Жижиг, дунд үйдвэрлэл эрхлэгчдийг татварын бодлогоор дэмжинэ

Монгол улсын Засгийн газраас жижиг дунд үйлдвэр эрхлэгчдийг дэмжих талаар томоохон бодлогуудыг хэрэгжүүлж эхлээд байгаа бөгөөд тодорхой үр дүнг ч өгч байгааг Засгийн газрын тэргүүн тэмдэглэж байна. Ажлын байрыг нэмэгдүүлэх, баялгийг тэгш хуваарилах, хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих, бизнес эрхлэх таатай орчин бүрдүүлэх, хөрөнгө оруулалт, зээлийн онцгой нөхцөл бий болгох, хууль эрх зүйн хувьд жижиг дунд үйлдвэрлэл, өрхийн бичил бизнес эрхлэгчдийг дэмжихэд ихээхэн анхаарч ирлээ. Тухайлбал, Жижиг, дунд үйлдвэрлэл, өрхийн бичил бизнесийг татвараас гадна санхүүгийн хувьд дэмжих механизмыг бүрдүүлэх эхлэлийг тавьж, энэ бодлогын хүрээнд:

• Жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчдэд олгож байгаа зээлийн дээд хэмжээ 50 сая  байсныг 500 сая төгрөгт хүргэлээ.
• Зээлийн хугацааг 3 жил байсныг 5 жил,  хүүг жилийн 12 хувьтай байсныг 7 хувь болгох зэрэг санхүүгийн хөнгөлөлтүүдийг бий болголоо.
• 2006-2008 онуудад 3 тэрбум төгрөгийн төсвийн эх үүсвэрээр жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчдэд хөнгөлттэй зээл олгож байсан бол 2009-2010 онуудад энэ үзүүлэлт 60 тэрбум болон нэмэгдэж эргэн төлөлтөөс зээл олгох боллоо.Ингэснээр жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчид зээл авах, зээлийн хэмжээ нэмэгдэх, зээлийн хүү буурах, санхүүгийн дэмжлэгт тулгуурлан хөгжих боломжоор хангагдаж байгааг Ерөнхий сайд С.Батболд  жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчдийн улсын зөвлөлгөөнд оролцогчдод хандан хэлсэн үгэндээ тэмдэглэлээ.

Засгийн газрын 2008-2012 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн дагуу “Орон нутагт үйлдвэр хөгжүүлэх чиглэл”, “Монгол Улсыг үйлдвэржүүлэх хөтөлбөр”-ийг батлан үйлдвэржүүлэлтийн бодлогын зөвлөлийг томилон ажиллуулж байна. Ингэснээр бодлого, шийдвэр гаргах үйл явцад хувийн хэвшлийн төлөөллийн байгууллагууд идэвхтэй оролцдог болж жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх талаар төр, хувийн хэвшлийн түншлэл, хамтын ажиллагаа шинэ шатанд гарч эхэллээ гэдгийг Ерөнхий сайд дурьдлаа.  

Түүнчлэн, Жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэхийн тулд татварын бодлогын дэмжлэг үзүүлж, жижиг дунд үйлдвэрлэлийн зориулалттай тоног төхөөрөмж, сэлбэг хэрэгслийг гааль, нэмэгдсэн өртгийн албан татвараас 2012 оныг дуустал чөлөөлж байгааг жишээ болгон тэмдэглэлээ. Жижиг, дунд үйлдвэрийг дэмжих хүрээнд газар, тариалан, ойн аж ахуйн зориулалттай болон гурилын үйлдвэр, усалгааны техник тоног төхөөрөмж, үр бордоо, хор гербицидийг гааль, нэмэгдсэн өртгийн албан татвараас, тэдгээрийг дотоодод борлуулсан бол нэмэгдсэн өртгийн албан татвараас 2016 оныг дуустал чөлөөлөх шийдвэрийг гаргасныг энд  цохлоо. 

