Н.Алтанцоож: Даргын үзэгний үзүүр, тамга хоёрт хүний амьдрал оршиж байдаг

Орхон аймгийн “Төрийн албаны зөвлөл” төрийн удирдах албан тушаалтан болон хүний нөөцийн менежерүүдэд зориулж “Байгууллагын амжилтын гарц” сэдэвт сургалт зохион байгууллаа. Сургалтын үеэр ХАА-ын МСҮТ-ийн захирал,  доктор  Н.Алтанцоожтой цөөн хором ярилцсан юм. 

-Байгууллагын амжилтын гарц бол Зөв харилцаа гэж та хэллээ. Удирдах албан тушаалтанд харилцааны ур чадвар  чухал уу, мэдлэг чухал уу?

-Хүний нөөцийн менежер чадваржиж байж бусдад нөлөөлж байж тухайн байгууллага хөгжинө. Тэр утгаараа харилцааны ур чадвар хамгийн чухал нь. Би 2012 онд “Удирдах ажилтны харилцааны ур чадварыг сайжруулах нь” сэдвээр докторын зэрэг хамгаалсан. Төрийн болон төрийн бус байгууллагад удирдах албан тушаал хашдаг 400 гаруй иргэнээс судалгаа авсан. Судалгааны дүнд тухайн удирдах ажилтан харилцаа, шийдвэр гаргах, баг бүрдүүлэх чадвар нь бусад  ур чадвараасаа дутагдалтай байсан нь харагдсан. Иймд үүнийг хэрхэн сайжруулах вэ гэдгийг судалж докторын зэргээ хамгаалсан.

Удирдах ажилтан 10 ур чадварыг эзэмшсэн байх ёстой. Үүний эхэнд харилцаа ордог. Монголчууд сайн ярьдаг хүнийг харилцаа сайтай гэж дүгнэдэг. Энэ бол ташаа ойлголт. Харилцааны ур чадварыг үндсэн болон туслах гэж ангилдаг. Үндсэн ур чадварт бусдыг сонсох, бусадтай ярилцах, гаднаас  нь “унших” буюу зөв дүгнэх, бичих гэсэн ерөнхий чадвар ордог. Харин тусгай ур чадварт эмпатик буюу бусдыг ойлгох чадвар багтдаг.  Ер нь ажилтан тухайн байгууллагын үйл ажиллагаанаас бус удирдлагын арга барилаас болж ажлаасаа гардаг. Иймд бусдыг ойлгох чадвараа хөгжүүлж харилцааны ур чадвар тодорхойлогдоно. Монголд бусдыг ойлгох чадвар маш муу байдаг. Жишээ нь дарга ажилтандаа ажил даалгаад эргээд шалгадаггүй. Энэ нь эргэх холбоо муу байна гэсэн үг. Эргэх холбоо муудсанаар тухайн ажилтны бүтээмж багасдаг. Энэ нь яваандаа харилцаанд нөлөөлдөг. Иймд удирдах албан тушаалтан  хамгийн түрүүнд харилцааны ур чадварыг эзэмших ёстой. 

-Саяхны нэгэн судалгаагаар Монголд гурван хүн тутмын нэг нь дарга болохыг хүсдэг гэсэн байсан. Тэгвэл дарга болохыг хүсэгчид харилцаандаа анхаарах нь ээ?

-/Инээв/ Гурван хүн тутмын нэг нь карьераа өсгөхийг хүсдэг гэсэн үг байх нь. Гэхдээ карьер бол албан тушаалын зэрэг бус мэдлэгийн өсөлт юм. Үүнийг манайхан ялгадаггүй. Аливаа албан тушаалд очихын тулд тухайн хүн төлөвлөлт, зохион байгуулалт, хяналт зэрэг удирдлагын таван функцийг мэддэг байх ёстой. Даргын үзэгний үзүүр, тамга хоёрт хүний амьдрал оршиж байдаг. Хүнээр “тоглоно” гэдэг маш том нүгэл юм. Удирдагч хүн ажилтныхаа хүслийг биелүүлэх бус сэтгэлийг нь эзэмдэх ёстой. Жишээ нь ажилтанд нь гашуудал тохиолдсон бол, “-Таны ямар хамаатан чинь нас барсан бэ гэж асуухын оронд Эмгэнэл илэрхийлье” гэж хэлж сурах хэрэгтэй. Энэ чинь л харилцаа шүү дээ. Бусдыг ойлгох чадвар гэсэн үг. Манай монголчууд эхлээд дипломтой болчихоод дараа нь мэдлэгтэй больё гэдэг. Уг нь мэдлэгтэй болж гэмээнэ дипломтой болох ёстой. Энэ бол голыг сөрж урсгах гэж зүтгэж байгаатай адил. 

