Хамарын хийдэд лиценз авсан “Олон ихт баян” компанийн цаана хэн гэдэг гишүүн байна вэ?

Хамарын хийдийн бүс нутагт анх 2007 оны наймдугаар сард 12925, 12922, 12923 гэсэн ашигт малтмал, ашиглалтын гурван лицензийг БНХАУ-ын хөрөнгө оруулалттай “Оуяашиоу” компанид олгосон нь өнөөдөр л хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр давалгаалаад байгаа болохоос бус эртний зүйл. Тухайлбал, Хамарын хийдийн уг газрыг 1998, 2010, 2014 онд тус тус орон нутгийн тусгай хамгаалалтад авч байжээ. Тиймээс өнгөрөгч хугацаанд ямар ч хайгуул хийгээгүй байсаар “Оуяашиоу” компани нь өөрийнхөө бүрэн эрхийг мөн БНХАУ-ын 100 хувийн хөрөнгө оруулалттай “Даблью Эс Жи Эл” компанид шилжүүлж шинэ тусгай зөвшөөрөл авснаар өнгөрөгч 2018 оны сүүлээр тус газарт бууриа зассан ч ахиад орон нутгийн иргэдийн эсэргүүцэлтэй тулгарч, аймгийн удирдлагуудын шийдвэрээр буулгасан аж.

Гэвч тэд зарга хийж, шат шатны шүүхээр явсан ч Хамарын хийд орчим газар нь улсын хамгаалалтад байдаг учраас хууль зүйн үүднээс олборлолт явуулах боломжгүй. Нөгөө талаас Монгол Улсын холбогдох яам, агентлаг газраас нэгэнт тусгай зөвшөөрөл олгосон учраас тус компанийг хохиролгүй болгох, эсвэл эн тэнцэхүйц орд газарт шилжүүлэх хуультай юм байна. Тиймээс хятадын компаниуд Хамарын хийд орчмын газарт нэгэнт олборлолт явуулж болохгүй учраас хууль дүрэм барьж яваад ахиухан нөхөн олговор авах, эсвэл том орд газар авах сонирхол давамгайлсан гэдгийг орон нутгийн мэргэжилтнүүд хэлж байна. Тиймдээ ч БНХАУ-ын хөрөнгө оруулалттай компани улсын тусгай хамгаалалтад байдаг газар гэдгийг мэдсээр байж хэргээр тэнд бууриа засч, олны эсэргүүцэлтэй тулгарч, анхааралд оруулах процесс явуулж байгаа гэдгийг ч нуусангүй.

“Даблью Эс Жи Эл” компани нь тусгай эрхийг шилжүүлэн авах үед лицензийг хаяж үрэгдүүлсэн учраас 20873 гэсэн шинэ дугаар авч, шинээр авсан лицензээ хэсэгчлэн “Олон ихт баян” компанид өгсөн байдаг. Ингэхдээ тус компанид 21248А дугаарыг ахиад өгсөн баримт бий. Харин “Даблью Эс Жи Эл”, “Олон ихт баян” компани нь хэсэгчлэн хоёр болгосон газарт хайгуулын ажил хийхэд ихээхэн хэмжээний хөрөнгө зарцуулсан хэмээн  мөнгө нэхэмжлэхээр улайрч байгаа эх сурвалжийн мэдээлэл байгаа юм.

Гэтэл “Оуяашиоу” компани нь анх Хамарын хийд орчим газарт зөвшөөрөл авсан цагаас хойш хайгуулын ажил явуулахдаа хоёр тэрбум төгрөг зарсан хэмээн хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр дурдсан байдаг ч мэргэжилтнүүд "хайгуулын ажил явуулаагүй" гэж үздэг. Тэгэхээр дээрх “Даблью Эс Жи Эл”, “Олон ихт баян” компаниуд мөнгө нэхэмжилж байгаа нь зүйд нийцэх үү гэдэг асуудал тулгарч байна.

Тодотговол, “Олон ихт баян” компани нь тус газрыг 2018 оны нэгдүгээр сард хэсэгчлэн шилжүүлэн авсан байдаг бөгөөд зургаан сарын дотор Эрдэс баялагийн мэргэжлийн зөвлөлөөр нөөцөө батлуулж амжсан нь ихээхэн хар дагуулж буй. Харин мэргэжилтнүүдийн үзэж байгаагаар бол уул уурхайн чиглэлд төдийлөн үйл ажиллагаа явуулаагүй, энэ талын мэргэжилтэн, техник технологи байхгүй шахам компани бүү хэл мэргэжлийн өндөр түвшний компани ч ийм богино хугацаанд нөөц тодорхойлох боломжгүй гэдгийг онцолж байсан.

Дашрамд дурдахад, Хамарын хийдийн Ловон лам С.Борхүү “Өдрийн сонин”-д өгсөн ярилцлагдаа /2019.02.04/ “Олон ихт баян компани нь манай нэгэн УИХ-ын гишүүний дүүгийнх юм байна. Эрдэс баялагийн мэргэжлийн зөвлөлөөс дүгнэлт гаргахтай холбоотой бүрдүүлдэг бичиг баримтуудад ч аймаг, орон нутгийн зүгээс татгалзаагүй дэмжсэн тохиолдолд л баталдаг болохыг мэдлээ. Бензины сав байрлуулах, ажилчдын байр байгуулах, уурхай нээх асуудлуудыг орон нутгийн зүгээс зөвшөөрөлгүй авдаггүй юм байна. Энэ лицензийг цуцлабал, нөхөн олговор олгох тухай л дарга, цэрэг, алба хашсан хүмүүс мэдээллийн хэрэгслээр яриад байгаа юм” хэмээжээ. Үүнээс харвал нэгэнт тусгай хамгаалалтад байдаг газарт олборлолт явуулж болохгүй учраас улсаас нөхөн олговор нэрийн дор ихээхэн мөнгө авах, эсвэл эн тэнцэхүйц том орд газар авах кампанит ажил өрнүүлээд байгаа нь тодорхой харагдана.