Б.Заяабал: Цахим шилжилтийн үр дүнд иргэд татварын байцаагчтай нүүр тулах шаардлагагүй болсон

Засгийн газрын шийдвэрээр жил бүрийн есдүгээр сарын хоёр дахь долоо хоногт “Монголын татварын албаны  ажилтны өдөр” болдог уламжлалтай. Энэ жилийн хувьд энэ сарын 9, 10-ны өдрүүдэд болж өнгөрсөн. Татварын албаны ажилтны өдрүүдийн хүрээнд ТЕГ-ын дарга Б.Заяабалаас Татварын албаны шинэчлэлийн бодлого, зорилт, албан хаагчдад чиглэн хэрэгжүүлж буй үйл ажиллагааных нь талаар товч тодрууллаа.

-Та татварын албыг багагүй хугацаанд удирдлаа. Энэ хугацаанд албан хаагчийг чадавхижуулах, тэдний  нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэх чиглэлд хэрхэн анхаарч ажиллаж байна вэ?

-Хувь хүнийхээ хувьд албан хаагчиддаа төрийн өмнө тангараг өргөн хүлээсэн үүргээ хууль тогтоомжийн хүрээнд биелүүлэхэд нь аливаа хэлбэрээр  хүндрэл учруулахгүй байх зарчмыг баримтлан нөгөө талаар байгууллагын удирдлагын хувьд албан хаагчид маань татвар төлөгч, иргэдэд үйлчлэхдээ хууль бус аливаа хүндрэл, чирэгдэл учруулахгүй байх зарчмын шаардлагыг тавьж ажилладаг. Татварын алба өнгөрсөн хугацаанд нэгдүгээрт, Татварын хууль, эрх зүйн орчны шинэчлэлийн хүрээнд Сангийн яамтайгаа хамтран УИХ-аар батлуулсан татварын багц хуулийн II дахь шинэчлэлийг хэрэгжүүлэх, хоёрдугаарт, Засгийн газраас дэвшүүлсэн “Алсын хараа 2050” урт хугацааны хөгжлийн бодлого, цахим засаглалын  зорилтын  хүрээнд  татвар төлөгчдөд үзүүлдэг  бүх төрлийн үйлчилгээг бүрэн цахимжуулснаар үйлчилгээнд суурилсан “Цахим татварын алба” болох, гуравдугаарт, татварын албаны дотоод үйл ажиллагааг татвар төлөгчийн сегментэд суурилсан бүтэц зохион байгуулалттай, алба хаагчид маань өндөр мэрэгшилтэй, “олон улсын жишигт нийцсэн мэргэшсэн татварын алба” болох шинэчлэлийн гурван том зорилт дэвшүүлэн өндөр ачаалалтай ажиллаж,  татвар төлөгч үйлчилгээ авахын тулд өөрийн биеэр ирэх шаардлагагүй болгож чадлаа. Энэхүү хууль эрх зүй,  цахим засаглал, дотоод үйл ажиллагааны шинэчлэл нь татварын алба, албан хаагчийн өдөр тутмын үйл ажиллагаанд бүрэн хэрэгжихийн тулд албан хаагчаас шинэ мэдлэг,ур чадвар, мэргэшсэн байдлыг шаардаж эхэлсэн. “Цахим татварын алба” болсноор манай албан хаагчдын  мэдлэг, ур чадвар сайжирч, зан хандлага нь илүү орчин үеийн, цахимаар үйлчилгээ үзүүлж, мэдээлэл зөвлөгөөг өгөх чадварт илүү суралцсаар байна.

-Цахим татварын алба болсноор татварын байцаагчдаас ямар ур чадваруудыг нэмэлтээр шаардах болсон бэ?