 ТӨГС ХҮН ГЭЖ БАЙДАГГҮЙ. ТӨГС БАГ ГЭЖ Л БАЙДАГ

-Монгол хүнийг сэтгэл, биеийн онцлог, ажилд хандах хандлага гээд бүхий л талаас нь судалсан судалгаа байна уу. Бид эхлээд өөрсдийгөө судалж байж алдаагаа засах хэрэгтэй байх. 

-Миний докторын зэрэг хамгаалсан сэдэв бол Монгол хүний сэтгэл зүйн онцлогийг судлахад чиглэгдсэн. Би одоо ч энэ чиглэлээрээ судалгаа хийсээр байгаа. Монголчууд бид өөрсдийгөө мундаг, оюуны өндөр чадавхитай л гэдэг. Гэтэл хариуцлагыг ерөөсөө өөртөө төлөвшүүлж чадаагүй байдаг. Жишээ нь гадаадын нэгэн компани Монголын барилгын салбарынхыг судалсан байдаг. Монгол барилгачин өглөө найман цагт ажилдаа ирэх бол есөн цагт ирдэг. Хамгийн гайхалтай нь орой тарах цагт ажлын багажаа байранд нь тавьсан байдаг гэж. Гэтэл өглөөний наймаас есөн цаг хүртэл нэг цагийн ажлын бүтээмж алдагдаж тухайн байгууллагын хөгжилд маш муугаар нөлөөлсөн байдаг. Энэ л хариуцлага, хандлага шүү дээ. Мөн монголчууд хоёр хүн зодолдоход, аль дийлдэгдэж байгааг нь өмөөрч, өрөвддөг. Энэ нь бодит байдлыг дүгнэх, шийдвэр гаргах чадвар муу байгаагийн шинж. Өөрөөр хэлбэл, оновчтойг нь шийдэж чадахгүй байна гэсэн үг. Сэтгэл хөдлөлөөр хэн нэгэнд хандаж шийдвэр гаргах нь гол дутагдал юм. 

-Харилцаа нь байгууллагын амжилтын гарц гэвэл удирдах арга барил өөрчлөгдөх ёстой байх?

-Мэдээж. Өмнө нь менежерийг өөрийнхөө хийж чадахгүй зүйлийг бусдаар хийлгүүлж чаддаг хүн гэж тодорхойлж байсан бол одоо ажлаар нь дамжуулж чадавхижуулахыг Сайн менежер гэдэг болсон. Гэтэл зарим менежер, удирдах албан тушаалтан, хүний нөөцийн ажилтан өөрөөсөө  илүү чадвартай хүнийг “дарж” байна. Энэ хандлагаа өөрчлөх ёстой. Ажилтан, дарга хоёр хамтарч ажиллах ёстой. Төгс хүн гэж байдаггүй Төгс баг гэж байдаг. Монголчууд хэн нэгэн миний ажлыг булаачих вий гэсэн айдастай ажилладаг. Тэр утгаараа Би,Би гээд байдаг. Эндээс л алдаа гарч эхэлдэг. Багийн нэгдэл  байгууллагын бүтээмжийг нэмэгдүүлдэг. Удирдах албан тушаалтан Би биш  Бид гэж ярьж сурах нь чухал.  Байгууллагын ажилтнууд удирдлагаа харж өөрчлөгддөг. Иймд удирдагч хүн оновчтой шийдвэр гаргаж байна уу, асуудлыг мэдэхгүй байж сайн ярих гэж хичээгээд байна уу эсвэл үнэхээр мэдээд  ярьж байна уу гэдгийг ажилтнууд харж, хянаж байдаг гэдгийг санах хэрэгтэй. Тиймээс удирдах албан тушаалтан “Олны дотор үгээ шинж. Ганцаараа байхдаа сэтгэлээ шинж” гэдэг үгийг ямагт бодож байх учиртай. 

-Ярилцсанд баярлалаа. 

Ярилцсан: Б.Оюун-Эрдэнэ /Эрдэнэт/