Мөн Үйлдвэрлэлийг дэмжихийн тулд Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт жижиг, дунд үйлдвэрлэлийн зориулалттай тоног төхөөрөмж, сэлбэг хэрэгслийг үйлдвэрлэсэн, үйлдвэрлэн борлуулсан үйл ажиллагаанаас олсон орлогыг аж ахуйн нэгжийн болон хувь хүний, нэмэгдсэн өртгийн албан татвараас тус тус  чөлөөлжээ. Жижиг, дунд үйлдвэрийн тогтвортой хөгжлийг дэмжихийн тулд хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүнүүдийн үйлдвэрлэлээс олсон орлогод ногдуулах албан татварыг 50 хувиар хөнгөлсөн эдгээр хөнгөлөлт, чөлөөлөлтүүд нь хөдөө аж ахуйн салбарт болон жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчдэд чиглэсэн нь тодорхой юм гэдгийг Ерөнхий сайд С.Батболд тэмдэглээд, татварын чөлөөлөлтүүд нь жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчдэд санхүүгийн хувьд томоохон дэмжлэг болж, техник, технологи, тоног төхөөрөмжөө шинэчлэх боломжийг олгосон төдийгүй үндэсний боловсруулах үйлдвэрийг түүхий эдээр тасралтгүй хангахад түлхэц болсныг дурьдлаа.

Мөн Засгийн газар эдийн засгийн шинэтгэлийг хийх, бизнесийн орчинг тасралтгүй сайжруулахаар анхааран ажиллаж байгааг дурьдаад, 2009 оныг “Үйлдвэрлэлийг дэмжих жил”, 2010 оныг “Бизнесийн орчны шинэтгэлийн жил”, 2011 оныг “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил”, 2012 оныг “Өрхийн хөгжлийг дэмжих жил”-ээр зарлан, тодорхой бодлого гарган хэрэгжүүлж багагүй ажлыг эхлүүлж байна гээд, энэ жилийн хүрээнд өрхийн бичил бизнесийг хөгжүүлэх, өрх гэрийнхээ амьжиргааг дээшлүүлэхэд идэвх санаачилгатай ажиллаж буй ард иргэдийг урамшуулах бодлогыг манай Засгийн газар хэрэгжүүлэхээр зорьж байна гэдгийг гүйцэтгэх засаглалын тэргүүн тэмдэглэж байна.

Мөн өнгөрсөн жилээс аж үйлдвэрийн бодлого боловсруулан зах зээлд шилжсэнээс хойш анх удаа түүхийн эдээс эцсийн үйлдвэрлэл хүртэлх гинжин холбоог бий болгохыг дэмжиж ажиллаж, энэ хүрээнд ноолууран утас болон эцсийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгчдэд хөнгөлөлттэй нөхцлөөр зээл олгоход зориулан 100 тэрбум төгрөгийн, хонины ноос, тэмээний ноос бэлтгэж үндэсний үйлдвэрт тушаасан хоршооны гишүүн малчин, мал бүхий этгээд, ноос боловсруулах үндэсний үйлдвэрлэгчдэд 50 тэрбум төгрөгийн, жижиг, дунд үйлдвэрийг дэмжихэд зориулан 150 тэрбум төгрөгийн буюу нийт 300 тэрбум төгрөгийг 5 жилийн хугацаатай зээлийн эх үүсвэрийг Засгийн газар бонд гарган бүрдүүлснийг дурьдлаа.

