МҮЭ-ийн удирдлагууд байхгүй мөнгөн дээр биелэхгүй шоу хийх хэрэггүй

Хэдхэн хоногийн өмнө  МҮЭ гэдэг байгууллага багш, эмнэлгийн ажилтнуудыг  зохион байгуулж жагсаал хийлгэв.  Жагсагчид 2015 онд цалинг наад зах нь 60 хувь нэмэгдүүлэх шаардлага тавилаа.  Тэр орой нь МҮЭ-ийн холбооны Ерөнхийлөгч М.Амгаланбаатар гэгч хүн цэнхэр дэлгэцээр ярьж,  ард түмнийхээ эрх ашгийн төлөө  “тавхайгаа улайтал” явахаа илэрхийлж байна.  Ард түмний төлөөх цаг зуурын болон гэнэтийн ийм хайр асгарал  Үйлдвэрчний эвлэлийн дарга нарын хувьд  нийгэмд танигдах нэг арга эв нь болчихсон бололтой юм. Тэр нь тэгээд жилдээ нэг удаа болдог гурван талт уулзалтын яриа хэлэлцээ дээр  дөрөөлдөг. Үүнийг ард түмний гэж тодотгохоосоо илүүтэй төрийн албан хаагчдад саймширсан  тал засалт гэж ойлгож болмоор.

МҮЭ-ийн байгууллага цалин нэмэгдүүлэх шаардлагаас  өөр юу хийдгийг нь сайн мэдэхгүй юм. Тэд нийгэмд нэг иймэрхүү илэрхийллээр л гарч ирдэг.

Эдийн засгийн хүндрэлтэй зэрэгцэн олон аж ахуйн нэгж  үүд хаалгаа барьж эхэлсэн. Тэр үед Үйлдвэрчний эвлэлийн дуу хоолой хаана байсан бэ. Оюутолгойгоос эхлээд олон байгууллага ажилтан ажилчдаа хэдэн арав, хэдэн зуугаар нь халлаа. Халагдах тушаалаа аваад хаалгаа хаагаад гарч байгаа ажилтны эрх ашгийн илэрхийллийг энэ байгууллага альхан талаараа өнгөрүүлсэн бэ. Байсхийгээд гардаг барилгын осол эрдэнэт хүний амь насыг авч одож, хөдөлмөр хамгаалал хөсөр хаягдчихаад байхад Үйлдвэрчний байгууллага хаана байсан бэ. Тэр бүхний дэргэдүүр нүдэн балай чих нь дүлий өнгөрсөн МҮЭ багш эмнэлгийн ажилтнуудын цалинг  нэмэгдүүлэх тэмцлийг  эхлүүллээ.  Мөнөөх л  урьдах  сценараараа байхгүй мөнгөн дээр биелэхгүй мөрөөдлөөр шоу хийж байна.

Оны дараахан Засгийн газар, МҮЭ, Ажил олгогч эздийн холбооны гурван талт хэлэлцээр болсон. Энэ үеэр талууд нийт 50 гаруй асуудлаар хэлэлцсэн ч цалинг 60 хувь нэмэх гэсэн МҮЭ-ийн санал дээр нэгдэж чадаагүй. Энэ бол яав ч бүтэшгүй асуудал гэдэг нь тодорхой байсан. Учир нь үүнийг улсын төсөв даах боломж байхгүй. Үүнийг зарим нэг тоо баримтаар тодруулъя.

Монгол Улсын төсвийн нийт зарлагын 60 хувийг цалин, тэтгэвэрт зарцуулдаг.  Энэ бол арай л хэтийдсэн  үзүүлэлт ч гэлээ, байдал ийм байгаа.  Монголд төрийн албан хаагч гэсэн зэрэг дэвтэй 170 гаруй мянган хүн бий. Дээр нь тэтгэврийнхэн нэмэгдэнэ.  

МҮЭ-ийн дарга цэрэг нарын жилийн жилд барьж авдаг, эрх баригчдыг айлгах арга нь цалингийн нэмэгдэл байсаар ирлээ.  Тэдний энэ  “сүх” далайлтаар бараа бүтээгдэхүүний үнэ сургаар өсдөг, хувийн хэвшлийнхэн төрийнхний хөлд чирэгдсээр өнөөг хүрсэн.  Хэтрүүлж хэлбэл тэдний популизм гавьяа байгуулах гээд гай чирдэг  болчихоод байна.

2015 оны хувьд  төсвийн орлогыг нэг их наяд шахам төрөгөөр танаж байгаа. Хэрэв  Үйлдвэрчний байгууллагын шахаж шаардаж байгаагаар цалинг нэмэх гэвэл дахиад 1.2 наяд төгрөг хэрэгтэй болно.  Монголчуудын олдог хийгээд зарлагддагийн ялгаа ийм л хол байна.

Нэгэнт байгаа эдийн засгийн боломж чадамж маань ийм байгаа болохоор хөнжлийнхөө хэрээр хөлөө жийхээс өөр арга бараг үгүй.  Үүн дээр бялууртлаа популизм  хийгээд ч нэмэргүй.  Аливаа юм байгаа ононо гэж бий. Үнэхээр л тэгж  санаа нь зовоод байгаа юм бол тэр хүүхдийн мөнгөнөөс хасагдаж байгаа 90 тэрбум, эмнэлгүүдийн эмийн төсвөөс 8.0 тэрбум төгрөг хасч борчуудаа  “үхвэл үх, тавилангаараа бол” гэж тавлаж байгаа тэр шийдвэр дээр дуу хоолойгоо сонсгож үзэл бодлоо илэрхийлэх нь зөв биш үү. 

П.Булган