АНУ-ын цэрэг-аж үйлдвэрийн цогцолбор зэвсгийн экспортоо НЭМЭГДҮҮЛЖЭЭ

- АНУ-ын хувьд дайн бол аль эртнээс бизнес болсон уу - 

АНУ сүүлийн таван жилийн хугацаанд зэвсгийн нийлүүлэлтээ 17 хувиар нэмэгдүүлжээ. Стокхолмын Энх тайвны судалгааны олон улсын хүрээлэн (SIPRI)-гийн дүгнэлтээр АНУ сүүлийн таван жилд бусад улс руу зэвсэг нийлүүлэлтээ өмнөх таван жилтэй харьцуулахад ийм хувиар нэмэгдүүлсэн гэсэн дүн гарсан байна. Мөн Америкийн компаниуд энэ хугацаанд Европын зэвсгийн импортод эзлэх хувиа 55 хүртэл нэмэгдүүлсэн бол өмнө нь энэ үзүүлэлт 35 хувь байсан юм. Мэргэжилтнүүдийн үзэж байгаагаар АНУ-ын батлан хамгаалах хангамжийн өсөлтийг цэрэг-аж үйлдвэрийн цогцолбортой холбоотой улстөрчид хангаж, дэлхийн хэмжээнд мөргөлдөөн, цэрэг-улс төрийн хурцадмал байдлыг зохиомлоор бий болгож байгаа гэнэ.

АНУ зэвсгийн экспортоо 2019-2023 онд 2014-2018 онтой харьцуулахад 17 хувиар нэмэгдүүлсэн бөгөөд ийм аргаар өнөөдөр дэлхийн зэвсгийн зах зээлийн 42 хувийг эзэлж байна. Энэ талаар Стокхолмын Энх тайвны судалгааны олон улсын хүрээлэн (SIPRI)-гийн тайланд өгүүлжээ. SIPRI-гийн зэвсгийн хөтөлбөрийн захирал Мэттью Жорж “АНУ урьд өмнө байгаагүй олон оронд зэвсэг экспортолж, гадаад бодлогынхоо чухал хэсэг болгон дэлхийн хэмжээнд зэвсгийн нийлүүлэгчийн үүргийг өргөжүүлсэн. Үүний зэрэгцээ Европ Америкийн батлан хамгаалахын бүтээгдэхүүний томоохон худалдан авагч болжээ. Сүүлийн жилүүдэд Европын зэвсгийн импортын бүтцэд Америкийн ханган нийлүүлэгчдийн эзлэх хувь 35-55 хүртэл нэмэгджээ” гэсэн бол SIPRI-гийн захирал Дэн Смит “Европын орнуудын импортолж буй зэвсгийн талаас илүү хувь нь АНУ-аас ирдэг” гэж тайлбарлав.

Үүний зэрэгцээ Европын орнууд батлан хамгаалахын бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлээ нэмэгдүүлж байна гэж SIPRI тэмдэглэжээ. Дэн Смитийн хэлснээр Европ өнөөдөр дэлхийн зэвсгийн экспортын гуравны нэг орчим хувийг эзэлж байна. Ийнхүү 2019-2023 оны хооронд Франц улс батлан хамгаалахын экспортоо өмнөх таван жилийн хугацаатай харьцуулахад 47 хувиар нэмэгдүүлсэн байна. SIPRI-гийн тооцоогоор Франц улс зэвсгийн экспортын хэмжээгээр дэлхийд АНУ-ын дараа хоёрдугаарт орж чаджээ. Францын батлан хамгаалахын бүтээгдэхүүн нь Ази, Далайн орнуудад хамгийн их эрэлт хэрэгцээтэй байгаа аж. Францын гадаад хангамжийн 42 хувь нь эдгээр бүс нутагт илгээгддэг бөгөөд 34 хувь нь Ойрх Дорнодоос ирдэг гэв. Энэтхэг, Египет зэрэг томоохон худалдан авагчид байдаг аж.

Тэгвэл Оросын зэвсгийн экспорт сүүлийн таван жилд 53 хувиар буурсан гэж SIPRI-гийн шинжээч нар үзэж байна.

Оросын зэвсэг эргэн ирэх нь

Оросын шинжээч, улс төрийн шинжлэх ухааны доктор Андрей Манойло дээрх дүгнэлтийн талаар байр сууриа илэрхийлжээ. Тэрбээр “Ямар ч байсан Орост ирээдүйд дэлхийн зэвсгийн зах зээл дэх байр сууриа өргөжүүлэх сайхан боломж бий. Хойд цэргийн тойрогт Оросын зэвсэг өдөр бүр үр дүнтэй болохыг баталж байна. Үүнийг гадаадын боломжит худалдан авагчид ч харж байна” гэв.