Мөн хөдөө аж ахуйн биржийг байгуулах шийдвэр гаргаж, эрх зүйн орчинг бүрдүүлсэн бөгөөд эдгээр шийдвэрүүд нь үндэсний үйлдвэрлэлийг дэмжих, малчин үйлдвэрлэгчдийн хоорондын харилцаа холбоог бий болгон бэхжүүлэх,  хоршоодыг хөгжүүлэх, малчдын хамтын ажиллагааг урамшуулах бодлого чиглэлийн илэрхийлэл болж байна гэдгийг Засгийн газрын тэргүүн тэмдэглэж байна. Мөн Засгийн газар өөрийн эдийн засгийн боломж, нөөцөөс гадна гадаад орнуудын зээл тусламжийг жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэхэд зарцуулж байгааг дурьдаад тухайлбал,  БНХАУ-ын Засгийн газраас авах 200 сая ам.долларын хөнгөлөлттэй зээлээр хоногт 30 тн шингэн сүү хүлээн авч хуурай сүү боловсруулах үйлдвэр-2, хоногт 1000 бог, 80 бод нядлах хүчин чадалтай махны үйлдвэр-12, цагт 50-100 тн буудай тээрэмдэх хүчин чадалтай гурилын үйлдвэр-8,жилд 5000 тн чацаргана боловсруулах хүчин чадалтай үйлдвэр-1-ийг барьж байгуулахаар тендер зарлан дүгнэж эхлээд байгааг мэдээллээ. Түүнчлэн  Япон улсын 2 үе шаттай зээлээс жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэхэд зориулж 45 сая ам.долларын зээл олгож байгааг ч дурьдав.

“Орон нутагт жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх, төвлөрлийг багасгах, орон нутагт ажлын байрыг нэмэгдүүлэх, баялагийг тэгш хувиарлахад чиглэгдсэн бодлогуудыг хэрэгжүүлэх олон сангийн тогтолцоог бий болгон хөгжүүллээ. Энэ хүрээнд “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сан”, “Жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх сан”, “Сум хөгжүүлэх сан”-г байгуулсан.  Монгол Улсынхаа 329 суманд байгуулсан “Сум хөгжүүлэх сан”-гаар дамжуулан  2011, 2012 онд тус бүр 24 тэрбум төгрөгийг хуваарилж, жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчдэд жилийн 3 хүртэл хувийн хүүтэй, 3 жилийн хугацаатай зээлийн таатай нөхцлийг бүрдүүллээ.  Үүний үр дүнд монгол улсын сумуудад үлгэр жишээ болохуйц олон төсөл амжилттай хэрэгжиж, хоршин ажиллах, орон нутгийн брэнд бүтээгдэхүүн бий болгох иргэдийн санаачилга нэмэгдэх боллоо” гэдгийг Монгол улсын Ерөнхий сайд С.Батболд тэмдэглээд, Засгийн газар ийнхүү аж үйлдвэрийг хөгжүүлэх, жижиг дунд үйлдвэрүүдийг дэмжих олон арга хэлбэрийн шинэ тогтолцоонуудыг үүсгэн байгууллаа.

Үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх бодлогын хүрээнд урьд өмнө байгаагүй хэмжээний санхүүжилтийг жижиг, дунд үйлдвэрлэлд олгож ажилласан. Тиймээс цаашид жижиг, дунд үйлдвэрлэлүүдийг дэмжих сангуудын үйл ажиллагаа, санхүүгийн зарцуулалтад олон нийт, иргэний нийгмийн байгууллагууд, иргэдийн сайн дурын нэгдлийн  хяналтын тогтолцоог бий болгоход анхаарч ажиллана. Мөн эдгээр сангуудын зарцуулалтыг олон түмэнд ил тод болгож, интертэд тавьж нээлттэй байлгахыг Ерөнхий сайдын хувьд холбогдох яам, байгууллагуудад үүрэг чиглэл болгож байгааг дурьдлаа. Ингэснээр зээл авсан иргэд, хоршоо, аж ахуйн нэгжүүд хариуцлагатай болж, зээлийг буруу хүнд өгсөн тухай хардлага, гомдол үгүй болно гэдгийг Засгийн газрын тэргүүн тэмдэглэж байна.

