Газын зурвас дахь мөргөлдөөн бүс нутгийн хэмжээнд ӨРГӨЖИХ ҮҮ!

АНУ-ын Ерөнхийлөгчийн захиргаа Палестин-Израилийн мөргөлдөөн хурцдаж, сунжран бүс нутгийн мөргөлдөөн болж хувирах тохиолдолд үзүүлэх хариу арга хэмжээг ярилцаж байна гэж Америкийн хэвлэлүүд мэдээлжээ. Цагаан ордны эх сурвалжийн мэдээлснээр Ирак, Ливан, Иранд болж буй сүүлийн үеийн үйл явдлуудыг харахад мөргөлдөөний цар хүрээ нэмэгдэх магадлал нэмэгдсээр байна. Мөн Ойрх Дорнод дахь хурцадмал байдал нэмэгдэнэ гэж шинжээчид үзэж байгаа аж. Үүний зэрэгцээ бүс нутаг дахь Вашингтоны харуулын үүрэг гүйцэтгэж буй Израилийг АНУ дэмжихээс татгалзахгүй гэдэгт шинжээчид итгэлтэй байна.

Цагаан ордон Палестин-Израилийн мөргөлдөөн Ойрх Дорнод даяар өрнөх тохиолдолд хариу арга хэмжээ авах янз бүрийн хувилбараар ажиллаж байна гэж Жо Байдены засаг захиргааны эх сурвалжаас иш татан “Politico” сонин мэдээлэв. Өндөр албан тушаалтнууд Газын зурвас дахь нөхцөл байдал дайнаас илүү том, сунжирсан бүс нутгийн мөргөлдөөн болж хувирах магадлалтай гэж үзэж байгаа бөгөөд АНУ-аас хариу арга хэмжээ авах төлөвлөгөө боловсруулж байна. Энэ нь тэдний санааг зовоож буй зүйл болох магадлал улам нэмэгдсээр байгааг харуулж буй гэнэ.

Жо Байдены засаг захиргааны албан тушаалтнууд тус бүс нутгийн хэд хэдэн оронд сүүлийн үед гарсан хэрэг явдалд онцгой санаа зовж байна гэж “Politico” онцолжээ. Сүүлийн өдрүүдэд Ирак, Ливан, Иранд болсон хэд хэдэн мөргөлдөөний дараа өргөн хүрээний мөргөлдөөн гарах магадлал нэмэгдэж байна гэж албаны хүмүүс ч мэдэгджээ. Эдгээр үйл явдал нь Америкийн Ерөнхийлөгчийн засаг захиргааныхныг Газын зурвас дахь дайн албан ёсоор хил хязгаарыг давсан гэдэгт итгүүлсэн гэж тус сонин онцолсон байлаа.

“Politico”-д мэдээлснээр АНУ-ын арми одоо палестинчуудыг дэмжин Улаан тэнгис дэх худалдааны хөлөг онгоц руу удаа дараа довтолсон Йемений хуситуудын эсрэг хариу арга хэмжээ авах төлөвлөгөө боловсруулж байна.

Хурцадмал байдлын үргэлжлэл

Нэгдүгээр сарын 3-ны лхагва гарагт НҮБ-д суугаа ОХУ-ын байнгын төлөөлөгч Василий Небензя хэлэхдээ “Улаан тэнгис болон Израилийн зэргэлдээх бүс нутгуудын байдал хурцадсан нь Газын мөргөлдөөний шууд үр дагавар юм. Улаан тэнгист болж буй үйл явдал бол Израилийн харгис ажиллагаа гурван сарын турш үргэлжилж байгаа Газын зурвас дахь хүчирхийллийн шууд тусгал. Түүнчлэн Палестины эзлэгдсэн бусад газар нутаг, Израил, Ливаны хил дээр ч хурцадмал байдал ажиглагдаж байна” гэжээ. В.Небензя НҮБ-ын Аюулгүйн зөвлөлийн хуралдаан дээр мөн “АНУ Израилийг дэмжиж, тэр дундаа НҮБ-ын Аюулгүйн зөвлөлийн тогтоолын дагуу мөргөлдөөнийг нэн даруй зогсоохыг шаардсан тогтоол батлахаас сэргийлж, палестинчуудад хүмүүнлэгийн тусламж үзүүлэх бүх хүчин чармайлтыг үгүйсгэж байгаа нь Ойрх Дорнодын орнуудыг өдөөн хатгаж байна” гэж онцолжээ.

Энэ нь Арабын ертөнцөд уур хилэнг төрүүлж, заримдаа “Ансар Аллах”-ын Улаан тэнгис дэх үйл ажиллагаа шиг аюултай хэлбэр гарч ирж байна гэж В.Небензя хэлсэн байна.

2023 оны аравдугаар сарын 7-нд Палестины ХАМАС хөдөлгөөнийхөн Израилд халдсаны дараа Израил Газын зурваст хуурай замын цэргийн ажиллагаа явуулж, бөмбөгдөж байгаа юм. Мөн Баруун эрэгт үйл ажиллагаа явуулж буй. ХАМАС Израилийн өмнөд бүс нутгийг эзлэн түрэмгийлж, хэд хэдэн цэргийн байгууламж, энгийн иргэдийн суурин руу довтолж, тус улс руу их хэмжээгээр гал нээсэн юм. Үүний зэрэгцээ АНУ Израилийг дэмжиж, Палестин-Израилийн мөргөлдөөн хөгжихийн хэрээр Ойрх Дорнод дахь янз бүрийн хагас цэрэгжүүлсэн хүчин, бүлэглэлүүд Ирак, Сири дэх АНУ-ын цэргийн бааз руу довтолж эхэлсэн билээ.

