Хар тамхи татсан болгон эрүүгийн "ГЭМТ ХЭРЭГТЭН"

-Ялгаатай шийтгэл оногдуулж байгааг олон нийт эсэргүүцэж байна-

Дахиад л хар тамхи. Гуравхан жилийн өмнө манай улс хар тамхи мансууруулах бодисын дамжуулагч орон гэсэн статустай байсан бол өнөөдөр хар тамхи хэрэглэгчдийн тоо 75 мянгад хүрч, хэдийн хэрэглэгч орон болжээ. Хамгийн харамсалтай нь эдний эгнээг  бизнес, улс төр, урлаг соёлынхон, хууль сахиулагч нар нь өөрсдөө тэлж байгаа нь өнөөдрийн анхаарах асуудал. Гэтэл хар тамхины хэрэгт оноох ял шийтгэл манай улсад байхгүйтэй адил гэж хэлж болохоор. Энд хоёр хэргийн шийдвэрлэлтийг хамгийн сүүлийн жишээгээр авч үзье.

Дуучин Б.Амархүүд хар тамхи хэрэглэсэн, хадгалсан хэргээр шүүхээс хоёр жилийн хорих ял оноосон. Харин түүнтэй зэрэг шахуу үйлдэл дээрээ баригдсан жүжигчин Б.Энхтүвшинг 100 мянган төгрөгөөр торгоод асуудал дуусав. Б.Амархүүгийн хэрэг бол Б.Энхтүвшиний хэргээс нэг үйлдэл илүү буюу түүний гэрээс мансууруулах бодис олдсон нь эрүүгийн хэрэгтэн болгож ял авахад нь нөлөөлж. Харин Б.Энхтүвшин хар тамхи хэрэглэсэн боловч тэрбээр мансууруулах бодисоо татчихсан, биедээ авч яваагүй учир “Мансуурах зөрчил” гаргасан гэж тооцогдон, 100 мянгаар торгуулсан юм.

Энэ хоёр жишээг олон нийт ихээхэн шүүмжилж, ялгаатай шийтгэл оногдуулж байгаад нь хууль сахиулагчдыг буруутгаж байгаа. Гэвч мөрдөгчид үүнд ямар ч буруугүй. Тэд хуулийн дагуу ажилласан. Учир нь Зөрчлийн тухай хуульд хар тамхи хэрэглэх нь зөрчил гэж заасан. Харин хар тамхийг хэрэглээд, хадгалаад, худалдсан бол гэмт хэрэг гэж заасан байдаг. 

-О.Энхжаргал: Хар тамхи татсан л бол гэмт хэрэг гэж үзэх талаар хуульд тусгах нь чухал -

Хуулийн энэ заалтад тулгуурлаж зарим хэргүүд торгууль төдийхнөөр замхарч байгаа нь асуудлын гол болоод байгаа ба бид хуулиа өөрчлөөгүй цагт, хар тамхичидтай тэмцэж чадахгүй гэдгийг салбарынхан өөрсдөө хэлж байна. Энэ талаар хуульч О.Энхжаргалаас тодрууллаа.

-Өнөөдөр хар тамхины хэргийг ямар зүйл ангиар шалгаж, хэрхэн хариуцлага тооцож байгаа тухай мэдээлэл өгөхгүй юу?

-Монгол Улс нь Вена хотод 1971 оны хоёрдугаар сарын 21-ний өдөр батлагдсан “Сэтгэцэд нөлөөлөх бодисын тухай” Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын Конвенцыг хүлээн зөвшөөрч, 1999 оны дөрөвдүгээр сарын 22-ны өдөр конвенцод нэгдэн орсон байдаг. Энэ үеэс эхлэн  манай улс хар тамхитай тэмцэх үйл ажиллагаанд идэвхтэй оролцох болсон. Өнөөдрийн хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байгаа хуулиараа Монгол Улс нь хар тамхи, сэтгэцэд нөлөөлөх бодистой холбоотой хуулийн зохицуулалтыг Эрүүгийн болон Зөрчлийн тухай хуулиар шийдвэрлэж байгаа.

-Хар тамхи хэрэглэж байгаад баригдсан этгээд зөрчлийн хуулиар багахан хэмжээний мөнгөөр торгуулаад өнгөрч байна. Таны бодлоор энэ шийтгэл нь хэр оновчтой юм бэ?

