хамгийн хүнд нөхцөлд ажиллаж байгаа эрүүл мэндийн салбараа талцан хуваах ажиллагаа хийгээд, хаана, хаана уулзалт болоод юу яригдаж байгаа бүгдийг нь мэдэж байгаа шүү. Ийм зүйлд эрүүл мэндийн салбарынхан маань автахгүй байхыг гүйцэтгэх засаглалын тэргүүний хувьд хүсье. Үүнийг өргөсөн тангарагтаа үнэнч байна гэж хэлж байгаа юм. Цар тахлын энэ хүнд цаг үед л бид төрийн далбаагаа, төрийн дууллаа бодож өргөсөн тангарагтаа үнэнч байх тухай өөрийнхөө бэрхшээлийг үл тоож, өрөөлийн төлөө ажиллах жинхэнэ цаг үе яг энэ цаг. Өөр хэзээ ч биш.
Сэтгэгдэл ( 27 )
Суултаа үргэлжлүүлэх үү? ,зогсоох уу гэдгийг ер.сайд танаас л шалгаална.ҮЭ нь ажил хаялт,суулт зохиох байгуулах эрхтэй цор ганц сүбект мөн
Юуны өмнө та нараас улс орон,ард түмнийхээ өмнө үнэнч шудрага ажиллаж байгаа юу? гэх нь өөрөө асуудал доош доошоо муу үлгэр үзүүлсээр !!!!харамсалтай бөгөөд хортой буглааг эрхмүүд та нар бий болгосон нь гашуун үнээн. Эмч нар ч хүн биологийн амьтан идэх уух,амрах хэрэгцээ, эдлэх эрх бий.Тэд өнөөдөр эрхээ умартаж цаг наргүй ажиллаж байна. дугтуйтай мөнгө өгсөн,авсан гэх юм зарим нэгэн бичсэн харагдана..Олны дотор та нөхдийн өрөөсөн шуналтан байхыг үгүйсгэх аргагүй .Тэд эрхмүүдийн шаахааны л нөхөд. Хамгийн том бөгөөд ойрын баримт гэвэл Т .Мөнхсайхан мөн. Хэрэг гэж үзвэл АТГ баримт нь бий
Жинхэнэ тангарагтаа үнэнч байх бас худал үнэнч байх гэж байдаг байх нь ээ. Улс төрчид тэгвэл дандаа тангарагтаа худал үнэнч царайлдаг байх нь. Хэзээ та нар жинхэнэ үнэнч байх юм бол доо.
УИХ-ын гишүүд чинь бас тангараг өргөдөг байх аа.??? Тэд болон тэдний нэг Чи өргөсөн тангарагаа дагаж мөрддөг билүү?? Хилийн боомтын ариутгалын хаалга, Хэнтий аймгийн андлалын өргөө хоёр чинь яг адилхан ажил шүү. Хамтдаа шийтгүүлээрэй
Би ... эмнэлгийн хажууд ажилладаг өдөрт багадаа 2 хүн мөнгө дугтуйлуулдаг. Хэн нэгний амьд байх эрх хэсэг эмчийн гарт байгаа гэсэн үг.
Dainii ued mongo ogohgui bol baildahgui geed eh ornoo hamgaalahgui suuj baigaa tserguud shig sanagdlaa ene hetsuu tsag ued negch gesen hunii ami avrahiin toloo zutgehiin orond hiih ajilgui talbai deer suuj baigaaa ni uneheet orovdoltei sanagdlaaa.Ihenh emch nar shinjlgeenii hariunii daguu baahan em bichij ogood oroondoo suuj baidag odor 3 aas hoish ajil deeree baidagchgui tegeed jaahan achaalal nemegdenguut suult zarlaaad ihenh achaalliig suvilagch nar l uurch baigaa enhiin tsagt suultaa zaral ichij uhmeer ym yaah gej emch bolsiin
Монголд эрүүл мэндийн систем байхгүй бүрэн ялзарч дампуурсныг ковид шалгаж баталлаа. Эмч нар нь сэтгэл муутай мэргэжилээ эзэмшээгүй лам шиг төлөг буулгаж онош тавьдаг ийм балай эмнэлэг эмчтэй газар дэлхийд Монголоос өөр алга. Худал хуурмаг худалч хулгай нүүрлэсэн энэ салбар сэхэхээргүй уналтанд оржээ. Цалин ярьж суугаад байгаа новшнуудыг ажлаас нь хөөчих эд нараар Монгол дутахгүй. Тэдэнтэй тэдэнгүй ковидод ялагдсан. Тэд байгаад ямар ч нэмэргүй.