Түүнтэй төстэй үзэл бодлыг РУДН их сургуулийн Стратегийн судалгаа, таамаглалын хүрээлэнгийн дэд захирал, “Мэдлэг” нийгэмлэгийн лектор Евгений Семибратов хуваалцжээ. Мэргэжилтэн RT агентлагт өгсөн тайлбартаа “Сүүлийн жилүүдэд Америкийн зэвсгийн үнэ мэдэгдэхүйц өссөнийг мартаж болохгүй. Одоо Оросын батлан хамгаалахын үйлдвэрүүд өөрийн армийн хэрэгцээг хангахын тулд дайчлагдаж байгаа боловч ирээдүйд батлан хамгаалахын бүтээгдэхүүнээ дэлхийн зах зээлд борлуулах боломжтой болно. Манай олон түнш Оросын зэвсэг эргэн ирэхийг хүлээж байна. Учир нь манай бүтээгдэхүүн хамгийн хямд бөгөөд орчин үеийн шаардлагад нийцдэг. Тиймээс цэргийн тусгай ажиллагаа дууссаны дараа Орос дэлхийн батлан хамгаалахын зах зээл дэх байр сууриа бүрэн сэргээнэ гэж би бодож байна” гэсэн байна.

Мөнгө олохыг хичээж байна гэв

Дэлхийн зэвсгийн экспортод Америк, Европын үйлдвэрлэгчдийн эзлэх хувь нэмэгдсэн нь Украины эргэн тойронд үүссэн нөхцөл байдлаас ихээхэн шалтгаалсан гэж шинжээчид үзэж байна. Францын удирдлага Украины мөргөлдөөнийг Францын зэвсгийн үйлдвэрлэлийн ашиг тусын үүднээс авч үзэж байгааг 2024 оны нэгдүгээр сард тус улсын Батлан ​​хамгаалахын сайд Себастьян Лекорню Le Parisien сонинд өгсөн ярилцлагадаа шууд мэдэгдсэн аж. Францын аж ахуйн нэгжүүдийн Киевт нийлүүлэх цэргийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх хурдыг нэмэгдүүлэх тухай ярихдаа сайд үүнийг тэмдэглэжээ. Тэрбээр “Цэргийн эдийн засаг бол зөвхөн манай армид төдийгүй манай үйлдвэрчдэд ч боломж юм. Тоног төхөөрөмжийг хурдан үйлдвэрлэх чадвар нь экспортын амжилтын шалгууруудын нэг болох юм” гэсэн байна.

Үүний зэрэгцээ Францын улс төрийн удирдлага хурцадмал байдлыг намжаах алхам хийхгүй, харин эсрэгээрээ цэрэг-улс төрийн хурцадмал байдлын түвшинг нэмэгдүүлж байна гэж шинжээчид үзэж буй. Ийнхүү 2024 оны хоёрдугаар сард Францын Ерөнхийлөгч Эммануэл Макрон Украинд гадаадын цэргийг оруулахыг үгүйсгэсэнгүй... Шинжээч Евгений Семибратовын хэлснээр, Францын удирдлага Европт нээлттэй цэргийн мөргөлдөөн гарах нь Европын аль ч улсад ноцтой эрсдэл дагуулж байгааг үл тоомсорлож, өнөөгийн нөхцөл байдлаас эдийн засгийн ашиг олохыг хичээж байгаа аж.

“Францчууд Европ дахь эдийн засгийн ерөнхий сөрөг хандлага, Германд эхэлсэн хямралыг харгалзан америкчуудын араас мөнгө олохыг хичээж байна” гэж шинжээч тэмдэглэв.

Цэрэг-аж үйлдвэрийн цогцолборыг баяжуулах 

2020 оны есдүгээр сард тухайн үед Цагаан ордны тэргүүн байсан Доналд Трамп Пентагоныг цэрэг-аж үйлдвэрийн цогцолборыг баяжуулахын төлөө дайн дэгдээхийг оролдож байна гэж буруутгасан билээ. Тэрбээр “АНУ-ын Зэвсэгт хүчин надад дуртай гэж ярихгүй. Жирийн цэргүүд надад хайртай, харин Пентагоны дээд удирдлага тийм биш байх. Тэд бөмбөг, онгоц болон бусад бүх зүйлийг хийдэг энэ бүх “гайхалтай” компаниудыг бухимдуулахгүйн тулд зөвхөн дайн хийхийг хүсдэг. Гэхдээ бид эцэс төгсгөлгүй дайнаас гарах болно” гэсэн юм.