2023 оны аравдугаар сарын 17-ноос хойш Вашингтон Ойрх Дорнод дахь цэргийн “бай” руугаа нисгэгчгүй онгоц болон пуужин ашиглан нийт 120 орчим дайралт хийсэн байна. Нэгдүгээр сарын 4-нд АНУ Багдад дахь шийтийн зэвсэгт хүчний эсрэг цохилт өгч, тус бүлэглэлийн хоёр ахлах гишүүнийг устгасан юм. Маргааш нь Иракийн Ерөнхий сайд Мохаммед аль-Судани олон улсын эвслийн гэгдэх хүчнийг тус улсын нутаг дэвсгэрээс гаргахыг шаарджээ.

Гэсэн хэдий ч бүс нутагт хурцадмал байдал нэмэгдэж, Израил Газын зурваст өргөн цар хүрээтэй ажиллагаагаа үргэлжлүүлсээр байна. Арванхоёрдугаар сарын эхээр “Financial Times” сонин Еврейн улсын цэрэг-улс төрийн удирдлагын эх сурвалжаас иш татан “Газын зурвас дахь ХАМАС-ын эсрэг кампанит ажил нэг жил ба түүнээс дээш хугацаанд үргэлжилж магадгүй” гэж мэдээлсэн. Тус хэвлэлийн эх сурвалжийн мэдээлснээр Израилийн гол зорилтуудын нэг нь ХАМАС бүлэглэлийн удирдагчдыг биечлэн устгах, цэргийн хүчийг нь илт ялж, тус хөдөлгөөнийг бүс нутгийн эрх мэдлээс бүрэн зайлуулах явдал аж.

Үүний зэрэгцээ Тель-Авив Газын зурвасын дайны дараах төлөвлөгөөг аль хэдийнээ бүрдүүлсэн гэж “The Times of Israel” сонин мэдээлжээ. Тус хэвлэлд “Израилийн Батлан ​​хамгаалахын сайд Палестин дахь цэргийн хяналтыг бүрэн хэвээр байлгахыг санал болгосон” гэсэн байна. Хэрэв уг төслийг хүлээн авбал Израилд Газын иргэний засаг захиргаанд хяналт тавих үүрэг өгч, зурвас руу нэвтэрч буй ачааг шалгах болно. Нэмж дурдахад, энэхүү төлөвлөгөөний дагуу АНУ тэргүүтэй үндэстэн дамнасан ажлын хэсэг Газын зурваст иргэний хэрэг эрхлэх, эдийн засгийн нөхөн сэргээх ажлыг хариуцах юм.

Тель-Авивын өндөр албан тушаалын төлөөлөгч Газын зурвасын талаарх Израилийн талын дайны дараах төлөвлөгөөг анх удаа зарласан гэж тус хэвлэл онцолжээ. Вашингтон эдгээр мэдэгдлийн талаар хараахан тайлбар хийгээгүй байна.

Хурцадмал уур амьсгал

Шинжээчдийн үзэж байгаагаар Палестин-Израилийн мөргөлдөөн эхний хил хязгаараас хэтэрсэн бүх шинж тэмдэг аль хэдийн бий болсон байна. Газын зурваст мөргөлдөөн үргэлжилж байгаа бөгөөд улам олон улс орон энэ талаар байр сууриа илэрхийлэхээс өөр аргагүй болж, үгээ тодорхой үйлдлээр баталж байгаа гэх. Сөргөлдөөн үргэлжлэх тусам уур амьсгал улам хурцадмал болж, үйл явдлын урьдчилан таамаглах аргагүй хөгжлөөс болж маш аюултай болж байна. Энэ нь Улаан тэнгис, Ливан болон бусад орнуудад тохиолдсон хэрэг явдалд хэдийнээ туссан гэж шинжээчид өгүүлжээ.

АНУ-ын хувьд Газын зурваст “хийсэн” Израилийн үйл ажиллагааны дараа Ойрх Дорнодод хурцадмал байдал илт ажиглагдсан ч Тель-Авивыг дэмжихээс татгалзаж чадахгүй гэж шинжээчид үзэж байна. Вашингтон олон улсын харилцаанд Тель-Авивын байр суурийг үргэлж эрхэмлэдэг.

Цэргийн шинжээчдийн дүгнэж буйгаар эргээд Палестин-Израилийн мөргөлдөөн зөвхөн Еврейн улс болон Палестины нутаг дэвсгэрээр хязгаарлагдахгүй аж. Мөргөлдөөний эхний шатанд Газын зурвас дахь мөргөлдөөнөөс гадна Ливантай хиллэдэг “Хезболла” бүлэглэлтэй мөргөлдөөн гарсан. Үүнээс гадна бүс нутгийн өөр өөр байршилд байрлах Америкийн баазуудад нэлээд ноцтой халдлага эхэлсэн юм.

Израил бол Ойрх Дорнод дахь Америкийн застав гэж шинжээчид нэрлэсэн бөгөөд “Бүс нутгийн хурцадмал байдал улам бүр нэмэгдэж байгаа ч АНУ Еврейн улсын талаарх бодлогоо өөрчлөх магадлал багатай” гэж сануулжээ. Үүний зэрэгцээ Газын зурвас дахь Израилийн ажиллагаа өөрөө дуусаагүй байна гэж шинжээчид үзэж байна.

Үнэн хэрэгтээ Газа дахь хурцадмал байдал нь өнгөрсөн зууны дунд үеэс буюу 1948 оноос хойш үргэлжилж буй Араб-Израилийн томоохон мөргөлдөөний нэг хэсэг аж. Их мөргөлдөөн нэг бол бүдгэрч эсвэл үе шатаа өөрчилсөн боловч хэзээ ч дуусаагүй... Одоо “халуун шат” эхэлсэн бөгөөд энэ нь удаан үргэлжилж магадгүй юм.