Л.Сүрэнхүү: Гурвантэсийн 30 гаруй гол горхины өнгөн хөрсний ус ширгэж, татарсан

Өмнөговь аймгийн иргэн, ус нутгаа хамгаалан тэмцэж байгаа Л.Сүрэнхүүтэй утсаар холбогдож, зарим зүйлийг тодрууллаа. Өмнөговь аймгийн Гурвантэс сумын Тост багийн нутагт, Тост, Тосон бумбын нуруу орчимд хууль бусаар үйл ажиллагаа явуулж байгаа “Сауд гоби коал транс” гэх компаний хууль бус лицензийг цуцлах, ундны эх үүсвэр болсон баян бүрдээ хамгаалах, эх нутгаа бүрэн бүтэн байлгах гэж эхнээсээ эцсээ хүртэл тэмцэж байгаа нутгийн уугуул иргэн Л.Сүрэнхүү ингэж ярив.

-Нутгийн иргэний хувьд таны энэхүү тэмцэл олон түмнийг хамарсан үндэсний тэмцэл болжээ. Яг бодит байдал дээр ямар байна вэ?

-2017 оны дөрөвдүгээр сараас тус компанийн хууль бус үйл ажиллагаа эхэлсэн. Нутгийн иргэдтэй үл ойлголцох асуудал үүсч, зөвшөөрлийг хууль бусаар олгосон гэсэн үндэслэлээр шүүхэд хандсан боловч хувь хүнийхээ хувьд ялагдсан. Энэ хооронд тэр компани бичиг баримтаа бүрдүүлж амжсан байна лээ. Ямар ч зөрчилгүй гэж өөрсдийгөө өмгөөлдөг. 

-Та хэчнээн шатны шүүхэд хандсан бэ?

-Анхан шат, урьдчилсан хэлэлцүүлэг, давж заалдах шат гээд бүх шатанд хандсан.

-Анх хууль ёсны бичиг баримтаа бүрдүүлээгүй байхад нь та шүүхэд хандаж байжээ?

-Тэгсэн. Анх лиценз олгодог газраас Ашигт малтмал, газрын тосны газрыг шүүхэд өгсөн юм. “Сауд гоби коал транс”, Худалдаа хөгжлийн банк бол гуравдагч этгээдээр оролцсон. Миний ногоо тарьдаг Хуршуутын газрыг өмчлөөд, буцаагаад өгчихсөн. Тиймээс таны хувийн эзэмшилд халдаагүй, нийтийн эзэмшлийн газарт үйл ажиллагаа явуулах нь буруу биш гэж шүүх хурал шийдсэн. Манай ногооны талбай, өвөлжөө, хаваржаа кадастрын зураг хийлгээгүй болохоор “Сауд гоби коал транс” компанийг хоосон газар дээр үйл ажиллагаа явуулж байна гэж үзсэн.

-Та хэдий хэмжээний газарт ногоо тарьдаг вэ?

-Би 2001 оноос ногоо тарьж эхэлсэн. Таван га газарт ногоо тарьдаг. Манай Хуршуут 1970-аад онд байгуулагдсан, услалтын системтэй. Гурвантэс байтугай баруун бүсийн сумдыг төмс, хүнсний ногоогоор хангадаг, малын тэжээл тариалдаг газар байсан. Одоо ч гэсэн 10 гаруй ногоочин ногоо тарьж байна. Цэргийн анги хүнсний ногоогоо тариалж байна.

-Таньтай хүсэл сэтгэлээрээ нэгдэж, нутаг усныхаа төлөө тэмцэж байгаа хэр олон хүн байна вэ?

-Хөвдийн баян бүрдэд нэн ховордсон тоорой, заг, бүйлс ургадаг, усны ундарга болсон газар. Хоёр баян бүрдээ хамгаалж, сумын иргэд анх нийтээрээ л эсэргүүцэж байсан. Гэтэл тэр компани өндөр цалинтай ажилд авна гэж иргэдийг татах, малчдад мөнгө өгөх зэргээр сумын иргэдийг хоёр талцуулахад хүргэсэн. 

-Нутгийн иргэдэд уурхайн тэсэлгээ сонсогддог уу. Үйл ажиллагааны нөлөөлөл мэдэгдэж байна уу?

-Манай Гурвантэс суманд долоо, найман уурхай бий. Түүний дөрөв нь Хөхөлзөхийн говьд үйл ажиллагаа явуулж байгаа. Уурхай ажиллаж эхэлснээс хойш 30 гаруй гол горхины өнгөн хөрсний ус ширгэж, татарсан. Яг одоо “Сауд гоби коал транс” компанийн ухаж байгаа газарт Сүрэнгийн шанд гэдэг усны хагалбар газар “Эрс шинэчлэл хөдөлгөөн”-ийхөн болон Х.Мандахбаяр тэргүүтэй хүмүүс очиж, бичлэг хийн, цахим орчинд нийтэлсэн байсан. Уурхайн хууль зөрчсөн энэ үйл явж хэвээр үргэлжлэх юм бол Тост, Тосон бумба төдийгүй Гурвантэс сум усгүй болох аюул нүүрлээд байна.

-Та энэ асуудлаар аймаг, сумынхаа удирдлагуудтай холбогдож байв уу?

-Олон удаа уулзаж, ярилцсан. Сум, аймаг, улс, Иргэдийн төлөөлөл, яам, тамгын газар, Ерөнхий сайд, Ерөнхийлөгч гээд бүх шатны төвшинд хөлөө хүрэх газар явж, хэлээ хүрэх газарт хандсан. Иргэн бидний дуу хоолой үнэгүйдэж, Монгол Улсын төрийн байгууллага шат шатандаа илжирч, ялзраад дампуурчихсан юм биш үү. Тэр ч бүү хэл, Байгаль орчин, Уул уурхайн сайд ирж танилцаад, "Ухна" гэж хэлчихээд явсан гэж сонссон. Би тэр үед нь байгаагүй л дээ. Одоо гурван уурхай угаах үйлдвэр барьчихлаа. Нутгийн иргэд ямар ч амьдрах нөхцөлгүй болж байна. Цаашид яах юм, мэдэхгүй. Бид үнэхээр туйлдаж, хэлэх үггүй, амьдрах нутаггүй болж байна. 

Эх сурвалж: "ӨГЛӨӨНИЙ СОНИН"