Монголд эрүүл мэндийн систем байхгүй бүрэн ялзарч дампуурсныг ковид шалгаж баталлаа. Эмч нар нь сэтгэл муутай мэргэжилдээ муу , лам шиг төлөг буулгаж онош тавьдаг ийм балай эмнэлэг эмчтэй газар дэлхийд Монголоос өөр алга. Худал хуурмаг худалч хулгай нүүрлэсэн энэ салбар сэхэхээргүй уналтанд оржээ. Үүнийг ерөнхий сайд хэлж байна даа.
Та нар эх орондоо үнэн ч байж чадсан уу?? улс төрчидөө!!!???
Khudlaa poprokhoos uur yu ch khiij chadakhgyi gar um daa. Ene khyniig khurdan solikhgyi bol uls oron syirch, ard tymen sukhurch duusakh n” dee. Tangarag urgusun ch gsn khyn chin idej uuj, umsuj zyykh, oron gertei baikh kheregtei bz dee. Turiin ugch bgaa tsalin bol khyniig zygeer l guilgachingiin amidralaar amidruulakh tsalin shyy de.
Мах,хүнсний бараа,бензиний үнээ ядаж буулгааж! Хятадын боомт дээр бгаа\nБараа материалаа хурдан оруулж ирээж! Ес та хийх ёстой ажлаа хийгээж!\nТа ч бас тангараг өргөсөн хүн
Yag unen shudarga il tod yarijee zaluu said min ! End tendees hatgaad eruul mendiin salbariihniig hutgaad bga nuhud bol unuu ued,ene hetsuu tsagt jinhenesee eh ornoosoo urbagchid munuusuu mun
Хов шив ярьсан хөгийн чадваргүй новш юмаа. Зайлаач.
Одоо энэ ч гэсэн тангараг өргөдөг байхаа өөрөөсөө эхэл дээ
Хуцаад байгаан бэ бид нарч бас татвараа төлдөг шүү татварын ачаар ч гэх шиг. Тангараг нтр одоо ярихгүй ээ тэгж ярьвал та нар тангараг өргөдөг биздээ цалингаа нэмж чадахгүйн бол ядаж баярын өдрүүдэд тэр 1400.000 гаа өгөөч новшнуудаа
Хүүрэнсүхийн тэжээвэр пацаан ажлаа хийгээч.\nАлуурчин элбэгдоржийн толгойлсон\nМанан мафийн алуурчид хулгайчид луйварчид монголын баялгийг тасралтгүй гадагшаа зөөж, оффшорт нуусан мөнгөө тэнд нь өсгөж үржүүлсээр байна.\nЧи эрх мэдэлгүй гөлөг байхдаа Алуурчин элбэгдорж Америкт асар үнэтэй буудалд тансаглаж тарвалзаж байна, хэний ямар мөнгөөр ингэж зугаацаж жаргаж байна\n энэ тэр гээд хуцдаг байлаа.\nОдоо чамд бүх эрх мэдэл байна. Чи яагаад манангийн алуурчидтай тэмцэж, оффшорт нуусан мөнгийг нь оруулж ирэхгүй байна вэ????\nХүүрэнсүх шигээ чи манан мафийн алуурчдаас хахууль аваад монголчуудаас урвасан
Хүүрэнсүхийн тэжээвэр пацаан ажлаа хийгээч.\nАлуурчин элбэгдоржийн толгойлсон\nМанан мафийн алуурчид хулгайчид луйварчид монголын баялгийг тасралтгүй гадагшаа зөөж, оффшорт нуусан мөнгөө тэнд нь өсгөж үржүүлсээр байна.\nЧи эрх мэдэлгүй гөлөг байхдаа Алуурчин элбэгдорж Америкт асар үнэтэй буудалд тансаглаж тарвалзаж байна, хэний ямар мөнгөөр ингэж зугаацаж жаргаж байна\n энэ тэр гээд хуцдаг байлаа.\nОдоо чамд бүх эрх мэдэл байна. Чи яагаад манангийн алуурчидтай тэмцэж, оффшорт нуусан мөнгийг нь оруулж ирэхгүй байна вэ????\nХүүрэнсүх шигээ чи манан мафийн алуурчдаас хахууль аваад монголчуудаас урвасан
Хүүрэнсүхийн тэжээвэр пацаан ажлаа хийгээч.\nАлуурчин элбэгдоржийн толгойлсон\nМанан мафийн алуурчид хулгайчид луйварчид монголын баялгийг тасралтгүй гадагшаа зөөж, оффшорт нуусан мөнгөө тэнд нь өсгөж үржүүлсээр байна.\nЧи эрх мэдэлгүй гөлөг байхдаа Алуурчин элбэгдорж Америкт асар үнэтэй буудалд тансаглаж тарвалзаж байна, хэний ямар мөнгөөр ингэж зугаацаж жаргаж байна\n энэ тэр гээд хуцдаг байлаа.\nОдоо чамд бүх эрх мэдэл байна. Чи яагаад манангийн алуурчидтай тэмцэж, оффшорт нуусан мөнгийг нь оруулж ирэхгүй байна вэ????\nХүүрэнсүх шигээ чи манан мафийн алуурчдаас хахууль аваад монголчуудаас урвасан
