Улаан буудайн үнэлгээнээс шалтгаалж гурилын үнэ нэмэгдлээ

-“Алтан тариа”, “Улаанбаатар” зэрэг үйлдвэрийн гурилын үнэ 100-485 төгрөгөөр нэмэгдлээ-

"Монголчууд мах, гурил, төмс гэсэн гурван бүтээгдэхүүнээр дотоодын хэрэгцээгээ бүрэн хангаж байгаа" гэж албаныхан ам бардам ярьдаг ч гурилан бүтээгдэхүүний 33, хүнсний ногоо болон сүү, сүүн бүтээгдэхүүний 40 орчим, өндөгний 50 орчим хувь, загас, будаа, элсэн чихэр, тахианы мах, ургамлын тос, бүр хүнсний давсаа хүртэл 100 хувь гаднаас импортолдог хэвээр байна.

Хоолны давсаа хүртэл өрөөлөөс авдаггүй болохын тулд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч санаачилга гаргаж, "Гол нэрийн 19 төрлийн хүнсний бүтээгдэхүүнээ дотооддоо бүрэн хангаж, хүнсний хувьсал хийж, “Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал” үндэсний хөдөлгөөнийг орон даяар өрнүүлэх санал гаргаж байна" хэмээн УИХ, Засгийн газрын гишүүдийн өмнө уриалж байсан нь саяхан.

Гэвч өнөөдөр нөхцөл байдал сайхан ярианаас зөрж, дотоодынхоо хэрэгцээг бүрэн хангадаг гэгддэг гурил, гурилан бүтээгдэхүүний гол нэрийн бүтээгдэхүүн болох улаан буудайн үнэ огцом нэмэгдэв. Үүнийг дагаад гурилан бүтээгдэхүүний үнэ 50 хувь өсөх нөхцөл байдалд хүрээд байна. Нэгэнт Хүнс, хөдөө аж ахуйн хөнгөн үйлдвэрийн яам нэгдүгээр ангиллын улаан буудайн нэг тонн тутмын үнийг 1.000.000, хоёрдугаар ангиллын улаан буудайг 970.000, гуравдугаар ангиллын улаан буудайг 940.000, дөрөвдүгээр ангиллын улаан буудайг 880.000 төгрөг байхаар тогтоосон шийдвэр гаргасан тул зах зээлийн жамаараа гурил үйлдвэрлэгчид үнээ нэмж эхэллээ.   

ГУРИЛ ҮЙЛДВЭРЛЭГЧИД: Гурилан бүтээгдэхүүний үнэ нэмэгдэх нь тодорхой боллоо

Өнгөрсөн баасан гарагаас эхлэн (2022.09.16) хэд хэдэн томоохон үйлдвэрийн гурилын үнэд өөрчлөлт орж, киллограмм тутамдаа 100-485 төгрөгөөр тус тус нэмэгдсэн байна.  Тодруулбал, "Улаанбаатар гурил" ХХК-ийн дээд гурил 350 төгрөг, 1-р гурил 250 төгрөг, 2-р гурил 220 төгрөг, бүхэл үрийн гурил 50-250 төгрөг, эрүүл мэндийн гурил 50-250 төгрөг, хивэгтэй гурил 100-250 төгрөгөөр тус тус нэмэгдсэн байна. 

Тэгвэл "Алтан тариа" ХХК дээд гурил 150 төгрөг, 1-р гурил 100 төгрөг, 2-р гурил 100-110 төгрөг, ширхэгтэй дээд гурил 200-210 төгрөг, дээдийн дээд гурил 200-210 төгрөг, бүхэл үрийн гурил 300-485 төгрөгөөр тус тус нэмэгджээ.

Бусад үйлдвэрүүд ч өнгөрсөн долоо хоногийн сүүлээс үнээ шинэчилж, ихэнх зах, худалдааны төвүүдэд борлуулж буй гурилын үнэд тодорхой өөрчлөлт ороод байна.  “Барс” худалдааны төвд “Алтан тариа” гурилын хувьд 25 кг-ийн савалгаатай ширхэгтэй дээд, дээдийн дээд гурилыг 59500 төгрөгөөр, 25 кг-тай дээд гурил 41000 төгрөг, 1-р гурил 32500 төгрөг, 2-р гурил 26000 төгрөгөөр тус тус худалдаалж байгаа бол “Улаанбаатар гурил” ХХК-ын 25 кг-ын савалгаатайг дээд гурилыг 48750 төгрөг, 1-р гурилыг 37500 төгрөг, 2-р гурилыг 27500 төгрөгөөр тус тус худалдаж байна. Энэ бол бидний хэлж заншснаар шуудайтай гурилны үнэ юм.

Үүнээс харахад ирэх сараас эхлэн гурил, гурилан бүтээгдэхүүний үнэ дунджаар 40-50 хувиар нэмэгдэх нь цаг хугацааны асуудал болоод байна. 