-Хар тамхи хэрэглэсэн гэх этгээд нь Монгол Улсын Эрүүгийн хуульд заасан шинж болох хориглосон мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодис, тэдгээрийн түүхий эдийг худалдаалах зорилгогүйгээр хууль бусаар бэлтгэсэн, хадгалсан, бусдад өгсөн бол мөн дээрх зүйлсийг худалдаалах зорилгоор олж авсан, бэлтгэсэн, боловсруулсан, хадгалсан, тээвэрлэсэн, илгээсэн, худалдсан бол Эрүүгийн хуулиар хариуцлага хүлээнэ. Миний хэлсэн шинжүүдэд хэрэглэсэн гэдэг үг байхгүй байгааг анхаараарай.

Харин хэрэглэсэн этгээдэд Зөрчлийн тухай хуулиар хариуцлага оногдуулахаар хуульчилсан байгаа. Зөрчлийн тухай хуулийн 5.1 дүгээр зүйлийн гурав дахь хэсэгт Мансуурсан бол хүнийг нэг зуун нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох эсхүл албадан сургалтад хамруулж 7-30 хоногийн хугацаагаар баривчлах шийтгэл оногдуулахаар заасан байна. Энэ заалтаас юу харагдаж байна вэ гэхээр, хар тамхи хадгалаагүй, хэрэглэсэн бол хуулиараа торгож болж байна эсхүл баривчлах шийтгэл оногдуулж болох ийм л хуулийн заалт байгаа юм. Энэ заалт бол хэрэглэгчдийн толгойг илж байгаатай ижил.

-Тэгвэл Эрүүгийн хуулиар шалгагдахад ялын санкц нь юу байх вэ?

-Дээр дурдсан мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодис, тэдгээрийн түүхий эдийг худалдаалах зорилгогүйгээр хууль бусаар бэлтгэсэн, хадгалсан, бусдад өгсөн, худалдаалах зорилгоор олж авсан, бэлтгэсэн, боловсруулсан, хадгалсан, тээвэрлэсэн, илгээсэн, худалдсан бол Эрүүгийн хариуцлага хүлээхээр заасан. Монгол Улсын Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 20.7 дугаар зүйлд хориглосон мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодис, тэдгээрийн түүхий эдийг худалдаалах зорилгогүйгээр хууль бусаар бэлтгэсэн, хадгалсан, бусдад өгсөн бол 1-5 жил хүртэл хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах, эсхүл 1-5 жил хүртэлх хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ.

Харин мансууруулах эм сэтгэцэд нөлөөт бодис, тэдгээрийн түүхий эдийг худалдаалах зорилгоор хууль бусаар олж авсан, бэлтгэсэн, боловсруулсан, хадгалсан, тээвэрлэсэн, илгээсэн бол 2-8 жил хүртэлх хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ. Энэ гэмт хэргийг байнга тогтвортой, зохион байгуулалттай гэмт бүлэг үйлдсэн бол 5-12 жилийн хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэхээр хуульчилсан.

-Манай улсыг хар тамхины хэрэглэгч орон болсон гээд НҮБ-аас зарлачихлаа. Гэтэл манай ялын бодлого сул байна гэж олон нийт шүүмжилж байна. Хуульч хүний хувьд та ямар байр суурьтай байдаг вэ?

-Миний зүгээс хар тамхитай тэмцэх, түүнийг таслан зогсоох, цаашид гарч болзошгүй аюул, заналхийлэлд хувь хүнийхээ үүднээс санаа зовниж явдаг. Монгол Улс нь хар тамхины хэргийг олон нийтийн аюулгүй байдал, ашиг сонирхлын эсрэг гэмт хэрэг хэмээн авч үздэг боловч энэ төрлийн гэмт хэрэг нь хүн төрөлхтний аюулгүй байдал цаашлаад Үндэстний эсрэг гэмт хэрэг гэж хардаг. Хэдийгээр хар тамхийг хуулиар хязгаарлах нь зүй ёсны хэрэг ч олон нийтийг соён гэгээрүүлэх, хар тамхийг хэрэглэхээс урьдчилан сэргийлэх, Монгол Улсын хилээр орж ирж байгаа үйлдлийг таслан зогсооход анхаарах нь зүйтэй. Мөн ял бодлогыг арай өөр түвшинд буюу чангатгах хэрэгтэй. Хар тамхи татсан л бол гэмт хэрэг гэж үзэх талаар хуульд тусгах нь чухал юм.