Хүүрэнсүхийн тэжээвэр пацаан ажлаа хийгээч.\nАлуурчин элбэгдоржийн толгойлсон\nМанан мафийн алуурчид хулгайчид луйварчид монголын баялгийг тасралтгүй гадагшаа зөөж, оффшорт нуусан мөнгөө тэнд нь өсгөж үржүүлсээр байна.\nЧи эрх мэдэлгүй гөлөг байхдаа Алуурчин элбэгдорж Америкт асар үнэтэй буудалд тансаглаж тарвалзаж байна, хэний ямар мөнгөөр ингэж зугаацаж жаргаж байна\n энэ тэр гээд хуцдаг байлаа.\nОдоо чамд бүх эрх мэдэл байна. Чи яагаад манангийн алуурчидтай тэмцэж, оффшорт нуусан мөнгийг нь оруулж ирэхгүй байна вэ????\nХүүрэнсүх шигээ чи манан мафийн алуурчдаас хахууль аваад монголчуудаас урвасан
Хүүрэнсүхийн тэжээвэр пацаан ажлаа хийгээч.\nАлуурчин элбэгдоржийн толгойлсон\nМанан мафийн алуурчид хулгайчид луйварчид монголын баялгийг тасралтгүй гадагшаа зөөж, оффшорт нуусан мөнгөө тэнд нь өсгөж үржүүлсээр байна.\nЧи эрх мэдэлгүй гөлөг байхдаа Алуурчин элбэгдорж Америкт асар үнэтэй буудалд тансаглаж тарвалзаж байна, хэний ямар мөнгөөр ингэж зугаацаж жаргаж байна\n энэ тэр гээд хуцдаг байлаа.\nОдоо чамд бүх эрх мэдэл байна. Чи яагаад манангийн алуурчидтай тэмцэж, оффшорт нуусан мөнгийг нь оруулж ирэхгүй байна вэ????\nХүүрэнсүх шигээ чи манан мафийн алуурчдаас хахууль аваад монголчуудаас урвасан
Хүүрэнсүхийн тэжээвэр пацаан ажлаа хийгээч.\nАлуурчин элбэгдоржийн толгойлсон\nМанан мафийн алуурчид хулгайчид луйварчид монголын баялгийг тасралтгүй гадагшаа зөөж, оффшорт нуусан мөнгөө тэнд нь өсгөж үржүүлсээр байна.\nЧи эрх мэдэлгүй гөлөг байхдаа Алуурчин элбэгдорж Америкт асар үнэтэй буудалд тансаглаж тарвалзаж байна, хэний ямар мөнгөөр ингэж зугаацаж жаргаж байна\n энэ тэр гээд хуцдаг байлаа.\nОдоо чамд бүх эрх мэдэл байна. Чи яагаад манангийн алуурчидтай тэмцэж, оффшорт нуусан мөнгийг нь оруулж ирэхгүй байна вэ????\nХүүрэнсүх шигээ чи манан мафийн алуурчдаас хахууль аваад монголчуудаас урвасан
Nergui zarts bish khangalttai
Khuts sda tuildaj bna
Энэ Оюун-Эрдэнийг ХӨСҮТ-ийн улаан бүсэд 7 хоног асрагч хийгэ !!!
orgoson tangargadaa hudalch hvmvvs vv odii boltol ajilahdaa ih balaarah yumaa vnendee bd tuildaj bn
un.dur bidend hun burd ene hund bdal.g davj garhad hamt olniiho tuluu gesen setgel zulh dutaj bna da un.dur bi zugeer bga gesen ami bodson ard tumen bolchood bna heden udaa tur ulsaa yuch uurlugduhgui tur buruu l gehii ted nar emch bich uchraas chadaa l emlegt zarthuu l bhad emch nar setgel zurh ajga da
unen shudee tur chadhaara yavaj bna ard tumen emch nariig mun oilgoj bhad emch nar ih l setgel zurgui bna unuudur bidend am nas juhal erhem baih btal emch nar ih huiten hargis zohisgui bdal gargaj bgaan unen thuuhun thuuhun Mgl ard tumen baital nuden deer udurt 10uhej bhad emch ard tumen ami nas.g zolisloj bgaan harmasaltai mungu mungu gehiin Mgl uls uheed duushad emch nariin thaling nemeed emch nariin amdral ger saijirval bolhon ee guiee mun hatuu setgel ee ene haldvar garj olon tal deer hunii chanar haragdaj bna da bid uurd amrahgui shudee