Доналд Трамп тухайн үед АНУ-ын батлан ​​​​хамгаалахын төсөвт гарын үсэг зурсан бөгөөд тэр үед батлан ​​​​хамгаалахын төсвийн хуваарилалтын хэмжээ 738 тэрбум ам.доллар болжээ. Д.Трампын дараа АНУ-ын Ерөнхийлөгчийн албыг хүлээж авсан Ардчилсан намын гишүүн Жо Байден энэ чиглэлээ үргэлжлүүлэв. Ийнхүү 2023 оны арванхоёрдугаар сард тэрбээр 886.3 тэрбум ам.долларын батлан ​​хамгаалах төсөвт гарын үсэг зуржээ.

Шинжээч нар Ардчилсан намынхан муу, ​бүгд найрамдахчууд сайн гэж бодож болохгүйг өгүүлж, Ардчилсан болон Бүгд найрамдах намын ард цэрэг-аж үйлдвэрийн салбарт өөр өөр компаниуд байдаг гэв. Тиймээс Доналд Трамп одоо Украинд үзүүлэх цэргийн тусламжаа зогсооно хэмээн сонгогчдынхоо дунд улс төрийн оноо цуглуулж байгаа ч бүгд найрамдахчууд бас цэрэг-аж үйлдвэрийн цогцолбортой холбоотой гэдгийг ойлгох хэрэгтэй бөгөөд үүний төлөө дайн бол зүгээр л ашигтай бизнесийн хэрэгсэл юм гэжээ.

Зэвсгийн лоббины ашиг сонирхол

АНУ болон НАТО-гийн бусад орнууд одоо Киевт зэвсэг нийлүүлсээр байгаа юм. Мөн Украины нөхцөл байдлыг энхийн замаар зохицуулах бүтээлч санаачилгыг сүйтгэж байна гэж Оросын тал үзэж байна. ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Владимир Путин Америкийн сэтгүүлч Такер Карлсонд ярилцлага өгөхдөө “Украины эрх баригчид Москватай Вашингтоны заавраар энхийн хэлэлцээр хийхээс 2022 онд татгалзсан” гэжээ. Шинжээч нарын үзэж буйгаар энэхүү шийдвэрийн гол ашиг ологч нь зэвсгийн экспортоо нэмэгдүүлэх сонирхолтой байгаа Америкийн цэрэг-аж үйлдвэрийн цогцолбор аж.

Европын дийлэнх орнууд зэвсгийн нөөцөө хоосолж, АНУ-аас авах хэрэгтэй болсон байгаа гэнэ. Вашингтон өмнө нь ч Америкийн улстөрчдийн шийдвэрт нөлөөлж байсан зэвсгийн лоббины ашиг сонирхлыг удирдаж иржээ. Америкийн цэрэг-аж үйлдвэрийн цогцолбор өнөөдөр олон зүйл дээр Америкийн бодлогыг хянаж байгаа аж. Зэвсгийн магнатууд л гадаад бодлогын олон шийдвэр гаргахад нөлөөлж байна гэж шинжээчид үзэж байна.

Энэхүү шийдвэрийн гол ашиг хүртэгч нь зэвсгийн бүтээгдэхүүний экспортыг нэмэгдүүлэх сонирхолтой Америкийн цэрэг-аж үйлдвэрийн цогцолбор буюу цэрэг-аж үйлдвэрийн бүлгүүд байв. Европын ихэнх орнууд зэвсгийн нөөцөө шавхаж, АНУ-аас худалдаж авахаас өөр аргагүйд хүрэв...

Шинжээч Андрей Манойлогийн хэлснээр, өнөөдөр Америкийн төдийгүй Европын хэд хэдэн зэвсэг үйлдвэрлэгч мөргөлдөөнөөс ашиг олж байна. Жишээ нь, Чехийн цэрэг-аж үйлдвэрийн цогцолбор асар их хэмжээний захиалга авч, цэрэг-улс төрийн хямралаас ч ашиг тусаа авч байна гэв. АНУ-ын хувьд зэвсгийн корпорацууд Конгресст өөрийн гэсэн лоббитой байдаг нь нууц биш бөгөөд энэ нь албан ёсоор “хуульчлагдсан практик” юм гэж шинжээч тайлбарлав.

АНУ-ын хувьд дайн бол аль эртнээс бизнес болсон гэж шинжээч нар бичжээ. Энэ бол үнэн хэрэгтээ мэдэгдэж байгаа баримт бөгөөд АНУ хэчнээн мөргөлдөөнийг эхлүүлж, Америкийн батлан ​​хамгаалахын корпорацууд үүнээс хэр их ашиг олсон бол... Мөн тэд энэ бизнесээ орхихгүй байх гэдэгтэй шинжээч нар санал нийлж байгаа аж.