“ Асуудал бэрхшээл байгаа учраас  санал шүүмжлэл гарч байгаа. Тиймээс одоогийн татварын тогтолцоонд өөрчлөлт оруулж, орлого ихтэй нь их төлж, бага орлоготой нь бага төлдөг болох нь шударга ёсонд нийцнэ. Үүний зэрэгцээ улс оронд хэрэгжиж буй төсөл тендэрээс эхлээд бүтээн босголт, баялагийг бүтээхэд томоохон компани, аж ахуйн нэгжүүд бүхнийг хийж жижиг, дунд үйлдвэрлэлийнхэнд боломж олдохгүй байна. Тиймээс үндэсний томоохон аж ахуйн нэгжүүд жижиг, дунд үйлдвэрлэлүүдтэй хоршин ажиллах нь нийгмийн хариуцлагын нэг илэрхийлэл гэж үзэж Засгийн газар бодлогоор дэмжинэ. Жижиг, дунд үйлдвэрлэл, өрхийн бичил бизнес эрхлэгчидэд зориулсан зээлийн олон эх үүсвэрийг төр засгийн зүгээс бүрдүүлж өгсөн. Гэвч зээл хүсэгчид барьцаа хөрөнгөгүй гэдэг шалтгаанаар зээл жинхэнэ эзэндээ очиж чадахгүй байна.

Засгийн газар энэ асуудалд ихээхэн анхаарч зээлийн барьцааны асуудлыг хууль эрх зүйн хувьд зохицуулахаар ажиллаж байна. Энэ бодлогын хүрээнд “Зээлийн батлан даалтын сангийн тухай хууль”-ийг УИХ эцсийн хэлэлцүүлгийг нь хийж байна. Энэхүү хууль батлагдсанаар амжилттай хэрэгжих төсөлд дутагдаж байгаа барьцаа хөрөнгийг батлан дааж, бизнесээ эхлүүлэх боломж бүрдэнэ. Өнгөрсөн долоо хоногт манай Монгол Ардын Нам ард түмнээрээ хэлэлцүүлж, ард түмнийхээ санаа бодолд нь тулгуурлан боловсруулсан “Ард түмний хөгжлийн хөтөлбөр”-өө баталлаа. Энэхүү хөгжлийн хөтөлбөрт жижиг, дунд үйлдвэрлэл, өрхийн бичил бизнесийг дэмжих талаар өргөн хүрээний бодлого багтан орсон.

Тиймээс “Ард түмний хөгжлийн хөтөлбөр”-т тулгуурлан цаашид жижиг, дунд үйлдвэрлэл, өрхийн бичил бизнесийг хөгжүүлэхийн тулд  “Шинэ бүтээн байгуулалт”, “Шинэ төмөр зам”, “Аж үйлдвэрийн парк” зэрэг улс орны хэмжээний томоохон төслүүдийг жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх бодлоготой нягт уялдуулан хэрэгжүүлэх, Жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчдийг татварын бодлогоор дэмжиж, тодорхой хугацаанд НӨАТ, орлогын татвараас чөлөөлөх, Жижиг, дунд үйлдвэрлэлд тоног төхөөрөмжийн лизингийн үйлчилгээ нэвтрүүлэх, Жижиг, дунд бизнесийг том үйлдвэрүүдтэй хоршин ажиллах стратегийг боловсруулан хөгжүүлэх, уул уурхайн болон бусад үйлдвэрлэлийн хүнс, үйлчилгээний зэрэг хэрэгцээг тухайн орон нутгийн жижиг, дунд үйлдвэрлэл, өрхийн үйлдвэрийн бүтээгдэхүүнээр хангах зохион байгуулалтын арга хэмжээ авах замаар үндэсний үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх бодлогыг дэмжих, Жижиг, дунд үйлдвэрлэлийн бүтээгдэхүүнийг экспортод гаргахад төрөөс туслах агентлаг байгуулах зэрэг арга хэмжээнүүдийг шат дараалан авах болно  гэдгийг тэдэнд хандан хэлсэн үгэндээ онцлон тэмдэглэлээ гэж Засгийн газрын Хэвлэл, мэдээллийн албанаас мэдээллээ.