-Ер нь татварын алба ч гэлтгүй төрд зүтгэж байгаа хүн бүр хуулиа маш сайн мөрддөг, мэргэжлийн ур чадвар, өндөр ёс зүйтэй байх ёстой гэж боддог. Бид өнгөрсөн хугацаанд хийсэн цахим шилжилтийн гол  үр дүнд татвар төлөгч аж ахуйн нэгж,  иргэн татварын бүх төрлийн үйлчилгээг авахдаа  биеэр ирэх шаардлагагүй болсон. Манай алба 2023 оныг “Цахим татварын алба” II үе шатыг хэрэгжүүлснээр цахим шилжилтийг  илүү бүрэн төгс болгох зорилт тавин ажиллаж байна. Энэ шинэчлэлийн хүрээнд татварын алба өөрт байгаа мэдээлэлд тулгуурлан татвар төлөгчийн  бүх төрлийн татварын тайланг урьдчилан бэлтгэж хүргүүлэх, татвар төлөгч тайлангаа нягтлан системд илгээсний дараа татварын алба ирүүлсэн тайлангийн үнэн зөв эсэхийг хүний оролцоогүй  хиймэл оюун ухаанд суурилсан технологийн шийдлээр хянаж, алдаатай тохиолдолд залруулахыг сануулж, зөвлөн тусалснаар татварын хуулиар хүлээсэн үүргээ татвар төлөгчид тэгш, шударга биелүүлэх боломжтой бүрдсэн. Мөн хагас жилээс татвар төлөгчид Татварын оноо болон Эрсдлийн үнэлгээг цахим системээр нь мэдэгдэж, алдаагаа залруулах, эрсдлээ бууруулах, хуулийг тэгш шударга хэрэгжүүлэх боломжийг олгож, татварын хууль тогтоомж зөрчихөөс үүдэх эрсдлийг бууруулснаар татварын алба болон татвар төлөгч талдаа ашигтай шинэчлэл болсон. Үйл ажиллагаандаа хиймэл оюун ухаан, технологийн дэвшлийг  нэвтрүүлэх, албан хаагчдийг чадавхижуулах чиглэлд ОУВС, ЖАЙКА, КОЙКА, АХБ зэрэг олон улсын байгууллагуудтай үр дүнтэй хамтран ажиллаж,  хамтарсан төсөл хөтөлбөрүүдийг амжилттай хэрэгжүүлж байна. Хэрэгжүүлсэн төслүүдийн үр дүнд мэдээллийн технологийн орчин үеийн ололт, програм хангамжийг нэвтрүүлж улмаар хиймэл оюун ухаан, машин танихуй зэрэг технологийн ололтыг үйл ажиллагаандаа ашиглах,  их өгөгдөлд дүн шинжилгээ хийх чадварт манай албан хаагчид суралцаж, сайжирна гэсэн хүлээлттэй байна. Бүх үйлчилгээгээ цахимд шилжүүлснээр  мэдээллийн аюулгүй байдлыг хамгаалах гэдэг том сорилт бидэнд тулгарч байна. Тиймээс татвар төлөгчийн болон албаны мэдээллийн нууцлагдсан байдал,  бүрэн бүтэн байдал, хүртээмжтэй байдлыг Монгол Улсын холбогдох хууль тогтоомж, мэдээлийн авулгүй байдлын менежментийн тогтолцоогоор  хамгаалах, шаардлагтай болж байна.Татварын ерөнхий газрын хувьд Мэдээллийн аюулгүй байдлын менежментийн тогтолцооны ISO/IEC 27001:2013 стандартыг нэвтрүүлэхээр ажиллаж байгаа. Ирэх аравдугаар сард баталгаажуулахаар зорьж байна. Энэ бүхнээс дүгнээд хэлвэл төрийн алба гэдэг талаасаа ёс зүйтэй, хуулийн мэдлэгтэй, бүрэн цахимжсан албаны нэг гэдэг талаасаа мэдээллийн технологийн мэдлэг, чадвартай, эргээд мэдээллийн аюулгүй байдлаа хадгалж, хамаалж чаддаг, олон улсын жишигт нийцсэн орчин үеийн татварын албаны байцаагчийн хувьд татвар төлөгчид хүндрэл чирэгдэлгүй яг тохирсон үйлчилгээ, тусламжийг үзүүлж чаддаг байхыг шаардаж байна.

-Та татварын албанд хэдэн жил ажиллаж байгаа вэ. Энэ хугацаанд та өөрийгөө бүрэн дүүрэн татварын хүн болсон гэж тодорхойлох хэмжээнд хүрсэн үү?

-Бид Монголын шинэ үеийн татварын албаны 30 жилийн ойг 2021 онд тэмдэглэн өнгөрүүлсэн. Зах зээлийн эдийн засгийн тогтолцоонд шилжснээр одоогийн шинэ үеийн татварын тогтолцооны суурь тавигдаж, 30 жилийн хугацаанд таван мянга гаруй хүн энэ албанд зүтгэсэн байдаг. Эндээс харвал манай албаныхан их тогтвор суурьшилтай ажиллаж, татварын хууль, тогтоомжийн хэрэгжилтийг хангах, төсвийн орлогыг бүрдүүлэх  үүрэг хариуцлагаа ухамсарлан зүтгэсэн байдаг. Манай татварынхан дунд “Би татвараас явсан ч татвар надаас явахгүй” гэсэн яриа байдаг. Миний хувьд 2015 оноос ТЕГ-ын Дэд даргаар , 2019 оноос ТЕГ-ын даргаар нийт найман жил ажиллаж байна. Бас л ялгаагүй би татвараас явсан ч татвар надаас явахгүй болсон гэж хэлж болно. Манай албанд ажиллаж байгаад гарсан хүмүүс бүгд л татварын хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэхэд хувь нэмрээ оруулж, албаныхаа хөгжлийн төлөө сэтгэл зүрх нь зовниж, санаа оноогоо хэлж явдаг. Эсвэл эргээд хувийн бизнесийн салбарт ажиллахаараа маш сайн татвар төлөгчид болдог. ТЕГ-ын даргын хувьд Монголын татварын албыг “ИЛ ТОД, НЭЭЛТТЭЙ, ШУУРХАЙ, ҮЙЛЧИЛГЭЭНД ЧИГЛЭСЭН, ОРЧИН ҮЕИЙН ТАТВАРЫН АЛБА” болгох алсын хараатайгаар шинэ хуулийн орчинд ажиллаж байна. Татварын алба татвар төлөгчид  татварын хууль, тогтоомжийг сайн дураар биелүүлэхэд нь үйлчилгээ үзүүлэн хамгийн ойрын дэмжин туслагч нь байж, алдаа гаргасаных нь дараа биш алдаа гаргахаас нь өмнө зөвлөн тусалж, хамтран ажилладаг, үйлчилгээнд чиглэсэн  үзүүлдэг төрийн алба болоход бүхий л анхаарлаа хандуулан ажиллаж байна.