ХУДАЛДАА ЭРХЛЭГЧИД: Энэ долоо хоногоос ихэнх үйлдвэр үнээ нэмлээ

“Барс” захын гурилын бөөний павильонууд аль хэдийн үнийн шуурганд өртөж эхэлжээ. Улаан буудайн үнэ нэмэгдэж байгаа сургаар есдүгээр сарын 1-ний өдрөөс хойш гурилын үйлдвэрүүд нэмэгдэлтэй үнээр гурилаа нийлүүлэх болсон гэж тэд ярив. Хамгийн түрүүнд “Алтан тариа” ХХК-ийн гурилууд кг тутамдаа нэмэгдэж ирсэн бол энэ долоо хоногийн даваа (2022.09.19) гаригаас “Улаанбаатар гурил” ХХК гурилын үнээ нэмсэн тухайгаа дуулгасан байна. Энэ талаар гурилын бөөний худалдаа эрхлэгчид “Үйлчлүүлэгч нартаа гурилын үнээ нэмсэн гэж загнуулаад л зогсож байна даа. Цаанаасаа улаан буудайн үнэ, сав баглаа боодлын үнэ нэмэгдсэнтэй холбоотойгоор үнээ нэмлээ гэж бидэнд хэлсэн. Бид тэрийг хүлээн зөвшөөрөхөөс өөр арга байхгүй. “Улаанбаатар гурил”-ын 25 кг-ын савлагаатайг бид өмнө нь 31500 төгрөгөөр авч байсан бол өнөөдөр 37,500 төгрөгөөр буюу 6000 төгрөгийн нэмэгдэлтэй үнээр авч байна. Ашгаа авах үүднээс бид ч бас үнэ нэмж зарахаас өөр аргагүй” хэмээн учирлаж байв. Өчигдрийн байдлаар гурилын үнэ дунджаар 100-485 төгрөгөөр нэмэгдээд байна. 

Улаан буудайн үнэ нэмэгдэх шалтгааныг ихэвчлэн шатахуун, түлшний үнэтэй холбон тайлбарладаг. Гэтэл манайд шатахуун, түлшний үнийг харьцангуй тогтвортой барьсаар байгаа.

Тэр ч бүү хэл Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ саяхан Дорнын эдийн засгийн чуулга уулзалтад оролцож, энэ үеэр талууд АИ-92 автобензинийг 2027 он хүртэл тогтвортой үнээр, дизель түлшийг 10 хувийн хөнгөлөлттэй үнээр худалдан авахаар тохироод ирсэн. Үүнээс өмнө дэлхийн зах зээл дээр нефтийн үнэ өсөхөд Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд асан Г.Ёндон он гартал шатахуун, түлшний үнийг тогтвортой барих гэрээг “Роснефть” компанитай тохиролцсоныг ХАА-н салбарынхан мэдэж байгаа. Гэтэл үнэ нэмэх ямар тодорхой шалтгаан байсан талаар Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам дараах тайлбарыг өгсөн байдаг. Тодруулбал, Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамны Газар тариалангийн бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын дарга Д.Есөн-Эрдэнэ өнгөрсөн долоо хоногт “Ургамал хамгааллын бодис, бордоо, шатахуун, техник, сэлбэг хэрэгсэл гэх мэт газар тариалангийн үйлдвэрлэлд орж байгаа орцуудын үнэ өнгөрсөн жилүүдтэй харьцуулахад нэмэгдсэн. Тиймээс Хөдөө аж ахуйг дэмжих санд авах улаан буудайны үнийг өнгөрсөн жилийнхээс тодорхой хэмжээнд нэмэгдүүлж авах шийдвэр гаргасан” гээд “Үүнийг дагаад гарах хамгийн эхний үр дүн буюу иргэдийн гар дээр ирэх гурил, эцсийн бүтээгдэхүүн буюу боорцог, талхны үнийн асуудалд ямар зохицуулалт хийхээр төлөвлөж байгаа” талаар лавлахад “Энэ асуудалд зохицуулалтын арга хэмжээг авч байгаа. Тариаланчдад болон гурилын үйлдвэр, үйлдвэрүүдэд хөнгөлөлттэй зээл олгох талаар ярьж байна” гэсэн тайлбар өгсөн.

ТАРИАЛАНЧИД: Улаан буудайн тонн тутмын үнийг дахиад ч нэмэх ёстой

Газар тариалангийн бүс нутгууд буюу Сэлэнгэ аймагт улаан буудай тариалдаг хэд хэдэн гол компанийн удирдлагуудтай холбогдлоо. Тэд ХХААХҮЯ-наас нэгэнт зарласан үнээр буюу 1,000,000-1,200,000 төгрөгөөр энэ намрын ургацаа зарна. Улс нэгэнт улаанбуудайн үнийг нэмэгдүүлнэ, Тариалан эрхлэлтийг дэмжих сан дээрх нэрлэсэн үнээр авна гэж бүх тариаланчдад зарласан тул энэ жилийн хувьд энэ үнэ дээрээ тогтоно. Харин ч хямд байна. Шатахуун, тос, бусад зардал маш өндөр болсон гэх байр суурийг бараг бүгд илэрхийлж байлаа.

“Хүнс төдийгүй бүхий л зүйлсийн үнэ хоёр дахин нэмэгдээд байхад гурилын үнэ харьцангуй тогтвортой байсан гэж харж байгаа. Манай монголчууд шиг хямд гурил иддэг ард түмэн дэлхийн хаана ч байхгүй. Бид үнээ нэмэхгүй байсаар байх юм бол ирэх жилээс улаан буудайгаа тарьж чадах уу, үгүй гэсэн сонголтод хүрэхээр байна. Газар тариалан эрхлэгчдийн нөхцөл байдал хүндэрч байгаа учраас зайлшгүй нэмэх нь зүйтэй” гэсэн санааг мөн хэд хэдэн тариаланч хэллээ.

Энэ жилийн хувьд улаан буудайн болц зарим аймгуудад сайн байгаа бол Төв болон баруун аймгуудад чанар, болцын хувьд харилцан адилгүй байгаа бололтой.